الف) ریزش مو به صورت موضعی
ریزش مو به صورت موضعی در خانم ها را می توان به دو دسته دارای جوشگاه (اسکار) و بدون جوشگاه تقسیم نمود. علل به وجود آورنده دسته دارای جوشگاه (اسکار) بسیار متنوع بوده و برخی از آنها عبارتند از: بیماری های پوستی مانند لوپوس پوستی، عفونت های قارچی و میکروبی پوست، جوش غرور جوانی و آسیب هایی که به پوست وارد می شوند از قبیل سوختگی ها، جراحات گوناگون پوست و غیره. در کلیه این حالات وقتی که جریان فعال ریزش مو در اثر بیماری که علت ریزش مو است، متوقف شد می توان اقدام به کاشت موی طبیعی نمود و معمولا پاسخ درمانی خوبی به وجود خواهد آمد.
گاهی مواقع جوشگاه هایی در محل بخیه بعد از اعمال جراحی رخ می دهد. مثلا در خط موها پس از عمل جراحی کشیدن پوست و یا بالا بردن ابروها که این وضعیت نیز به خوبی به کاشت موی طبیعی پاسخ می دهد.
بیماری آلوپسی آره آتا از بیماری های دسته ریزش مو بدون اسکار می باشد که کاشت مو به درد این بیماری نمی خورد. از دیگر بیماری های این دسته می توان به بیماری آلوپسی ناشی از کشش مو اشاره کرد. در این بیماری به دلیل محکم بستن موها با کش و تل مو یا بافتن محکم موها در دراز مدت شخص دچار عقب رفتگی خط موی جلوی پیشانی می گردد. این وضعیت یکی از شایع ترین علل ریزش مو در خانم های جوان است. بیماری تریکوتیلومانیا نیز از این گروه می باشد. در این بیماری شخص به دلیل مشکلات روانی و عصبی موهایش را مرتبا می کند. هر دوی این بیماری ها به شرط رفع کامل علت اولیه به وجود آورنده ریزش مو، به کاشت موی طبیعی جواب خوبی می دهند.
ب) ریزش مو به صورت طرح دار (آلوپسی آندروژنتیک)
کلا بیست درصد خانم ها گرفتار این فرم ریزش مو هستند. شیوع آلوپسی آندروژنتیک با شروع یائسگی و پس از آن در خانم ها افزایش پیدا می کند. طرح کلی ریزش مو در خانم مبتلا به آلوپسی آندروژنتیک شبیه آقایان است یعنی شروع طاسی از جلو و طرفین سر و یا قسمت ورتکس (قله سر) بوده و پیشرفت آن هم مانند طاسی با طرح مردانه می باشد. علل این فرم ریزش مو در خانم ها همان علل طاسی با طرح مردانه در آقایان (ژن، هورمون های مردانه و سن) است و مانند آقایان ژن مسبب آن می تواند از طرف مادری یا پدری به ارث برده شود.
با وجود شباهت های کلی، طرح ریزش مو در خانم های دارای این بیماری با طرح ریزش مو در آقایان دارای آلوپسی آندروژنتیک در جزییات بسیار متفاوت می باشد. علل این تفاوت ها به درستی شناخته نشده اند ولی به احتمال زیاد مهم ترین آنها پایین بودن کلی سطح هورمون مردانه در خانم هاست. همان طور که می دانید تستوسترون در بدن تبدیل به دی هیدرو تستوسترون شده و ماده اخیر است که مسئول بروز طاسی می باشد. عامل تبدیل
به خصوص غلظت این آنزیم در مناطق جلوی سر خانم ها بسیار بالا است و به این دلیل است که اولا فقط در مراحل پیشرفته آلوپسی آندروژنتیک در خانم ها قسمت جلوی سر و خط رویش مو درگیر می شود و ثانیا بر خلاف آقایان طاسی کامل سر در خانم ها به ندرت مشاهده می گردد. همانند آقایان، خانم های دارای آلوپسی آندروژنتیک پاسخ درمانی بسیار خوبی به پیوند موی طبیعی می دهند.
خانم های دارای ریزش موی آندروژنتیک معمولا اختلال هورمونی ندارند ولی در پاره ای از موارد علت آلوپسی آندروژنتیک در خانم ها اختلالات هورمونی مثل ترشح زیاد تستوسترون توسط یک تومور (غده) می باشد که در این حال سایر علایم مردانه شدن از قبیل کلفت شدن صدا، موی زائد در صورت و جوش غرور جوانی (آکنه) هم مشاهده می گردد. در این گونه بیماران لازم است که سریعا مداخله درمانی و در صورت لزوم جراحی صورت گرفته و نیز از داروهای ضد هورمون مردانه مثل اسپیرونولاکتون و سیپروترون استات استفاده شود.
ج) ریزش مو به صورت گسترده و پخش
در این حالت همه پوست سر به صورت یکدست دچار ریزش مو شده است. این فرم طاسی در خانم ها بسیار شایع می باشد و در آن نه تنها تعداد موها کاهش یافته بلکه قطر هر تار مو نیز کم شده است. نظر به اینکه ریزش مو در این بیماری گسترده و پخش است و منطقه دهنده موها در پشت سر نیز درگیر می باشد، لذا این افراد
ذکر این نکته ضروری است که در همه انسان ها (چه خانم و چه آقا) با گذشت زمان و پیر شدن، فرق سر بازتر شده و موهای تمامی قسمت های سر نازک تر و کمتر می گردند. این یک پدیده طبیعی بوده و دیده شده است که تا سن 50 سالگی حدود نصف خانم ها دارای درجاتی از کم شدن و نازک شدن موها گردیده اند. با شروع یائسگی این مسئله مشخص تر و شدید تر می گردد و حتی به دلیل افزایش نسبی میزان تستوسترون در زمان یائسگی، تعداد موهای جلوی سر نیز مقداری کاهش می یابد. ولی همان طور که گفته شد طاسی وسیع و کامل خیلی بندرت در خانم ها مشاهده می گردد.
علل ریزش مو به صورت گسترده و پخش عبارتند از:
1- سن: به این معنی که اکثریت سالمندان نسبت به زمان جوانی دارای موهای کمتر و نازک تری هستند.
در صورتی که خانمی دارای ریزش مو به صورت گسترده و پخش باشد و علایم زیر در وی دیده شود بایستی تست های آزمایشگاهی لازم از طرف پزشک معالج برای ایشان درخواست شود، زیرا این احتمال هست که میزان هورمون های مردانه در خون او بالاتر از حد نرمال باشد:
نامنظمی در عادت ماهیانه به خصوص اگر این مسئله به مدت طولانی اتفاق افتاده باشد، جوش غرور جوانی (آکنه) به صورت شدید و همراه با کیست، موهای زاید در صورت و بدن، وجود علایم و صفات مردانه مانند کلفت شدن صدا، نازایی و ترشح شیر از پستان ها.
این فکر اشتباه است که صرفا به دلیل کم پشتی موها از اقداماتی نظیر رنگ کردن مو، استفاده از اسپری و ژل پرهیز کنیم با این تصور که این کارها برای موهای کم پشت و نازک ضرر دارند. کار درست و منطقی این است که تعداد انجام این اقدامات را کاهش دهیم ولی انجام به موقع آنها نه تنها باعث خوش حالت شدن موها می گردد بلکه با کاهش استرس فرد می تواند در رشد بعدی موها مثمر ثمر باشد. بایستی متذکر شد که استفاده از اکسیدان (بلیچ کننده های مو) و موادی که موها را صاف می کنند (مثل گلت) اکیدا ممنوع هستند.
کوتاه نگه داشتن موهای کم پشت و یا استفاده از مدل های کوتاه نیز مفید هستند. در صورتی که می خواهید موهایتان را رنگ نمایید توجه داشته باشید که سایه های روشن تر رنگ، کم پشتی موها را کمتر نشان می دهد و از این نظر بهتر هستند.
یکی از دلایل مهم کم پشتی موها در خانم ها کمبود آهن است و لذا پس از ارزیابی آهن بدن با تست های آزمایشگاهی و در صورت لزوم مصرف داروی مناسب (فقط با تجویز پزشک)، استفاده از مواد غذایی سرشار از آهن مانند گوشت قرمز، زرده تخم مرغ و سبزیجات دارای برگ های سبز تیره توصیه می گردند. مصرف ویتامین C به بدن کمک می کند تا بتواند آهن بیشتری جذب نماید. اگرچه موی در حال رشد نیاز زیادی به پروتئین دارد ولی استفاده بیش از حد لزوم از مواد پروتئینی تاثیری در رشد موها نداشته و توصیه نمی شود.
محلول موضعی ماینوکسیدیل در مبتلایان به کم پشتی مو باعث بهبود شرایط شده و لذا توصیه می گردد و غلظت دو درصد آن برای خانم ها کافی است. در حدود 5 درصد از کسانی که از این محلول استفاده می کنند دچار افزایش تعداد موها در صورت (معمولا گونه ها، بالای ابروها و گاهی لب بالا و چانه) شده با اینکه فرد اظهار می دارد که دارو را دقیقا به موضع کم پشت مالیده است. علت این پدیده مشخص نبوده ولی این احتمال است که دارو از
قبلا برای درمان کم پشتی موها در خانم ها از استروژن استفاده می شد ولی در حال حاضر به دلیل تاثیر بیشتر محلول موضعی ماینوکسیدیل و مشخص نبودن فایده استروژن در این زمینه، استفاده از آن منسوخ شده است. هورمون درمانی برای بیماری های دیگر (مثل علایم یائسگی) می تواند بر موها تاثیر منفی یا مثبت داشته باشد. اگر خانمی در حال مصرف پروژسترون است بایستی از پزشک خود بخواهد که از پروژسترون های نسل سوم که شباهت کمتری به آندروژن ها داشته و لذا ضرر کمتری برای رشد موها دارند استفاده نماید.
سیپروترون استات و اسپیرونولاکتون نیز گاهی برای کم پشتی موها در خانم ها استفاده می شوند. قرص فیناستراید که برای طاسی مردانه در آقایان استفاده می شود به هیچ عنوان در خانم ها کاربرد نداشته و نباید مصرف شود.