پارس ناز پورتال

بهانه گرما و روزه نگرفتن

مجموعه : مذهبی
بهانه گرما و روزه نگرفتن
 

چند سالی اسـت کـه ماه مبارک رمضان با فصل گرم تابستان مقارن شده و همین امر موجب گشته اسـت روزه و روزه داری دراین ایام بـه  دلایلی چند، از جمله طولانی بودن روزها و گرم بودن هوا و تشنگی و عطش ناشی از این گرما سخت و طاقت فرسا گردد. اما آیا این بهانه مناسبی برای ترک روزه اسـت؟

 

  آیات خدا در باب وجوب روزه


«یا أَيُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کتِبَ عَلَيْکمُ الصِّیامُ کما کتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکمْ لَعَلَّکمْ تَتَّقُونَ » «سوره بقره 183» «یعنی اي کسانی کـه ایمان دارید روزه گرفتن بر شـما واجب گشت همان‌ گونه کـه بر پیشینیان از شـما «از ملتهای گذشته» واجب شده بود شاید با روزه گرفتن پاک و پرهیرکار شوید.»

«أَيَّاماً مَعْدُوداتٍ فَمَنْ کانَ مِنْکمْ مَرِیضاً أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ وَ عَلَى الَّذِینَ يُطِیقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعامُ مِسْکینٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْراً فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ وَ أَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَکمْ إِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ» «سوره بقره آیه 184» «و این روزهایى چند اسـت پس هر کس از شـما مریض و یا مسافر باشد باید ایامى دیگر بجاى آن بگیرید و اما کسانى کـه بـه هیچ عنوان نمى‏توانند روزه بگیرند عوض روزه براى هرروز یک مسکین طعام دهند و اگر کسى عمل خیرى را داوطلبانه انجام دهد برایش بهتر اسـت و این کـه روزه بگیرید برایتان خیر اسـت اگر بناى عمل کردن دارید».


 وجوب روزه و استثناءهای آن


خداوند در جمله:” یا أَيُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کتِبَ عَلَيْکمُ الصِّیامُ”، مساله وجوب روزه بر مسلمانان را خاطرنشان کرده و بلافاصله فرمود:” کما کتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکمْ” و فهماند کـه شـما مسلمانان نباید از تشریع روزه وحشت کنید، و آنرا گران بشمارید، چون این حکم منحصر بشما نبوده، بلکه حکمى اسـت کـه در امتهاى سابق نیز تشریع شده بود. خداوند بـه صراحت در قرآن روزه را واجب کرده با این وجود بعد از آیه وجوب روزه مواردی را ذکر میکند کـه حکم روزه از گردن آنان سرنگون شده و آن آیه از این قرار اسـت: کسانى کـه از شـما بیمار یا مسافر باشند و روزه گرفتن براى آن ها مشقت داشته باشد از این حکم معافند و باید روزهاى دیگرى را بجاى آن روزه بگیرند کسانى کـه با نهایت زحمت باید روزه بگیرند «مانند پیر مردان و پیر زنان و بیماران مزمن کـه بهبودى براى آن ها نیست» لازم نیست مطلقا روزه بگیرند، بلکه باید بجاى آن کفاره بدهند، مسکینى را اطعام کند.

 

در بین استثنائات روزه‌داری بـه موردی بر نمیخوریم کـه گرما و طول روز را دلیل مناسبی برای روزه نگرفتن شمرد از این رو میتوان گفت حکم وجوب روزه مختص بـه زمان و مکان خاصی نیست بلکه شامل حال تمامی مومنین در هر سرزمین و هر فصل سال کـه ماه رمضان با آن مقارن شده اسـت می باشد. در عین حال خداوند افرادی کـه مشاغل سختی بر عهده دارند را نیز استثناء نکرده و روزه را برای افراد تا زمانیکه خطری برای سلامتیشان نداشته واجب نموده اسـت .


گرمای هوا دلیل مناسبی برای روزه خوری نیست


عده اي معتقدند روزه داری در فصل گرم برای سلامتی انسان خطر داشته و بـه این بهانه روزه را ترک میگویند، در جواب بـه این افراد باید گفت:

1‌- با این سخن علم و رأفت خداوندی زیر سوال میرود چرا کـه خداوند بـه انسان نسبت بخود او عالم تر و مهربانتر اسـت و بیش از خود او نگران سلامتی اوست با این وجود چگونه بـه امری دستور میدهد کـه سلامتی انسان رابه خطر می اندازد. روزه و روزه داری حتی در گرمای زیاد و سخترین شرایط فوایدی دارد کـه امروزه علم عده اي از آنرا روشن کرده و قسمت عظیم فایده آن در مقوله علم جای نمیگیرد و خارج از توان آن اسـت.

 

روزه بـه منظور اسرار و عللى بر بندگان واجب شده از جمله: بدین گونه انسان بـه درد و الم گرسنگى و تشنگى آگاه شده در نتیجه خاضع و آرام و مأجور و شکیبا گردیده و بدین ترتیب بـه شدائد و سختى‏هاى آخرت پى خواهد بود. و نیز روزه سبب مى‏شود کـه شخص شهوتش شکسته و ضعیف گردد. روزه واعظى اسـت در دنیا کـه انسان را بر مقدار نیاز و احتیاج بندگان در دنیا و آخرت آگاه مى‏نماید. «علل الشرائع/ترجمه ذهنى تهرانى/ ج‏2»

2- «يُرِیدُ اللَّهُ بِکمُ الْيُسْرَ وَ لا يُرِیدُ بِکمُ الْعُسْرَ»” خداوند راحتى شـما را مى‏خواهد و زحمت شـما را نمى‏خواهد”. روزه داشتن اگرچه در ظاهر یک نوع سختگیرى و محدودیت اسـت اما سرانجامش راحتى و آسایش انسان مى‏باشد، هم از نظر معنوى و هم از لحاظ مادى .

امام صادق علیه السّلام در توصیه بـه فرزندانش مى‏فرمود: چون ماه رمضان فرا رسد، خودرا تا آخرین حدّ توان بـه کوشش وادارید، زیرا کـه در آن ماه ارزاق تقسیم مى‏شود، و مدّتهاى عمر مقرّر مى‏گردد، ودر آن ماه نام حجّ‏کنندگان کـه بـه میهمانى خدا مشرف مى‏شوند نوشته مى‏شود، ودر آن ماه شبى هست کـه انجام عملى در آن از عمل در هزار ماه بهتر اسـت. «مـن لا یحضره الفقیه / ج‏2» . بر هر انسان سالمى لازم اسـت درسال یک ماه روزه بدارد، چرا کـه براى پرورش جسم و جان او نیز لازم اسـت، بهمین دلیل اگر ماه رمضان بیمار یا در سفر بودید باید بـه تعداد این ایام روزه را قضا کنید تا شماره مزبور کامل گردد، حتى زنان حائض کـه از قضاى نماز معافند از قضاى روزه معاف نیستند.

3- حکم وجوب روزه مطلق بوده و گرم و سرد بودن هوا در آن قید نشده اسـت. چرا کـه این آیه خود در شهری «مدینه» نازل شده اسـت کـه هوای بسیار گرمی داشته و مردمان آن بـه مشاغلی مشغول بودند کـه انرژی زیادی از آنان صرف کرده و توان بالایی نیاز داشت بنابر این چنانکه بر مردم آن عصر روزه واجب بوده بر انسانهای این دوره نیز این امر واجب اسـت حتی در فصل گرم باوجود سختیهای فراوانی کـه دارد.

آیات بالا را ذکر نمودیم تا روشن گردد کـه در قرآن بـه صراحت وجوب روزه و استثنائات آن ذکر گردیده و خداوند بـه سختی و مشقات آن واقف بوده اسـت با این وجود از عباراتی استفاده میکند تا از وحشت آدمی بکاهد و وی را متوجه فایده آن می سازد و بالاخره در پایان آیه این واقعیت را بازگو مى‏کند کـه” روزه گرفتن براى شـما بهتر اسـت اگر بدانید” «وَ أَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَکمْ إِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ». بنابر این با دلایلی غیر منطقی و خارج از دستور خداوند و سنت پیامبر نمی‌توان روزه را کنار گذاشت.

 ثواب یک روز روزه‏ در گرما با تشنگى زیاد


روزه در گرما نه تنها بد و زیان آور نیست بلکه برای آن اجری بزرگ نیز درنظر گرفته شده اسـت، امام صادق علیه السّلام فرمودند: هر کس کـه یک روز در گرما روزه بگیرد و خیلى تشنه شود، خداى عز و جل هزار فرشته را وکیل مى‏کند کـه دست بـه صورت او بکشند و وی را مژده دهند. و زمانى کـه افطار کند، خداى عز و جل مى‏فرماید: چقدر معطر هستى. فرشتگانم! گواه باشید کـه مـن قطعا وی را آمرزیدم. «ثواب الأعمال/ ترجمه بندرریگى/113 »