بیش فعالی حالتی است که به کودکان اجازه نمیدهد از توانائیشان برای تمرکز و توجه به محیط اطرافشان استفاده کنند.
کودکان بیش فعال بسیار بیقرار هستند و به راحتی حواسشان پرت میشود. این موضوع باعث میشود آنها به سختی بتوانند برروی هر کاری، حتی گوش دادن به حرف معلم و یا انجام کارهای روزانه، تمرکز کنند.
در تحقیقاتی که اخیرأ مؤسسه CDC آمریکا انجام داده است، نشان داده شده که 11 درصد کودکان دانش آموز مبتلا به بیش فعالی هستند.
انجمن ملی سلامتی روان آمریکا، تخمین میزند بین 3 تا 5 درصد کودکان، مبتلا به بیش فعالی هستند، اما بعضی از متخصصین معتقدند که این رقم حتی میتواند از 10 درصد نیز بیشتر باشد.
علائم بیش فعالی: بی توجهی، تحرک و فعالیت بیش از حد، عجله در انجام کارها
مهمترین علامت بیش فعالی ناتوانی در توجه کردن به اطراف است. بچه های بیش فعال ممکن است با گوش دادن به حرفهای یک گوینده، پیروی از دستورات، انجام کارها یا حفظ نظم وسائل شخصیشان مشکل داشته باشند.
آنها ممکن است گاهی افکار و تصورات خیالی داشته باشند و بر اثر بی دقتی اشتباهاتی مرتکب شوند. کودکان بیش فعال از انجام فعالیت هایی که نیاز به حفظ تمرکز دارد و یا آنهایی که ممکن است برایشان خسته کننده باشد، فرار میکنند.
یکی دیگر از نشانه های بیش فعالی، تحرک و فعالیت بیش از حد است.
منظور از فعالیت بیش از حد، یعنی اینکه کودک نمیتواند یک جا آرام بنشیند.
کودکان بیش فعال ممکن است مدام در حال دویدن یا پریدن برروی چیزی باشند، مخصوصأ زمانیکه در خانه هستند.
زمانی هم که نشسته اند، دوست دارند پیچ و تاب بخورند، بیقرار باشند، بالا بپرند یا پرحرفی کنند. بعضی از کودکان بیشفعال، بیش از حد صحبت میکنند و در هنگام بازی سر و صدای زیادی به راه می اندازند.
سومین علامت بیش فعالی، عجله در انجام کارهاست، مانند به هم ریختن صف، مزاحمت ایجاد کردن برای دیگران یا پاسخ دادن به سوال معلم قبل از کامل شدن سوالش. این جنبه از بیش فعالی باعث میشود کودکان سخت بتوانند منتظر نوبتشان بشوند و یا قبل از انجام هر کاری فکر کنند.
تاثیر بیش فعالی در زندگی روزمره
در صورت درمان نشدن، بیش فعالی میتواند بر رشد اجتماعی و تحصیلی بچه ها تاثیرات منفی زیادی داشته باشد.
عدم توانائی تمرکز در این بچه ها اغلب منجر به کارائی ضعیف در مدرسه میشود. بچه هایی که حرف کسی را قطع میکنند و یا صف را به هم میریزند، ممکن است در ایجاد یا حفظ رابطه دوستی با دیگران دچار مشکلاتی شوند.
کودکان بیش فعال ممکن است اعتماد به نفسشان کم شود و در نتیجه آن به رفتارهای پرخطر دست بزنند. بیش فعالی همچنین خطر افسردگی دوران کودکی و همینطور اختلالات عصبی را افزایش میدهد.
علل بروز بیش فعالی
کودکان بیش فعال، فعالیت کمتری در قسمتی از مغز که مسئول کنترل توجه فرد است، دارند. آنها همچنین ممکن است تعادلی در مواد شیمیایی مغز که انتقال دهنده های عصبی نامیده میشوند، نداشته باشند.
هنوز نامشخص است چه چیزی باعث این بی نظمی ها میشود، اما بیش فعالی ریشه در سابقه خانوادگی دارد، بطوری که تعداد زیادی از متخصصین معتقند ژنتیک نقش مهمی در بروز بیش فعالی در کودک دارد.
تشخیص بیش فعالی
هیچ آزمایش خاصی جهت تشخیص بیش فعالی وجود ندارد، بیش فعالی کودک از روی توصیف خانواده درباره مشکلات رفتاری کودکشان در خانه و مدرسه تشخیص داده می شود.
برای اثبات وجود بیش فعالی، یک کودک باید بعضی از ترکیبات بی توجهی، فعالیت بیش از حد و عجله در انجام کارها را حداقل برای مدت 6 ماه، در سطحی که متفاوت با همسن و سالهایش باشد، از خود بروز داده باشد.
انواع بیش فعالی
به طور کلی، سه نوع اختلال بیش فعالی وجود دارد:
1- نوع ترکیبیعمومی ترین آنهاست و برای کودکانی که هر سه علامت بی توجهی، فعالیت بیش از حد و عجله در انجام کارها را با هم دارند به کار میرود.
2- در نوع فعالیت بیش از حد یا عجله،کودکان بیقرار هستند و نمیتوانند انگیزه ناگهانی خود برای انجام کاری را کنترل کنند.
3- بچه های دارای اختلال بیش فعالی از نوع بی توجهی، که قبلا اختلال کمبود توجه نامیده میشد، مشکل جدی در تمرکز دارند. اما به اندازه کافی شلوغ نیستند و معمولا نظم کلاس درس را به هم نمیریزند.
درمان بیش فعالی
درمان های دارویی به همراه کنترل رفتارهای فعالیت بیش از حد و عجولانه بوسیله خود کودک، میتواند به افزایش ظرفیت توجه کودک کمک کند. مطالعات نشان داده اند که این روش در 70 تا 80 درصد بیماران موثر بوده است.اگرچه آنها ممکن است اثرات جانبی مشکل ساز نیز داشته باشند.
مشورت برای درمان بیش فعالی
مشورت کردن والدین با متخصصین، برای اینکه بدانند کودکشان چطور میتواند یاد بگیرد، با ناکامیهای خود رفتار کند و اعتماد به نفس خود را بدست بیاورد، ضروری است. این کار همچنین برای آنها راهکارهای حمایت از کودکشان را بوجود میآورد.
یک نوع خاص درمان که یادگیری مهارت های اجتماعی نامیده میشود، میتواند به فرایند یادگیری کودکان کمک کند. مطالعات نشان داده اند که درمان طولانی مدت با ترکیبی از داروها و رفتار درمانی، موثرتر از خود دارو به تنهایی است.
تحصیلات و آموزشهای ویژه کودکان بیش فعال
اکثر کودکان بیش فعال در کلاسهای درس استاندارد به همراه کودکان سالم تحصیلات خود را پشت سر میگذارند، در حالی که بعضی از آنها در یک محیط ساخت یافته تر مناسب خودشان عملکرد بهتری دارند.
این آموزش ها مختص ناتوانی های خاص این بچه ها در یادگیری و اختلالات رفتاری طراحی شده است. البته همه کودکان بیش فعال شامل این آموزشهای خاص نمیشوند.
نقش کارهای روزمره
والدین میتوانند با قرار دادن برنامه های روزمره مشخص برای کودکانشان به آنها نقش مهمتری در خانه بدهند. به دیوار زدن یک برنامه زمانبندی روزانه، به کودکان شما یادآوری میکند در هر زمان از روز چه کارهایی برای انجام دادن دارند.
این کار می تواند به کودک بیش فعال شما کمک کند تا روی کاری که انجام می دهد تمرکز کند. این برنامه زمانبندی باید شامل زمانهای خاصی برای بیدار شدن از خواب، غذا خوردن، بازی کردن، انجام تکالیف، فعالیتها، زمان خواب و سایر کارهای روزمره باشد.
مواد غذایی مناسب برای کودکان بیش فعال
محققین هنوز بر سر اینکه آیا رژیم غذایی می تواند علائم بیش فعالی را بهبود ببخشد یا نه اختلاف نظر دارند. با این حال، مطالعات روی رژیم های غذایی کودکان بیش فعال نتایج گوناگونی را نشان داده است.
بعضی از متخصصین سلامتی معتقدند که غذاهای مناسب برای مغز می تواند نشانه های بیش فعالی را کاهش دهد. غذاهای با پروتئین بالا مثل تخم مرغ، گوشت، لوبیا و آجیل ممکن است تمرکز را بهبود بخشند.
همچنین جایگزین کردن کربوهیدرات های ساده همانند آب نبات و نان سفید با کربوهیدرات های پیچیده مانند گلابی و نان کاملا تهیه شده از گندم نیز میتواند مفید باشد. قبل از ایجاد هر گونه تغییر ناگهانی در رژیم غذایی کودکتان، با پزشک متخصص کودکتان مشورت کنید.
تنقلات و بیش فعالی
با وجود اینکه معمولا کودکان بیش فعال با خوردن تنقلاتی که از شیرینی زیادی برخوردارند علائمشان شدیدتر میشود، هیچ مدرکی مبنی بر اینکه شکر یک علت محرک اختلال بیش فعالی است وجود ندارد. بعضی از والدین عقیده دارند که غذاهایی که مواد نگهدارنده دارند، علائم بیش فعالی را شدیدتر میکنند.
رابطه بین تلویزیون و بیش فعالی
با وجود اینکه رابطه بین تماشای تلویزیون و بیش فعالی نامشخص است بهتر است تماشای تلویزیون برای کودکان خردسال محدود شود. برای کمک به افزایش مهارت های توجهی کودکتان او را به فعالیتهایی مانند بازیهای مختلف، حل کردن پازل ها و مطالعه کردن تشویق کنید.
پیشگیری از بیش فعالی
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از بیش فعالی در کودکان وجود ندارد ولی راه هایی برای کاهش دادن ریسک وقوع آن وجود دارد. شما میتوانید با حفظ سلامتی خود در طول دوران بارداری شانستان را برای داشتن کودکی سالم و به دور از بیش فعالی افزایش دهید.
برای اینکار باید با پرهیز از مصرف الکل، مواد مخدر و تنباکو شروع کنید. کودکانی که مادرانشان در طول دوران بارداری سیگار میکشند، احتمال مبتلا شدن به بیش فعالی در آنها دو برابر بیشتر است.
چشم اندازی برای کودکان بیش فعال
با مداوا کردن، تعداد زیادی از کودکان بیش فعال بهبود پیدا میکنند. آنها باید به پیگیری منظم خود برای درمان کامل ادامه دهند، زیرا تعداد زیادی از آنها همزمان با افزایش سنشان، شدت اختلالشان نیز افزایش پیدا میکند.
با این وجود، بیش از نیمی از بیماران حتی وقتی که به دوران بزرگسالی خود میرسند هنوز علائم بیش فعالی را تجربه میکنند.
منبع:شفاجو
