تغذیه با شیر مادر بهترین منبع تغذیه نوزاد است شیر مادر یک رژیم غذایی متعادل و ایده ال است که کودک را در برابر بیماریها محافظت می کند. ترکیبات آنزیمی شیر مادر سبب کاهش التهابات روده و افزایش مقاومت در برابر ویروس ها می شود. ولی وقتی به هر علتی ( شیمی درمانی، ایدز ) و یا مرگ مادر مجبور هستیم از شیرخشک استفاده کنیم.
بهترین نوع شیرخشک آن است که با توجه به وضعیت نوزاد شیرخشک مناسب با آن با نظر متخصص کودکان مصرف شود مثلا بعضی نوزادان به لاکتوز شیر حساسیت دارند برای آنها شیر فاقد لاکتوز که از پروتئین سویا تهیه شده است استفاده می شود و اگر باز هم این شیر را تحمل نکند از شیرخشکی که پروتئین آن هیدرولیز و به اسید های آمینه و لیپید تبدیل شده مانند ( شیر خشک نوترامیژن ) استفاده می شود در این مقاله در مورد انواع شیرخشک توضیحاتی داده می شود. شیرخشک ها اکثراً از شیرگاو یا سویا تهیه می شود یک سری شیرخشک ها را از
ابتدای تولد می توان مصرف کرد مانند (Formula infant ) ولی یک سری شیر ها مانند ( follow up formola ) هستند که از ۶ ماهگی استفاده می شوند. در شیرخواران بالای یک سال که تغذیه مصنوعی دارند می توان از شیر گاو به جای فورمولا استفاده کرد ولی باید مواظب مقدار آهن و ویتامین های شیر خوار باشیم زیرا شیر گاو، آهن و ویتامین کمتر از شیرخشک دارد. قند شیر مادر از لاکتوز است ولی قند شیر خشک از لاکتوز و گلوکز است و همین گلوکز موجود در شیرخشک باعث چاقی در کودکان می شود.
شیرخشک نان nan
این شیر خشک در کارخانه نستله تهیه شده است و دارای ترکیبات ( لاکتوز، انواع روغن های ( کلزا، نارگیل، ذرت، روغن آفتابگردان )، شیرگاو خامه گرفته، سیترات پتاسیم، سیترات کلسیم، روغن ماهی، کلرید سدیم، لستین سویا، کلرید کلسیم، ویتامین ها، فسفات پتاسیم، ال کارنیتین، پانتوتنات کلسیم، سولفات مس، سولفات منگنز، سلنات سدیم و بیوتین) و در این شیر ترکیب روغن هایی که جانشین چربی شیر گاو شده است سبب کاهش ناراحتی های گوارشی نوزاد می شود ترکیبات آن شبیه شیر مادر است و در نوزادان کامل مصرف می شود در نوزادان نارس با وزن کمتر از ۱۵۰۰ گرم مصرف نشود.
شیرخشک pre-nan
در نوزادان نارس با وزن کمتر از ۲۵۰۰ گرم استفاده می شود این شیر آهن و لاکتوز کمتری دارد. تفاوت این شیرها در میزان انرژی که در واحد گرم تولید می کنند می باشد.
شیرخشک های Guigoz, Dynamilk, Humana, biomed, nini
این شیرخشک ها هم مانند شیرخشک نان از بدو تولد مصرف می شوند.
شیرخشک multi
این شیرخشک سوکروز و گلوتن ندارد و در نوزادانی که در اثر سوکروز، لاکتور و گلوتن دچار اسهال می شوند توصیه می شود. این شیرخشک دارای چربی از بهترین نوع اسید چرب ضروری می باشد.
شیرخشک similac
سدیم این شیر کمتر از شیر مادر است و در نوزدان دارای بیماری CHF و فشار خون بالا و ناراحتی کلیه استفاده می شود ولی مدت کوتاهی می توان از آن استفاده کرد زیرا اختلالات الکترولیتی ایجاد می کند.
شیرخشک های En famid, lonalac
این شیرخشک ها دارای روغن نارگیل، مواد معدنی، ویتامین ها، لاکتوز است ولی سدیم کمی دارد و مانند شیرخشک سی میلاک در نوزادانی که باید نمک کمتری مصرف کنند مصرف می شود و مقدار نمک آن ۱/۷ نمک شیر مادر است.
شیرخشک nursoy
در نوزادانی که به ترکیبات ذرت حساسیت دارند مصرف می شود زیرا این شیرخشک فاقد ترکیبات ذرت است
شیرخشک AL-110
این شیر خشک پروتئین هیدرولیزه شده کازوئین دارد ولی فاقد لاکتوز است و در نوزادان با عدم تحمل لاکتوز، اختلالات دستگاه گوارش و بدی جذب پروتئین سویا استفاده می شود در نوزادان با وزن کم سبب افزایش وزن و جذب بهتر کلسیم می شود.
شیرخشک biomil soy, pro sorbeel, pro sorbee2
پروتئین این شیرخشک ها از پایه سویا است و در نوزادانی که به گلوتن، سوکروز موجود در شیر مادر یا شیر گاو حساسیت دارند و دچار اسهال می شوند مصرف می شود.
شیرخشک های isomid, formula.s
این شیرخشک ها هم فاقد سوکروز است
شیرخشک ایزومیل
در نوزادانی که اختلالات سوکروز دارند مصرف می شود.
شیرخشک های soyalac
شیرخشک سوی آلاک فاقد لاکتوز است و در نوزادان گالاکتوزمی مصرف می شود.
شیر سویا
شیر سویا از دانه سویا بدست می آید و برای کسانیکه شیر را تحمل نمی کنند مناسب است زیرا آنها به علت نداشتن آنزیم لاکتاز، عدم تحمل به لاکتوز دارند. و در سینوزیت و کسانیکه آلرژی غذایی دارند مناسب است شیر سویا قابلیت هضم بیشتری نسبت به شیر گاو دارد و دلیل آن این است که شیر حیوان برای هضم نیاز به آنزیم لاکتوز در بدن دارد ولی شیر سویا برای هضم نیاز به این آنزیم ندارد. این ماده غذایی برای کودکان ، افراد مسن و تمام کسانیکه بیمار هستند مناسب است. علاوه بر آن شیر سویا با کلسیم غنی می شود و در زنان یائسه، مردان مسن و کسانیکه پوکی استخوان دارند مناسب است خوردن یک وعده ۲۵۰ گرم از شیر سویا ۵۰ درصد از نیاز روزانه کلسیم را تامین می کند و فراموش نکنید که این ماده غذایی غنی از فسفر است که یک ماده معدنی بسیار مهم
مطالعات انجام شده در ژاپن ( جاییکه مردم مقدار زیادی سویا می خورند ) نشان داده است که مصرف روزانه یک کاسه سوپ سویا شانس ابتلا به سرطان معده را به یک سوم کاهش می دهد مقدار کم استروژن موجود در سویا باعث خاصیت ضد سرطانی آن است ایزوفلاونویید های ( دارای خاصیت آنتی اکسیدان ) موجود در سویا در متوقف کردن رشد سلولهای سرطانی مخصوصاً سرطان پروستات، رحم، روده بزرگ و پستان موثر است. Diadzein و Genisteinو دیگر فیتواستروژن های ( استروژن های بسیار ضعیف ) موجود در سویا در دوران یائسگی از پوکی استخوان که به علت کمبود استروژن ایجاد می شود جلوگیری می کند و اگر از قبل از یائسگی شروع شود از پوکی استخوان و عوارض یائسگی جلوگیری می کند.
شیر سویا در بیمارن دیابتی توصیه می شود زیرا با آزاد کردن قند به صورت تدریجی، باعث تثبیت سطح قند در خون می شود.
شیرخشک های lofenalac, phenyl donformula, phenyldon mixture, phenyl free
از این شیرخشک ها در نوزادان مبتلا به فنیل کتونوری استفاده می شود دو شیر خشک لوفنالاک و فنیلدون میکسچر کمی فنیل آلانین دارند ولی دو تا دیگر اصلا ندارند.
شیرخشک MSUD
شیرخشک ام اس یو دی ۱ و ۲ در بیماری ادرار شربت افرا مصرف می شود این بیماری نادر است و یک اختلال متابولیک است که از والدین به صورت اتوزومال مغلوب به ارث می رسد. وقتی هر دو والدین ناقل باشند ۲۵ درصد احتمال دارد که کودک MSUD شود و اگر یکی از والدین بیماری را داشته باشد به احتمال ۵۰ درصد فرزند هم گرفتار می شود. در این بیماری بدن نمی تواند پروتئین های موجود در شیر را بشکند و کودک پروتئین ها را هضم نمی کند و این آمینواسیدها همراه با مواد سمی دیگر باعث آسیب به بدن می شود. علائم و نشانه ها در مدت کوتاهی پس