شمار زیادی از باکتریها،کرم ها و انگل ها میباشند که باید در بدن آدمها زندگی کنند تا افراد بدن سالمی داشته باشند! در این نوشتار با ۳ نوع کرم و انگل که در بدن انسان زندگی می کنند آشنا میشویم. در قلمرو حیوانات، هزاران نوع کرم وجوددارد. این کرمها معمولاً بدنی باریک و بلند دارند و هیچ عضوی به بدنشان متصل نیست.
کرمها در زیستگاههاي متفاوتی زندگیمیکنند: برخی از آن ها در خاکند مثل کرم خاکی، برخی در آب زیستمیکنند مثل زالو و برخی دیگر در بدن انسانند مثل کرمهاي نواری.کرمهایي که در بدن انسان یا جانور زندگیمی کنند را انگل می گویند. انگلها همۀ وقت}، درون یا روی بدن میزبانشان زندگیمیکنند. آن ها از میزبانشان تغذیهکرده و شرایط و علائمی را از خفیف تا شدید به وجودمیآورند.
کرمهاي انگلی از انسان و جانور تغذیهمیکنند
انگلها، درون یا روی موجود دیگری بهاسم میزبان زندگیمی کنند. انها از غذای نیمههضمشده موجود در روده میزبان تغذیهمی کنند. انگلها از میزبان، برای تغذیه بهره گیریکرده و درجایی که ماده خوراکی، حاضرباشد رشدمیکنند.انگلها باعث صدمه و ویرانی بافتهاي میزبان خود شده،
همچنین مدفوع سمی خود را تولیدمیکنند که می تواند باعث دشواری های سلامتی ناخواسته و ناتوانکننده، شود. میزبان، درنتیجه عفونت انگلی، مبتلا به ناراحتیها، عفونتها و مریضی می شود.شمار زیادی از انگلها ریز میباشند و با چشم غیرمسلح دیدهنمیشوند اما برخی از انها رشد طولی زیادی دارند. زمانی که کوچکند، بهراحتی در جریان خون، گشته و مکانهاي مناسب برای رشد را پیدامیکنند.
انگلها میتوانند باعث بروز مشکلاتی مثل اسهال، ضعف، دانههاي پوستی، عصبیبودن، آسم، کمخونی و غیره در انسان شوند. آمار نشانمیدهد که اکثر از ۱۰۰ نوع انگل وجوددارد که میتوانند بهصورت زنده در بدن انسان یافتشوند.کلمه انگل به معنای شخص یا چیزی هست که بر سفره فرد دیگری می نشیند. این، همان کاری هست که انگل انجاممی دهد، انگل، از بدن میزبان- چه جانور، چه گیاه و یا انسان- تغذیهمی کند.
۳ نوع اصلی کرم هاي انگلی
۱. کرمهاي پهن مثل کرمهاي نواری
۲. کرمهاي دودهانی مثل کرمهاي دودهانی خونی
۳. کرمهاي گرد مثل کرمهاي نخی یا سوزنی
کرمهاي پهن
کرمهاي پهن شامل کرمهاي نواری و کرمهاي دودهانی میشوند. کرمهاي پهن ازطریق پوستشان تغذیه و تنفسمیکند. آن ها هیچ اندام جداگانهاي برای گوارش یا گردش خون ندارند.کرمهاي پهن، از خون، مایعات بافتی یا اجزا سلولی میزبان خود تغذیهمیکنند. کرمهاي پهن بر پوست، دهان، آبشش و دیگر قسمتهاي خارجی میزبان زندگیمی کنند یا می توانند مثل کرمهایي که خون و اندامهاي بدن را آلودهمی کنند، در بدن انسان زندگیکنند.
کرمهاي پهن، اندازههاي متفاوتی دارند. از اندازه میکروسکوپی گرفته تا ۲۰ متری مثل کرم نواری موجود در بدن وال. معمولترین انواع کرمهاي پهن که در بدن انسان زندگیمی کنند، کرمهاي نواری و کرمهاي دودهانی میباشند.
کرمهاي نواری
کرمهاي نواری در روده انسان زندگیکرده و از غذای نیمههضمشده موجود در روده تغذیهمی کنند. روده، محیطی کاملا محافظتشده هست و کرمهاي نواری در آنجا رشد و نمو میکنند.کرم نواری، کرمی انگلی هست که اغلب، همان انگل گفتهمی شود. این انگل، از میزبان تغذیهمیکند. انگلها برای زندهماندن به میزبان نیازدارند.
کرمهاي دودهانی
کرمهاي دودهانی نوعی از کرمهاي پهن انگلی میباشند. اسم کرمهاي دودهانی، از ظاهرشان گرفتهشده هست. این کرمها دست کم، دو مکنده دارند که از انها برای چسبیدن به میزبانشان بهره گیریمیکنند.
برخی کرمهاي دودهانی، بر آبشش، پوست یا بیرون بدن میزبان زندگیمیکنند و برخی دیگر-مثل کرمهاي دودهانی خونی که در بدن انسان زندگیمی کنند- درون میزبان خود زندگیمیکنند. کرمهاي دودهانی خونی، به نواحی بسیار گرم گرمسیری مثل افریقای شمالی و آسیای جنوب شرقی محدودند و باعث دشواری های شدید سلامتی میشوند.
کرمهاي گرد
برخی از معمولترین کرمهاي گرد، کرمهاي نخی یا کرمهاي سوزنی، کرمهاي قلابدار، آسکاریس «این کلمه به معنای کرم روده هست» و کرمهاي قلب میباشند.کرمهاي گرد، بدنی توخالی با دهانهایي در دوطرف بدن دارند و معمولاً طولشان به ۲ تا ۱۲ سانتیمتر میرسد. کرمهاي گرد معمولاً در حیوانات خانگی و حیواناتی مثل سگ و گربه یافتمیشوند و می توانند به انسان نیز سرایتکنند. کرمهاي روده، در آبهاي نمکی، آب تازه و خاک زندگیمی کنند.
خوردن غذا هاي آلوده یا گرفتن انگل از حیوانات آلوده، معمولترین راه انتقال کرمهاي گرد «گروهی از کرمها» هست. کرمهاي قلابی و کرمهاي سوزنی، متعارفترین کرمهاي گرد در انسان میباشند.
علائم ابتلا به انگل
افراد، علائم گوناگونی از آلودگی به انگل را تجربهمیکنند اما برخی از شایع ترین علائم در این جا آمده هست:
– ورم شکمی دائم، یکی از علائم وجود مهاجمان مخفیانه هست.
– دشواری های پوستی نیز ممکن هست نمودارشوند: انگلهاي روده، میتوانند باعث کهیر، دانههاي پوستی، آبریزش چشم و دیگر واکنشهاي حساسیتی مربوط به پوست شوند.
– بیقراری و پریشانی. مدفوع متابولیک انگل و مواد سمی می توانند سیستم عصبی مرکزی را تحریککنند. بیقراری و پریشانی، معمولاً نتیجه آلودگی انگلی میباشند.
– ضعف عمومی و نوسانات غیرطبیعی سطح انرژی
– یبوست
– اسهال
– گاز و نفخ مداوم
– ناراحتیهاي رودهاي
– دردهای مفصلی و عضلانی
– حساسیتهاي خوراکی: گاهی وقتها انگل میتواند دیواره روده را تحریک یا حفرهکند، بنابراین مولکولهاي درشت هضمنشده، وارد خون می شوند که در شرایط عادی، این رخداد نمیافتد.
انگل می تواند به میزبان خود صدمهرسانده و آن را بکشد
گاهی، سیستم عصبی میزبان، صدمه کمی از انگل میبیند. اما گاهی وقتها ممکن هست شرایط، شدید شود و در برخی موارد، انگل میتواند میزبان خود را بکشد.انگل، معمولاً از عوامل انتقالدهنده مثل پشه و مگس بهره گیریمیکند. مثل انگل پلاسمودیوم که مریضی مالاریا را ازطریق پشه آنوفل که در زبان یونانی به معنای بیفایده هست، منتقلمی کند.
در سال ۲۰۰۸، سازمان سلامت جهانی، حدود ۱ میلیون مرگ ناشی از مالاریا را گزارشکرد. امروزه، مالاریا تهدیدی جدی برای هزاران نفر محسوبشده و ازطریق نیش پشه آنوفل منتقلمیشود. پشهها دارای لوله مکش ارتفاع میباشند که انها را قادر به مکیدن خون میزبانشان می کند.
انگل چطور منتقلمیشود؟
انسان به طرق گوناگونی به انگل مبتلا می شود:
– ازطریق عوامل انتقال مثل پشه، مگس و کک
– ازطریق هوایی که تنفسمیکنیم
– حیوانات خانگی و حیوانات کشتزار، معمولاً ناقل انگل میباشند
– از غذای آلوده
– غذای خام یا خوراکی که مفید پختهنشده، مثل گوشت گاو، گوشت خوک، ماکیان و ماهی
– برخی سبزی ها و میوهها نیز می توانند انگل داشتهباشند.
– آب نامناسب و بهداشت ضعیف می تواند انگل را منتقلکند.
– در مناطقی که بهداشت یا سیستم فاضلاب وجودندارد یا ضعیف هست، انگلها و کرمها بهسرعت تکثیرمیشوند.
– انگل معمولاً در آبهاي گل آلود، آبهاي راکد، رودها و استخرهای آب کوچک یا بزرگ، که آب برای مدتی در آن ها باقیمانده، یافتمیشود.
– بهداشت بد توالتها و دیگر اماکن عمومی نیز میتوند علت انتقال انگل باشند.
انگل چطور به ما صدمهمیزند؟
حمله انگلها به میزبانشان، دوجانبه هست. آن ها نهتنها از میزبان خود تغذیهمی کنند بلکه مواد دفعی خود را نیز در بافتها و سلولهاي میزبان برجایمی گذراند.
اینکار دوگانه انگل، می تواند باعث صدمه به بافتها و اعضا بدن میزبان شود زیرا سیستم دفاعی و ایمنی بدن میزبان را ضعیفمیکند. اینکار، احتمال ابتلای میزبان به مریضیهاي اکثر و همین طور، مریضیهایي که خود انگل میتواند بهوجودبیاورد مثل مریضی مالاریا را بالامیبرد.
پروتزوآ/ کوچکترین اما کشندهترین انگل
انگلها، شکلها و اندازههاي متفاوتی دارند. کرمهاي نواری و آسکاریس از بزرگترین انگلهاي رودهاي انسانی میباشند و در انتهای دیگر این طیف، کوچکترین انگل به اسم پروتزوآ قراردارد.
پروتزوآها درواقع کوچکترین جانوران در قلمرو حیوانات میباشند. اکثر آن ها فقط با میکروسکوپ دیدهمی شوند. کلمه “پروتزوآ” از واژه یونانی “پروتوس” به معنای “اولین” و “زوآ” به معنای “حیوانات” می آید. بنابراین، علیرغم کوچک بودن میتوانند باعث صدمه زیادی در میزبانشان شوند «بدن انسان».
پروتزوآ تنفسمی کند، حرکتمیکند و با دونیمشدن تولیدمثل میکند. اینها معمولاً در آب یا شرایط نمناک زندگیمیکنند و کشندهترین پروتزوآها ازطریق مگسها و پشهها منتقلمی شوند.دیسانتری آمیبی، نوعی عفونت در روده هست که باعث تب، درد و اسهال شدید که معمولاً با خون و مخاط همراه هست، می شود.
آمیبها، حیواناتی تکسلولی میباشند و برخی از آن ها انگلی بوده و باعث مریضی میشوند. آن ها معمولاً در آب و غذا یافتشده و باعث ناراحتیهاي روده با شدتهاي گوناگون میشوند.
همانند دیگری از عفونت انگلی که ازطریق یک عامل، انتقال مییابد، مریضی خواب افریقایی هست. این مریضی، توسط پروزوآ بهاسم تریپانوسومیوز افریقایی، حملشده و توسط مگس تسهتسه، ازطریق خون، مایع نخاعی و لنفاوی منتقلمیشود. تب، درد و مریضی ترقیمی کند و اگر درماننشود، می تواند باعث مرگ میزبان شود.
پروتزوآ علی رغم اینکه کوچکترین انگلی هست که می تواند انسان را مبتلاکند، از کشندهترینها نیز هست.
چطور به انگل مبتلا می شوید و چطور میتوانید از ابتلا به انها پیش گیریکنید؟
آب نوشیدنی ناسالم یکی از معمولترین راههاي ابتلا به انگل هست. حتی آبهایي که “تصفیهشده” اسمدارند نیز می توانند انگل داشتهباشند. اگر در کشور گرمی زندگیمی کنید یا درحال بازدید از یک کشور گرم هستید، همه ي وقت مراقب منبع آبی که مینوشید باشید.
تنها راهی که انگلها و کرمها می توانند شما را مبتلاکنند این هست که بهطریقی وارد بدن تان شوند. بنابراین باید مراقب راههاي انتقال باشید.معمولترین راه، ازطریق دهان هست زیرا انگلها معمولاً در آب یا خوراکی که بهشکل مناسبی تهیهنشده یا منابع ناسالم خوراکی یافتمیشوند.
روشهاي اتفاقی دیگری نیز برای انتقال عفونت وجوددارد، مثل زدن دست آلوده به دهان یا چشمها.اگر به جانور آلوده مثل حیوانات خانگی یا حیوانات کشتزار دستزدهاید احتمال آلودهشدن وجوددارد. چیزی که ممکن هست رخدادبیفتد این هست که تخمهاي انگل میتوانند ازطریق پوست حیوانات به دستها، بینی یا دهان ما برسد.
برخی از افراد اجازهمی دهند حیوانات خانگیشان صورت انها یا صورت فرزندانشان را لیسبزنند. این واقعا کار خوبی نیست زیرا ممکن هست شما از آلودهبودن جانور خانگی خود-حتی آلودگی خفیف- خبر نداشتهباشید. آیا ارزشش را دارد؟
گاهی وقتها انگلها و کرمها میتوانند ازطریق هوا منتقل و با تنفس وارد بدن شوند. این میتواند در شرایط خشک یا در محیطهاي نمناک رخدادبیفتد. زمانی که کلبههاي قدیمی، اتاقهاي زیرشیروانی، انبارها یا جای نگهداری حیوانات را تمیزمیکنید، یک ماسک صورت ساده بزنید.
مسئلهاي که باید درنظر گرفتهشود این هست که افراد خانواده می توانند بهراحتی یکدیگر را مبتلاکنند زیرا برای مدت طولانی در رابطه نزدیک با یکدیگر میباشند.در این جا چند اقدام درست برای به دست کم رساندن احتمال ابتلا یا ابتلای مجدد به انگل آمده هست:
– همیش پس از درستزدن به جانور، دستهاي خود را بشویید.
– کفشهاي بیرون را بیرون در بگذارید.
– مرتب حمامکرده یا خود را تمیزکنید.
– گوشت را مفید بپزید و از شستهبودن آن اطمینان داشتهباشید.
– از برترین منبع ممکن، گوشت تهیهکنید.
– خوردن گوشت گاو، خوک یا ماهی خام را کاهشدهید.
– همه ي میوهها و سبزی ها را گذشته از بهره گیری و همۀ انواع گوشت را گذشته از مصرف بشویید.
– آبی که بهدرستی تصفیهشده را بنوشید.
– حیوانات خانگی یا حیوانات خود را مرتب انگلزدایی کنید. برای آن ها جای خواب مخصوص درنظربگیرید. کوششکنید اجازهندهید حیوانات خانگی روی بالشها، ملحفهها یا حولهها بخوابند.
– بهمقدار کافی محصولات پربیوتیک مصرفکنید زیرا باعث ازبینرفتن باکتریهاي زیان آور در روده میشوند.
– هنگام بازگشت از سر کار به خانه، دستهاي خود را بشویید.
– درطول روز ضدفونیکننده دست را همراه خود داشتهباشید.
– هنگامی که مدفوع حیوانات را تمیزمیکنید باید دستکش و ماسک بپوشید و در فاصله نزدیک، تنفسنکنید.
– از ساخت کپک در خانه جلوگیريکرده و کوششکنید خانه را خالی از حشرات کنید.
مکملهاي خوراکی طبیعی مثل میخک، گردوی سیاهو افسنتین می توانند به شما در کاهش یا رفع عفونت انگلی کمککنند. اگر حامله یا شیرده هستید یا داروی خاصی مصرفمی کنید، لطفا گذشته از بهره گیری از هر مکمل طبیعی با دکترتان مشورتکنید.