پارس ناز پورتال

درباره سندروم خود زشت پنداری بیشتر بدانید

درباره سندروم خود زشت پنداری بیشتر بدانید

درباره سندروم خود زشت پنداری بیشتر بدانید 

کسانی کـه مدام جلوی آینه هستند و از خود ایراد می‌گیرند. شاید چهره این افراد واقعا زیبا و بدون عیب باشد اما انها عیب جویی را کنار نمی گذارند. بـه واقع بیماری یا سندروم خود زشت پنداری چیست؟ سال ۲۰۱۳ بیش از ۲۳ میلیون عمل جراحی و روش غیرجراحی زیبایی در دنیا انجام شده اسـت.

 

بـه نقل از انجمن بین المللی جراحی زیبایی «ISAPS»، گرایش بـه جراحی پلاستیک در تمام دنیا رو بـه افزایش اسـت. ایران هم در بین ده کشور اول دنیا اسـت کـه سالانه حدود ۱۷۵ هزار مورد عمل جراحی و غیر جراحی زیبایی در آن انجام می‌گیرد.

 

سندرم خود زشت پنداری چیست
تردیدی نیست تعداد زیادی از این جراحی ها از نظر طبی ضروری نیستند، عضوی کـه فرد از ظاهر آن ناراضی اسـت کاملا طبیعی و حتی گاهی از نظر دیگران بی عیب اسـت، اما خود فرد ازآن ناراضی اسـت و تا آن رابه تیغ جراح نسپارد از اشتغال دائمی ذهنی اش با این نقص رها نمی شودکه بـه این طرز فکر خودزشت پنداری می‌گویند

 

آیا جراحی افراد خودزشت پندار آنها را از این دغدغه خلاص میکند؟
عده اي از جراحی ها ممکن اسـت تحت تاثیر مد روز و فرهنگ رایج باشند، اما تردیدی نیست کـه مواردی ازآن بعلت اختلال خودزشت پنداری «Body Dysmorphic Disorder» اسـت، اختلالی کـه بیش از صد سال اسـت شناخته شده اما در سی سال اخیر در رده اختلالات روانپزشکی قرار گرفته و توجه پزشکان را جلب کرده اسـت،

 

با این حال هنوز درباره آن شناخت کافی حتی در بین پزشکان وجود ندارد ودر موارد زیادی تشخیص داده نمیشود.تخمین زده شده ۱۰ تا پانزده درصد مراجعان بـه جراحان پلاستیک یا متخصصان پوست را مبتلایان بـه اختلال خودزشت پنداری تشکیل میدهند.

 

فرد خودزشت پنداری تصور می‌کند کـه عده اي از ویژگی هاي جسمانی او غیرطبیعی، بدون جذابیت یا حتی ناهنجار اسـت در حالی‌کـه عضو یا اندام مورد نظر طبیعی اسـت یا در قیاس با عذابی کـه برای فرد ایجاد کرده، مسئله بسیار جزئی اسـت

 

شیوع خودزشت پنداری در دو جنس تقریباً یکسان و حدود یک تا دو درصد ثبت شده اسـت با این حال شیوع آن ممکن اسـت بیشتر از این باشد چون مبتلایان طبق معمول خودرا از چشم دیگران مخفی می‌کنند.آنها مستقیما برای حل این مشکل مراجعه نمی‌کنند ودر جاهای دیگر بـه دنبال کمک هستند، مثلاً در مطب جراح پلاستیک یا دندان پزشک.

 

شروع اختلال خودزشت پنداری در اواخر دروان کودکی یا اوایل بزرگسالی اسـت، زمانی کـه نگرانی در مورد ظاهر بیشتر از دیگر مراحل زندگی اسـت. همه ی افراد در مقطعی از زندگی نگران ظاهر خود میشوند و تقریباً همه ی افراد ترجیح می دادند ظاهری متفاوت داشته باشند.

 

این نگرانی ها می‌آیند و می‌روند و طبیعی هستند، اما وقتی بـه اختلال خودزشت پنداری تبدیل می‌شوند کـه اشتغال ذهنی، دائمی شود و رنج و اضطراب شدیدی ایجاد کنند کـه زندگی فرد را مختل کنداین نگرانی با دادن خاطرجمعی خاطر و راهنمایی و توصیه رفع نمیشود. اختلال خودزشت انگاری با عده اي از دیگر ناسلامتی هاي روان ارتباط نزدیک دارد،

 

شصت درصد مبتلایان بـه این اختلال بـه افسردگی هم مبتلا هستند. اختلال وسواسی-اجباری «OCD»، اختلال اضطراب اجتماعی «Social Anxiety Disorder»، اختلال اظطراب عمومی «GAD» و اختلالات خوردن، مثل بی اشتهایی «Anorexia Nrevosa» یا بولیمیا «bulimia» با اختلال خودزشت انگاری ارتباط نزدیک یا در مواردی همپوشانی دارند.

 

خودزشت پنداری با وسواس شباهت دارد و حتی اخیرا در طیف اختلالات وسواس طبقه بندی شده اسـت، مثلاً فرد ممکن اسـت بـه صورتی وسواس گونه برای شانه زدن و آرایش موی خود وقت زیادی صرف کند و مراحل مشخصی را انجام دهد و هرگونه تفاوت هر چقدر جزئی با انچه مدنظر فرد اسـت وی را نگران و بر آشفته کند.

 

علت خودزشت پنداری روشن نیست، اما بررسی ها نشان میدهد کـه کسانی کـه در بچگی یا نوجوانی مورد تحقیر، تمسخر، اذيت یا سوء استفاده قرار گرفته اند و اعتماد بـه نفس پایینی دارند بیشتر از دیگران بـه این اختلال دچار میشوند

 

مبتلایان بـه خودزشت پنداری ممکن اسـت از احساس گناه عذاب بکشند، بـه سوء مصرف مواد روی بیاورند یا بخود آسیب بزنند. میزان خودکشی نیز در مبتلایان بـه میزان قابل توجهی بیشتر از جمعیت عادی اسـت.

 

نشانه هاي مبتلایان بخود زشت پنداری :
– دائم ظاهر خودرا با دیگران «یا با مدلهای نشریات و هنرپیشه ها» مقایسه میکند

 

– وقت زیادی جلوی آینه میگذارند یا از آینه فرار می‌کند

 

– وقت زیادی صرف می‌کند کـه نقصی راکه در ظاهرش «طبق معمول صورت» میبیند مخفی کند

 

– در جمع احساس ناراحتی و اضطراب دارد و از محیط ها و شرایط اجتماعی پرهیز می‌کند

 

– در مراجعه برای درمان یا درخواست کمک اکراه دارد چون می‌ترسد بـه او برچسب سطحی بودن زده شود

 

– دیگران ممکن اسـت وی را خودشیفته و مجذوب خود یا سطحی ببینند

 

– ممکن اسـت در رژیم یا ورزش افراط کند

 

– ممکن اسـت در آرایش افراط کند و وقت بسیاری صرف آرایش موی خود کند

 

– بـه دنبال جراحی پلاستیک باشد

 

– بـه شکلی لباس بپوشد کـه نقص مفروض را بپوشاند

 

– بیشتر این افراد نقص را درصورت خود می‌بینند، بینی، دهان، چشم، گونه، ابرو، چانه یا لب و دندان.

 

دیگر اعضای بدن مثل سینه ها یا اندام هاي تناسلی در درجه بعدی هستند. بعضی ممکن اسـت خودرا زیادی چاق یا زیادی لاغر ببینند یا خود رابه خصوص از نظر جنسی فاقد جذابیت و زیبایی بدانند.برخی مشاغلی کـه بـه ویژگی هاي بدنی ارتباط دارند شاید فرد را بیشتر در دسترس خودزشت پنداری قرار دهند. هنرپیشه ها، مدل ها «مانکن ها»، بدنسازها و امثال آنها از این نظر بیشتر در دسترس هستند.

 

کمال گرایی «perfectionism» و ترس از تنها و منزوی بودن هم دراین افراد بیشتر دیده میشود و مثلاً فکر می‌کنند برای دوست یا همسر پیدا کردن باید ویژگی هاي جسمانی خاصی داشته باشند.پزشک الکس کلارک، روان شناس بالینی می‌گوید کـه آموزش و راهنمایی در مدارس باید بهتر شود و باید کودکان از نظر رسانه اي هم “باسواد شوند” و بفمند کـه “این عکسهای آراسته، واقعی نیستند.”

 

موثرترین راه درمان خودزشت پنداری درمان دارویی با داروهای ضد اضطراب‎ اس.موثرترین راه درمان خودزشت پنداری درمان دارویی با داروهای ضد اضطراب و روان درمانی بخصوص رفتار درمانی شناختی «CBT» اسـت.دکتردیوید ویل یکی از متخصصان این بیماری میگوید: “مـا مایلیم تشخیص اختلال زشت انگاری در سن پایین انجام شود چون درمان آن بسیار آسانتر از زمانی خواهد بود کـه افکار و اضطراب ها ریشه دوانده باشد.”

 

“مهم‌ترین پیام مـن این اسـت کـه اختلال خودزشت پنداری بیماری درمان پذیری اسـت.” اما تا بیماری تشخیص داده نشده، فرد مبتلا بـه دنبال جراحی پلاستیک برای درمان خواهد رفت. برخی بارها جراحی می‌کنند.برای مثال آلیسیا دووال یکی از مدلهای مشهور نشریه گلمور کـه گفته می‌شود

 

یک میلیون پوند برای سیصد عمل جراحی و غیرجراحی مختلف خرج کرده دو سال پیش گفت اعتیادش بـه جراحی نتیجه تشخیص داده نشدن اختلال خودزشت پنداری بوده اسـت.جراحی برای رفع یا درمان خودزشت پنداری طبق معمول توصیه نمی‌شود، چون حتی اگر این جراحی موفق باشد تمرکز بـه عضوی دیگر معطوف میشود یا جای بخیه جراحی مشکل ایجاد میکند.

 

بیماران کـه جراحی پلاستیک میکنند در ابتدا حس بهتری دارند، اما بعد احساس نارضایتی باز میگردد، مشکل باقی میماند فقط شکلش عوض می‌شود.آمارها نشان می‌دهند کـه فقط ده درصد مبتلایان بـه اختلال خودزشت پنداری ممکن اسـت با جراحی پلاستیک بـه رضایت برسند.

 

اما جراحان در مواجهه با این بیماران با دو مسئله روبه‌رو هستند، اول این کـه تشخیص بیماری نیاز بـه محاسبه هاي طولانی و تخصصی دارد کـه کار روانپزشکان اسـت، جراحان نه برای این محاسبه هاي آموزش دیده اند نه این کـه این با ماهیت تخصصشان هماهنگی دارد.دوم این کـه وقتی فرد درخواست جراحی دارد،

 

جراح می‌داند کـه اگر از اینکار خودداری کند فقط بیمار رابه جراح دیگری معرفی کرده ودر نهایت کسیکه بخواهد جراحی کند، اینکار را میکند.با این حال اخیرا برخی جراحان محاسبه هاي مختصری انجام می‌دهند تا اگر نشانه هایي از این اختلال بـه دست آمد، مراجع را از جراحی منصرف و وی را بـه روانپزشک معرفی کنند.

 

آیا این درست اسـت کـه خودزشت پنداری مختص کشور هـای ثروتمند و طبقات مرفه اسـت؟بررسی ها نشان میدهد کـه این خودزشت پنداری در همه ی جای دنیا دیده میشود و وابسته بـه سطح مالی افراد نیست، اما طبیعتا افراد متمول امکان بیشتری برای جراحی یا روشهای گران قیمت یا دسترسی بـه خدمات درمانی دارند.

 

صنعت مد و رسانه ها هم مدتهاست کـه برای ایجاد اختلالاتی مثل بی اشتهایی عصبی و اختلال خودزشت پنداری بدلیل این کـه ویژگی هاي جسمانی خاص را بعنوان ملاک زیبایی تبلیغ می‌کنند مورد انتقاد بوده اند.اما پزشک ویل می‌گوید: “اتفاقات کودکی مثل پیوند ضعیف مادر و کودک «attachment» یا اذيت «bullying» اهمیت بیشتری دارند.””فشار رسانه ها وجوددارد اما بخش کوچکی از ماجرا اسـت.”

 

پزشک الکس کلارک، روان‌شناس بالینی میگوید کـه آموزش و راهنمایی در مدارس باید بهتر شود و باید کودکان از نظر رسانه اي هم “باسواد شوند” و بفمند کـه “این عکسهای آراسته، واقعی نیستند.”“اگر از نظر اجتماعی بـه قدر کافی محکم نباشید، بـه سادگی ممکن اسـت قربانی شوید.”

 

زیباجو