در اینبخش مروری داریم بر بهترین احادیث از امام سجاد (ع) امروز همچنین زندگی نامه این امام گرانقدر را میخوانیم. امام سجاد کـه بـه سید الساجدین هم مشهور هستند احادیث زیبایی دارند کـه میتوانند راهگشای مـا در زندگی و اخلاق باشند. مشهور ترین اثر امام سجاد «صحیفه سجادیه» میباشد. ایشان در طول زندگی خدمات زیادی رابه دین اسلام ارائه دادند. با مجله پارس ناز همراه باشید.
حدیث عدد 1
سه حالت و خصلت در هر یك از مۆمنین باشد در پناه خداوند خواهد بود: اوّل آن كه بـه مردم چیزی را دهد كه از آنان برای خویش میـــخواهد «انچه برای خود میپسندد رابه آنان عطا كند». دوّم آن قدم از قدم برندارد تا آنكه بداند آن حركتش در راه اطاعت خداست یا معصیت و نافرمانی او. سوّم از برادر مومن خود «بـه عیبی كه در خود نیز دارد » عیب جویی نكند تا آنكه آن عیب را از خودش دور سازد.
حدیث عدد 2
سه چیز موجب نجات انسان مومن خواهد بود:
نگه داری زبانش از حرف زدن درباره مردم غیبت آنان،
مشغول شدنش بـه خویشتن با كارهایی كه برای آخرت و دنیایش مفید باشد.
و بسیار گریستن بر اشتباهاتش.
حدیث عدد 3
چهار خصلت اسـت كه در هركس باشد، ایمانش كامل، گناهانش بخشوده خواهد بود، ودر حالتی خداوند را ملاقات میكند كه از او راضی و خوشنود اسـت:
تقوای الهی با كارهایی كه برای مردم بـه بـه دوش میكشد
راست گوئی و صداقت با مردم
حیا و پاكدامنی نسبت بـه تمام زشتیهاي در پیشگاه خدا و مردم
خوش اخلاقی و خوش برخوردی با خانوادهي خود
حدیث عدد 4
اي فرزند آدم، همیشه در عافیت و خیر خواهی بود مادامی كه از درون خود پند دهندهاي داشته باشی و ارزیابی«نفس» از كارهای مهمت باشد و ترس از «عاقبت امور» سرلوحهات گردد.
حدیث عدد 5
حقّي كه شكم بر تـو دارد این اسـت كه آنرا ظرف چیزهای حرام – چـه كم و چـه زیاد – قرار ندهی و «نیز» در چیزهای حلال میانهروی كنی.
حدیث عدد 5
كسی كه مشتاق بهشت باشد در انجام كارهای نیك، سرعت می نماید و شهوات را زیر پا میگذارد و هركس از آتش جهنم هراسناك باشد بـه درگاه خداوند از گناهانش توبه میكند و از گناهان و چیزهای حرام روی برمیگرداند.
حدیث عدد 6
دست نیاز بـه سوی مردم دراز كردن، سبب ذلّت و خواری در زندگی ودر رفت و آمد خواهد بود. و نیز موجب از بین رفتن حیا و كاهش وقار خواهد گشت. و همین خود فقر بالقوه اسـت«كه گریبانگیر شخص شده» و «اما» كم بودن نیازمندیها از مردم خود غنا و توانمندی بالقوه اسـت «كه شخص بـه آن آراسته اسـت».
حدیث عدد 7
تمام سعادت و خوشبختی، حفظ «و كنترل اعضا و جوارح خود از هر گونه بدی» از سوی خویش اسـت.
حدیث عدد 8
دراین دنیا سرور مردم، سخاوتمندان هستند؛ ودر قیامت سیّد و سرور مردم، پرهیزكاران خواهند بود.
حدیث عدد 9
هركس برای «رضا و خوشنودی» خداوند ازدواج نماید و با خویشان خود صله رحم نماید، خداوند وی را در قیامت مفتخر و سربلند میگرداند.
حدیث عدد 10
هركس بـه دیدار دوست و برادر خود برود و برای رضای خداوند وی را زیارت نماید بـه امید آن كه بـه وعدههاي الهی برسد، هفتاد هزار فرشته وی را همراه و مشایعت خواهند كرد، و نیز هاتفی از پشت سر ندایش در دهد كه بهشت گوارایت باد كه از آلودگیها پاك شدي . پس چون با دوست و برادر خود دست دهد و مصافحه كند رحمت فرایش خواهد گرفت.
حدیث عدد 11
چنانچه شخصی از سویی تـو را بدگویی كند، و سپس برگردد و از سوی دیگر عذر طلبد، عذرخواهی و عذر وی را پذیرا باش.
حدیث عدد 12
تعجّب دارم از كسی كه بخاطر ضررهای غذا نسبت بـه « تشخیص خوب و بد » خوراكش اهتمام میورزد ، چگونه نسبت بـه گناهان بخاطر زشتی و زیانش اهمیّت نمیدهد.
حدیث عدد 13
هركس مۆمن گرسنهاي را طعام دهد خداوند وی را از میوههاي بهشت اطعام مي نماید، و هركه تشنهاي را آب دهد خداوند از چشمه گوارای بهشتی سیرابش میگرداند، و هركس مومن لختاي را لباس بپوشاند خداوند وی را از لباس سبز بهشتی خواهد پوشاند.
حدیث عدد 14
بـه وسیله عقل ناقص و نظریههاي باطل، و قیاسهای فاسد و بی اساس نمیتوان بـه دین خدا دست یافت؛ تنها وسیله رسیدن بـه دین واقعی، تسلیم محض می باشد؛ پس هركس تسلیم مـا اهل بیت باشد «از هر انحرافی» در امان اسـت و هركه بـه وسیله مـا هدایت یابد خوشبخت خواهد بود. و شخصی كه با قیاس و نظریات شخصی خود بخواهد دین را دریابد، هلاك می گردد.
حدیث عدد 15
از سعادت مرد آن اسـت كه در شهر خود كسب و تجارت نماید و معاشرینش افرادی صالح و نیكوكار باشند، و نیز دارای فرزندانی باشد كه با آنان یاری گردد و كمك حال او باشند.
حدیث عدد 16
شماهائی كه بـه مكّه نرفته اید ودر مراسم حجّ شركت نكرده اید، بشارت باد شماها رابه آن حاجیانی كه بر میگردند، با آنها – دیدار و – مصافحه كنید تا در پاداش و ثواب حجّ آنها شریك باشید.
حدیث عدد 17
نزد خداوند متعال حالتی محبوبتر از یكی از این دو حالت نیست: حالت غضب و غیظی كه مۆمن با بردباری و حلم ازآن بگذرد و دیگری حالت بلا و مصیبتی كه مۆمن آنرا با شكیبائی و صبر بگذراند.
حدیث عدد 18
زبان آدمی بر تمام اعضا و جوارحش تسلط دارد هرروز صبح گاهان زبان انسان بر انها میگوید: چگونه شب رابه روز رساندید؟ جواب دهند: اگر تـو مـا را رها كنی خوب و آسوده هستیم، چون كه مـا بـه وسیله تـو مورد ثواب و عقاب قرار می گیریم.
حدیث عدد 19
دوستان و اولیاء خدا در فعالیّتهاي دنیوی خودرا برای دنیا بـه زحمت نمی اندازند و خودرا خسته نمیكنند بلكه برای آخرت زحمت میكِشند.
حدیث عدد 20
چنانچه مردم منافع و فضایل تحصیل علوم را میدانستند هر آینه آنرا تحصیل میكردند اگرچه با ریخته شدن خونها و یا فرو رفتن زیر آبها در گردابهاي خطرناك باشد.
حدیث عدد 21
اي فرزند آدم «اي انسان، تـو» خواهی مُرد و سپس محشور میشوی ودر پیشگاه خداوند جهت سوال و جواب احضار خواهی شد، پس جوابی «قانع كننده و صحیح در مقابل سۆالها» برایش مهیّا و آماده كن.
حدیث عدد 22
بر حذر باش از دوستی و همراهی با فاسق چون كه او بـه یك لقمه نان و چـه بسا كمتر ازآن هم، تـو را میفروشد؛ و مواظب باش از دوستی و صحبت كردن با كسی كه قاطع رحم «كسی كه ارتباط خویشاوندی را بریده» میباشد چون كه وی را در كتاب خدا ملعون یافتم.
حدیث عدد 23
مشكلترین و سختترین لحظات و ساعات دورانها برای انسان، سه مرحله اسـت: آن موقعی كه عزرائیل بر بالین انسان وارد میشود و میـــخواهد جان وی را برگیرد. آن هنگامی كه از درون قبر زنده می شود ودر صحرای محشر بـه پامی خیزد. آن زمانی كه در پیشگاه خداوند متعال – جهت حساب و كتاب و بررسی اعمال – قرار میگیرد و نمی داند راهی بهشت و نعمتهاي جاوید میشود و یا راهی دوزخ و عذاب دردناك خواهد شد.
حدیث عدد 24
هنگامی كه قائم مـا « حضرت حجّت، روحی له الفدأ و عجّ» قیام و خروج نماید خداوند بلا و آفت را از شیعیان و پیروان مـا بر میدارد ودلهای ایشان را همانند قطعه آهن محكم می نماید، و نیرو و قوّت هر یك از ایشان بـه مقدار نیروی چهل نفر دیگران خواهد شد.
حدیث عدد 25
همانا معرفت و كمال دین مسلمان در گرو رها كردن سخنان و حرفهایي اسـت كه بـه حالش سودی ندارد. همچنین از ریاء و خودنمایی دوری جستن ودر برابر مشكلات زندگی بردبار و شكیبا بودن و نیز دارای اخلاق پسندیده و نیك سیرت بودن اسـت.
امام سجاد «۳۸-۹۵ قمری»، چهارمین امام شیعیان می باشند. مدت امامت ایشان ۳۵ سال بوده اسـت. امام سجاد «ع» در واقعه کربلا حاضر بودند ولی بعلت بیماری در جنگ شرکت نداشتند. لشکر عمر بن سعد پس از شهادت امام حسین «ع» وی را همراه اسیران کربلا بـه کوفه و شام بردند. خطبه امام سجاد«ع» در شام باعث آگاهی مردم از جایگاه اهل بیت شد.
امام سجاد «ع» در مدینه بدنیا آمد. بیشتر منابع، تاریخ تولد ایشان را سال ۳۸ هجری ذکر کردهاند. بر اساس برخی روایتها مادر آن امام، در زمان خلفا بعنوان اسیر بـه مدینه آورده شد کـه خلیفه دوم می خواست وی را بفروشد اما امام علی «ع» پیشنهاد داد تا از او بخواهند شوهر دلخواهش را از بین جوانان مسلمان انتخاب کند و جهازش را بیت المال بدهد. عمر این پیشنهاد را پذیرفت و شهربانو امام حسین «ع» را انتخاب کرد.
آغاز امامت امام سجاد «ع» بـه سال ۶۱ هجری قمری اسـت و امامت ایشان ۳۵ سال بـه طول انجامید. دوران امامت امام سجاد «ع» توأم با اختناق شدید و سخت گیریهاي حاکمان بنی امیه علیه شیعیان بود؛ بـه گونهاي کـه بنا بـه روایتی در ابتدای امر تنها اصحاب آن حضرت پنج تن بودهاند کـه این خود دلالت بر وضعیت خاص آن زمان میکند.
امام سجاد «ع» دراین دورانِ سخت بـه تربیت شاگردانی چند می پردازد کـه از جمله سعید بن جبیر، سعید بن مسیب، محمد بن جبیر بن مطعم، یحیی بن امالطول و ابوخالد کابلی میباشند. با شهادت امام حسین «ع» و با قیام مختار، اکثریت شیعیان رو بـه مختار گردانیدند و مختار نیز قیام خود رابه نیابت محمد حنفیه فرزند دیگر امام علی «ع» عنوان میکرد.
دراین هنگام بود کـه بحث حق جانشینی و این کـه آیا امامت حق امام سجاد «ع» اسـت یا محمد حنفیه بالا گرفت. محمد حنفیه مرد شجاع و پارسایی بود کـه عدهٔ زیادی بـه امامتش اعتقاد داشتند. عدهٔ دیگری اما امام سجاد «ع» را امام دانسته معتقد بودند امام حسین «ع» ایشان را بعنوان امام بعدی انتخاب کرده اسـت. محمد حنفیه می گفت او بـه امامت سزاوارتر اسـت چون پسر علی بن ابی طالب «ع» می باشد.
گفته میشود کـه پس از مرگ ابن زبیر، حاکم مدینه، محمد حنفیه و امام سجاد «ع» توافق کردند بـه مکه رفته مقابل حجرالاسود ایستاده برای دریافت نشانهاي از طرف خداوند دعا کنند. ابتدا محمد دعا کرد اما جوابی نیامد. سپس امام سجاد «ع» دست بـه دعا برداشت کـه بر اساس این روایت، حجر الاسود شروع بـه تکان خوردن کرد، بـه حرف آمده شهادت داد کـه امام سجاد «ع» امام و جانشین واقعی امام حسین «ع» اسـت.
امام سجاد «ع» در واقعه کربلا ودر روزی کـه امام حسین «ع» و یارانش بـه شهادت رسیدند، بـه شدت بیمار بود بـه گونهاي کـه در مواردی کـه میخواستند وی را بـه قتل برسانند، عدهاي گفتند: وی را همین بیماری کـه دارد کفایت میکند.
پس از واقعه کربلا، اهل بیت امام حسین «ع» رابه اسیری گرفتند و روانه کوفه و شام کردند. هنگام بردن اسیران از کربلا بـه کوفه، بر گردن امام سجاد«ع» غل و زنجیر نهادند و چون بیمار بودو نمیتوانست خودرا بر پشت شتر نگاهدارد هردو پای وی را بر شکم شتر بستند.
بنابر برخی گزارشها، امام سجاد«ع» در کوفه خطبهاي ایراد کرده اسـت؛ ولی توجه بـه شرائط کوفه و سختگیری و بیرحمی مأموران حکومت و بیم کوفیان از آنان، پذیرفتن چنین گزارشی را دشوار میسازد. سخنان امام سجاد«ع» در خطبه کوفه، بـه خطبه او در مسجد دمشق بسیار شبیه اسـت. از این رو احتمال می رود کـه با گذشت زمان راویان حادثهها رابا هم آمیخته باشند.
در هرحال، ابن زیاد، امام سجاد«ع» و سایر اسیران کربلا را در زندان نگاه داشت و نامهاي بـه شام نوشت و از یزید کسب تکلیف کرد. یزید پاسخ داد، اسیران و سرهای شهیدان کربلا رابه شام بفرستد. ابن زیاد، امام سجاد «ع» را غل بر گردن نهاد و با اسیران همراه مُحَفّر بن ثَعلبه روانه دمشق کرد.
امام سجاد «ع» در مسجد شام سخنانی فرمود و خود و پدر و جد خویش رابه مردم شناساند و بـه شامیان گفت کـه انچه یزید و کارگزاران او بر زبانها انداختهاند درست نیست. پدر او خارجی نیست و نمیخواسته اسـت جمعیت مسلمانان را بر هم بزند، ودر بلاد اسلام فتنه برانگیزد. او برای حق و بـه دعوت مسلمانان بـه پاخاست تا دین را از بدعتهایي کـه در آن پدید شده بزداید و بـه سادگی و نزاهت عصر جدّ خود برساند.
بـه نوشته شیخ مفید سرانجام خاندان امام حسین «ع» روز اربعین از شام بـه سوی مدینه حرکت کرد. امام سجاد «ع» کـه تا ۳۴ سال پس از واقعه کربلا زنده بود، همواره تلاش می کرد یاد و خاطره شهدای کربلا را زنده نگه دارد. امام هر گاه آب مینوشید بـه یاد پدر بودو بر مصایب امام حسین «ع» گریه می کرد و اشک میریخت. در روایتی از امام صادق «ع» آمده اسـت:
«امام زین العابدین «ع» چهل سال بر پدر بزرگوارش گریه کرد، در حالیکه روزها روزه بودو شبها بـه نماز میایستاد، هنگام افطار کـه غلام حضرت برای ایشان آب و غذا می برد، و عرض میکرد بفرمایید، حضرت میفرمود: فرزند رسول خدا گرسنه کشته شد! فرزند رسول خدا تشنه کشته شد! و پیوسته این سخن را تکرار میکرد و گریه می کرد. پیوسته اینگونه بود تا رحلت کرد.
امام سجاد «ع» مورد احترام خاص و عام بود. علاوه بر پیروانش کـه ایشان را امام چهارم می دانستند، فقهای هفت گانهٔ مدینه هم برایش احترام زیادی قائل بودند. از جملهٔ این فقها و محدثان می توان از زهری و سعید بن مسیب نام برد کـه هر چند بـه دستگاه بنی امیه وابسته بودند اما دست از تحسین وی برنمیداشتند.
شیخ مفید اولاد امام سجاد «ع» را پانزده نفر ذکر کرده اسـت کـه امام محمد باقر «ع» کـه مادرش امّ عبدالله بنت حسن بوده یکی از آنان اسـت.
در روایات شیعه آمده اسـت کـه امام سجاد «ع» با سم ولید بن عبدالملک کشته شد. تاریخ شهادت امام سجاد «ع» سال ۹۴ یا ۹۵ هجری قمری اسـت؛ ایشان در آرامستان بقیع کنار قبر امام حسن مجتبی «ع» مدفون اسـت.
بعد از شهادت امام سجاد«ع» فقرای مدینه متوجه شدند کـه زندگی آن ها بـه وسیلهي آن امام تأمین میشده اسـت. امام سجاد «ع» شبانه کیسه هاي سنگین آذوقه را بر دوش میکشید و بـه درب خانهي حدود صد خانوار از مردم مدینه می برد درحالی کـه چهرهاش را پوشیده بود تا شناخته نشود.