آیا شما هم نمی توانید از گوشی موبایل دور شوید؟ 

گوشی موبایل تبدیل به یک معضل در خانواده ها و افراد جامعه شده هست،چک کردن مداوم شبکه هاي مجازی و چت کردن هاي طولانی مدت واقعا نشانه هاي اعتیاد به تلفن همراه میباشند. طبق نتایج موسسه پیو ٦٧‌درصد کاربران گوشی خود را جهت دیدن تماس‌ها، پیام‌ها و فعالیت‌هاي شبکه اجتماعی بازرسی می کنند، حتی در زمانی که تلفن آنان زنگ نمی خورد.

امروزه تقریبا نیمی از بزرگسالان یک گوشی هوشمند دارند و بنابر گزارشی که در اکونومیست به چاپ رسیده، این رقم تا‌ سال٢٠٢٠ به ٨٠‌درصد خواهد رسید. طبق آمار، ٨٠‌درصد صاحبان گوشی‌هاي هوشمند در ١٥دقیقه نخست پس از بیداری، پیام‌ها و اخبار را بررسی می کنند. اما این وسیله ضروری که افراد را در جریان جدید ترین اطلاعات و اخبار قرار می دهد، در عین‌حال، منشأ مشکلاتی در حوزه سلامت روان نیز شده هست.

ترس بی‌تو بودن

اگر گوشی خود را در منزل جا گذاشته و در مسیریابی ناتوان مانده‌اید یا اگر باتری گوشی‌تان در خارج از منزل تمام شده و دربه‌در به‌دنبال شارژر گشته‌اید، احتمالا به «ترس دورماندن از تلفن‌همراه» دچارید که اصطلاحا «نوموفوبیا» نامیده می شود. براساس تحقیقات، این ترس از هر ٥ نفر، ٤نفر را درگیر می کند. «نوموفوبیا» ترس دورماندن از تلفن‌همراه هست،

مفهومی که در ‌سال٢٠١٠ در جریان یک تحقیق ابداع شد و نگرانی‌هایي را مورد مطالعه قرار می‌داد که کاربران تلفن همراه از انها رنج می‌بردند. آن را می توان یکی از ترس‌هاي عصر مدرن دانست که در جهان فراگیر هست. نوموفوبیا میتواند علامتی از یک اعتیاد بالقوه باشد. کاربران وقتی گوشی را به همراه دارند، شادند و زمان خوبی را سپری می کنند و بدون گوشی با استرس شدید و نگرانی مواجه می شوند و این زمانی هست که یک اعتیاد به تهدید مبدل می شود.

٦٦‌درصد مردم جهان به ترس دورماندن از تلفن‌همراه خود دچارند، نکته قابل‌تامل این‌جاست که اگر ٦٦‌درصد بزرگسالان که قاعدتا باید خویشتن‌دار بوده و توان نظارت علایق خود را داشته باشند، به این ترس مبتلا باشند، دیگر در مورد نسل جوان چه میتوان گفت که هنوز باید برای تقویت حس مسئولیت‌پذیری و خودکنترلی تلاش کنند؟

چه ‌مدت طاقت دوری از گوشی خود را دارید؟

به‌گفته روانشناسان، پاسخ این سوال دست‌کم در بین جوانان ١٨تا ٢٦ ساله احتمالا چند دقیقه هست. در یک پژوهش مشخص شد که احتمال بروز رفتار پراسترس در افرادی که گوشی از آن ها گرفته شده بود، در مقایسه با سایرین، اکثر هست.پژوهشگران معتقدند راحتی ناشی از تلفن‌همراه، جایگزین تعاملات حقیقی و رودرروی انسان‌ها شده هست، مثل زمانی که کودک دور از آغوش والدین، با گرمای یک پتوی نرم، احساس رضایت می‌یابد.

تبعات دسترسی نداشتن به تلفن‌همراه، زمانی به شکل جدی‌تری رخ می‌نماید که بدانیم طبق پژوهش‌هاي انجام‌گرفته در ‌سال٢٠١٦ تقریبا ٧٣‌درصد افراد وقتی متوجه میشوند که گوشی خود را به همراه ندارند، می‌ترسند، ١٤‌درصد مستاصل و ٧‌درصد بیمار میشوند و تنها ٦‌درصد احساس رهایی دارند.

اعتیاد به گوشی‌هاي هوشمند در آسیا

ترس دوری از گوشی همراه، چند سالی هست که مورد بحث هست، اما روانشناسان معتقدند اعتیاد به تلفن‌هاي هوشمند در آسیا به‌سرعت درحال افزایش هست و جوانان را اکثر از بقیه درگیر میکند. براساس آمار از ماه مارس ٢٠١٤ تعداد معتادان به تلفن‌همراه به ١٧٦‌میلیون نفر رسیده، درحالی‌که در‌ سال٢٠١٣ این تعداد ٧٩‌میلیون نفر بوده هست.

زنان ٥٢‌درصد از این آمار را به خود اختصاص می دهند. کاربران میانسال ٢٨‌درصد معتادان گوشی را تشکیل میدهند که رفتار وسواس‌گونه‌اي با تلفن‌همراه به نمایش میگذارند.تحقیقی تعداد هزار دانش‌آموز در کره‌جنوبی را مورد بررسی قرار داد. این کشور جایی هست که ٧٢‌درصد کودکان در سن ١١ یا ١٢‌سال یک تلفن هوشمند دارند

و به‌طور متوسط در روز ٥ساعت‌ونیم با آن کار می کنند. در نتیجه مشخص شد که حدود ٢٥‌درصد از این بچه‌ها به تلفن‌همراه معتاد میباشند. نتایج این پژوهش که در‌ سال٢٠١٦ به چاپ رسید، نشان داد که استرس یک شاخص مهم از احتمال اعتیاد افراد به تلفن‌همراه محسوب میشود و افرادی که از گوشی هوشمند خود برای دسترسی به شبکه‌هاي اجتماعی بهره گیری میکنند، اکثر احتمال دارد که به آن معتاد شوند. 

درست هست که تلفن‌هاي هوشمند در تعداد زیادی از جوامع، نقطه کانونی زندگی شهروندان به شمار می آیند، اما واقعیت این هست که به روش‌هاي گوناگون با جوامع آسیایی آمیخته و یکپارچه شده‌اند. قاره آسیا با ٥/٢‌میلیارد کاربر تلفن‌همراه، جریانی از اخبار ناگوار را ایجاد کرده هست. کم نبوده‌اند افرادی که به علت تمرکز بر صفحه گوشی خود

با خطرات جانی مواجه شده‌اند، اما نگرانی‌هاي دیگری نیز وجود دارد، مثلا موضوع اصلی در سنگاپور کاهش یافتن سن افراد در معرض اعتیاد هست. این کشور با جمعیت ٦‌میلیون نفر بیشترین ضریب نفوذ گوشی‌هاي هوشمند را دارد. همین مسأله باعث‌شده متخصصانی در امر اعتیاد دیجیتال دست به کار شوند و برای پایش آن،

به‌طور رسمی کلینیک سلامت سایبری راه‌اندازی کنند. مدیر یکی از این کلینیک‌ها می گوید جوان‌ترها هنوز به پختگی نرسیده‌اند و همین امر مدیریت بهره گیری از تلفن‌هاي هوشمند را برای آنان دشوار می کند، چراکه خودکنترلی چندانی ندارند.در آغاز، گوشی همراه به منزله یک ابزار کلیدی به‌منظور اکثر‌کردن تماس انسان‌ها با یکدیگر در نظر گرفته میشود،

اما کم کم ‌زمان افزون‌بر این کارکرد اصلی، برای مقاصد دیگری نیز مورد بهره گیری قرار گرفت. امروزه گوشی‌هاي هوشمند، مفهوم نخست تلفن‌هاي همراه را عوض کرده‌اند. دیگر فقط برای ارتباطات صوتی مورد بهره گیری قرار نمی گیرند. گوشی‌هاي هوشمند این امکان را فراهم کرده‌اند تا دوربین، جهت‌یاب، بازی‌هاي ویدیویی و حتی کتابخانه مجازی را در مشت خود داشته باشیم و گرچه مهمترین جنبه این هست که یک گوشی هوشمند امکان دستیابی به اینترنت را فراهم می‌آورد.

نشانه‌هاي اعتیاد به گوشی‌هاي هوشمند از نگاه کارشناسان امر

چک‌کردن دایمی گوشی بدون علت
احساس اضطراب و ناآرامی بدون گوشی
دوری‌گزیدن از جمع و گذراندن زمان با گوشی
بیدارشدن در نیمه‌شب برای دیدن صفحه گوشی
کاهش در عملکرد تحصیلی یا شغلی به‌عنوان نتیجه کار طولانی‌مدت با تلفن‌همراه
حواس‌پرتی در انجام کارهای هرروز
وضع مقررات در بعضی کشورها
برای بهره گیری از تلفن‌هاي هوشمند

در کره‌جنوبی بهره گیری بیش‌ازحد از گوشی هوشمند در بین نوجوانان به بحث داغی تبدیل شده هست. مقامات این کشور در‌ سال٢٠١١ قوانینی تدوین کردند که دسترسی کودکان به بازی‌هاي آنلاین را بعد از نیمه شب محدود میکرد. چین یکی از اولین کشورهایی هست که اعتیاد به اینترنت را به‌عنوان ناهنجاری کلینیکی شناخت و مراکز درمانی خاصی تاسیس کرد تا اعتیاد به رسانه‌هاي اخیر را مورد بررسی قرار دهد.

کارشناسان معتقدند تاثیر بهره گیری از تلفن هوشمند در خلق‌وخوی یک فرد تقریبا شبیه چگونگی عملکرد داروها بر رفتار او هست. مثل معتادان به موادمخدر، معتادان به گوشی‌هاي هوشمند نیز علایمی از قبیل بی‌قراری، نگرانی و حتی خشم نشان می دهند. دانشگاه دربی در انگلستان به‌تازگی درمورد تاثیرات رفتاری صاحبان گوشی‌هاي هوشمند

به بررسی پرداخته هست. یافته اصلی این هست: گوشی‌هاي هوشمند از نظر روانی برای کودکان اعتیادآورند و با تشویق خودشیفتگی، مشکلاتی در سلامتی آنان ایجاد می کنند. این امر امروزه بخشی از معضلات جوامع مدرن هست تا درمورد سلامت روان شهروندان خود اکثر بیندیشند.

سخن آخر

نگرانی جداشدن از گوشی اساسا بخشی از زندگی انسان‌ها در عصر حاضر هست. یکی از روانشناسان بالینی درمورد نوموفوبیا می گوید متاسفانه این ترس بسیار حقیقی هست و مثل دیگر علایم اضطراب، نوموفوبیا این ظرفیت را دارد که زندگی افراد را ویران کند. برای بعضی این نگرانی سطح تحریف واقعیت را بالا می برد

و این دقیقا همان زمانی هست که به یک موضوع مهم مبدل می شود: نگرانی از قطع‌شدن رابطه. فاجعه وقتی اتفاق می‌افتد که تلفن خود را همراه نداشته باشید.بررسی‌ها نشان میدهد که با بحبوحه گرفتن رسانه‌هاي اجتماعی، روند نوموفوبیا رو به افزایش هست. تعداد زیادی از معتادان به فناوری از تکنولوژی برای غلبه‌بر ناامنی‌هاي خود بهره گیری میکند.

وصل‌بودن به تلفن همراه و رسانه‌هاي اجتماعی به آنان کمک می کند تا اعتبار بیرونی و به تبع آن، احساس اعتماد بیابند. پرسش‌هایي که اغلب ذهن جوانان را درگیر میکند، مواردی از این قبیل هست: چه تعداد تصویر‌هاي مرا پسندیدند؟ چند نفر مرا در فضای مجازی دنبال میکنند؟ ارزش و اعتبار جوانان عمدتا از منابع بیرونی تأمین می شود. آنان به‌دنبال اعتبار میباشند و چون منبع فراهم سازی‌کننده اعتبار در این حالت، بیرونی هست، عزت‌نفس حقیقی ایجاد نمیشود.

برمبنای یافته‌هاي یک پروژه تحقیقاتی که در موسسه پیو انجام شد:

بیش از ٩٠‌درصد مردم در ایالات امریکا گوشی هوشمند دارند.

٦٧‌درصد کاربران گوشی خود را جهت دیدن تماس‌ها، پیام‌ها و فعالیت‌هاي شبکه اجتماعی نظارت میکنند، حتی در زمانی که تلفن آنان زنگ نمیخورد.

٤٤‌درصد از صاحبان گوشی‌هاي هوشمند درحالی به خواب می روند که گوشی نزدیک آنان قرار دارد تا اطمینان حاصل کنند که پیام، تلفن یا پست‌هاي ارسالی در شبکه‌هاي اجتماعی را از دست نمیدهند.

٢٩‌درصد کاربران اقرار کرده‌اند که زندگی بدون گوشی هوشمند برای آنان متصور نیست.

 به گزارش پارس ناز مدتی پیش، مدیركل پیشگیري از آسیب‌هاي اجتماعی سازمان بهزیستی اعلام کرد که پژوهشی كلان به‌منظور بررسی شیوع و میزان بهره گیری از تلفن‌همراه در ایران انجام نشده هست. او با اشاره به راه‌اندازی مراكز درمان اعتیاد به تلفن‌همراه در بعضی از كشورها این نکته را مورد تاکید قرار داد که در کشور ما توسعه اقتصادی با توسعه فرهنگی همراه نبوده و با ورود گسترده تلفن‌همراه هیچ‌گونه فرهنگ‌سازی جدی درمورد آن نشده هست.

شاید تحقیق مستند و می دانی درمورد تعداد مبتلایان به ترس دورماندن از گوشی در کشور ما انجام نشده باشد، اما برترین راه برای پی‌بردن به جدی بودن این معضل، بررسی رفتار هرروز خود با تلفن‌همراه هست. هر یک از ما تا چه حد به گوشی خود وابسته‌ایم؟ چه مدتی از اوقات خود را با تلفن‌همراه سپری می کنیم؟ احتمالا با تامل در پاسخ این پرسش‌ها دریابیم که ما نیز به نوموفوبیا دچار شده‌ایم و بی‌خبریم!