فرش و قالی با هم تفاوتهای زیادی دارند، درگذشته هر زیر اندازی بهعنوان فرش محسوب می شد و این فرشها دارای جنس والیاف مختلف بودند. اما قالی نوعی فرش میباشد که بهصورت یک رو بوده و دارای الیاف و بافت زیبایی میباشد.
اگر شما هم جزو افرادی هستید که فرش و قالی ایران را یکسان می دانید، باید بگوییم که این تصور اشتباه میباشد زیرا این دو واژه با هم متفاوت میباشند. در واقع هر چیزی که بر روی زمین پهن شود و به عنوان زیر انداز باشد فرش نامیده می شود و قالی ها نوعی از فرش هستند که دارای شرایط خاص مانند یک رو بودن، دارای پرز و .. هستند.
قالی دارای نقش و طرحهای زیبایی میباشد و افراد زیادی به این طرحها علاقمند میباشند، همچنین در بافت قالی از پشم، پنبه و ابریشم استفاده میشود و باعث زیبایی قالی ها میشود.
۱- از نظر جنس
برای بافت قالی از الیافی مانند پشم، پنبه یا ابریشم استفاده میشود و این الیاف بهصورت گره بر روی تار و پود فرش قرار می گیرد، در واقع فرش میتواند هر نوع جنس و طرحی داشته باشد. مانند نمد، نمد نیز یک فرش حساب میشود که هیچگونه تار و پود ندارد اما با این نام شناخته میشود.
۲- از نظر ابعاد
قالیها دارای ابعاد مشخصی میباشند و این ابعاد بهصورت استاندارد، برای بافت قالی تعیین میشود. اندازههای قالی، ممکن است در سایزهای کوچک باشد که به آن قالیچه گفته میشود، گاهی بهصورت تابلو فرش و سجاده میباشد و در سایزهای بزرگتر بهعنوان زیرانداز برای منازل استفاده میشود. اما فرشها میتوانند در اندازه هایی مختلف تولید شود. جهت شستشوی انواع فرش و قالی می توانید از قالیشویی معتبر خدمات بگیرید.
۳- از نظر طرح و نقش
طرح و نقشهای مختلفی برای بافت قالی استفاده میشوند که این طرح از نوع خشتی، ترنج و افشان میباشد. طرح افشان بهگونهای میباشد که طرح و نقشها بهصورت پراکنده در تمام سطح فرش بافته میشود. اما برای طرح خشتی، طرحهای قالی در داخل یک قاب بافته میشود و دارای نظم خاصی میباشد. از طرحهای معروف این قالیها میتوان طرح افشان را نام برد.
قالی هنر اصیل ایرانی میباشد و در بیشتر شهرهای کشورمان بافته میشود اما اگر بخواهیم دقیقتر سابقه قالیبافی را در شهرهای ایران بررسی کنیم، باید به شهرهایی مانند تبریز، اصفهان، کاشان، مشهد و همدان اشاره کنیم .
قالیبافی در دوره صفویه به اوج و رونق خودش رسید، زیرا پادشاه این دوره، مانند شاهعباس به هنر قالیبافی علاقه زیادی داشتهاست و کارگاههای زیادی در زمان شاهعباس در شهرهای مختلف برپا شد و از هنرمندان در این زمینه خواسته شد که این هنر را رواج دهند.
همچنین صادرات فرش در دوره صفویه شروع شد و باعث شد ایران به مهد فرش تبدیل شود.جهت تشخیص انواع فرش و قالی می توانید از قالیشویی در پرند راهنمایی بگیرید.
قالیها از نظر بافت به چند دسته تقسیم میشوند که هر کدام از این قالیها دارای کیفیت و خصوصیاتی میباشد و با توجه به سلیقه خریدار میتوان از انواع این قالیها استفاده کرد. زیرا هر کدام خصوصیات منحصربهفرد خود را دارد.
۱- قالی تمام پشم
زمانیکه قالی چلهکشی آن پشم میباشد و همچنین نخی که برای بافت آن استفاده شده است از پشم باشد، این قالی تمام پشم می باشد و نخهای پشمی دارای پرز بوده و جنس آن ضخیم میباشد و این قالیها دارای استحکام زیادی میباشند.
۲- قالی چله پشم
قالی چله پشم، تنها برای چلهکشی آن از پشم استفاده میشود و برای بافت گرهها از نخهایی با جنس دیگر استفاده میشود.
۳-قالی ابریشم
زمانیکه برای بافت قالی چلهکشی آن از نخ ابریشم باشد و همچنین برای بافت آن از الیاف ابریشمی استفاده شود، این قالی تمام ابریشم می باشد و قالیهای اینچنینی دارای ظرافت بالا و طرحهای آن بسیار چشمنواز میباشد.
۴- قالی کف ابریشم
برای چلهکشی اینگونه قالی ها از نخ پشمی استفاده میشود، اما برای بافت آن الیاف ابریشمی استفاده میشود. این فرشها نیز دارای کیفیت و استحکام بالایی میباشند.
۵- قالی گل ابریشم
این نوع قالیها دارای قیمت بسیار بالایی هستند، زیرا برای ایجاد طرح بر روی قالی از نخهای ابریشم استفاده میشود و سایر قسمتهای فرش پشم میباشد. بافت این قالیها نیاز بهدقت و حساسیت بالایی دارد تا طرحها به گونه ای زیبا بر روی قالی نقش ببندد.
قالی به دلیل اینکه بهصورت دستباف تولید میشود، ممکن است دارای ایراداتی باشد. پس هنگام خرید قالی باید به تمامی این نکات توجه کنید تا قالی شما هیچگونه عیب و ایرادی نداشته باشد. بعضی از ایرادات عبارتاند.
۱- اندازه قالی
ممکن است فعالیت هایی که برای بافت فرش استفاده میشود متناسب نباشد و باعث شود اندازه قالی به صورت کج باشد. برای این کار کافی است لب بالایی قالی را بر روی لبه پایینی آن تا زده و درصورتیکه این قسمتها دقیقاً بر رویهم قرار بگیرند اندازه آن صحیح میباشد اما اگر قرینه نباشند فرش دارای کجی میباشد .
۲- دو رنگ بودن
گاهی الیافی که برای بافت قالی استفاده میشود، ممکن است یکرنگ آن کمی روشنتر از رنگی که قبلاً استفاده شده، باشد و باعث ایجاد دورنگی در فرش شود.
۳- کم بافی
هر قالی دارای نقشه میباشد و بافت قالی باید طبق نقشه انجام شود. گاهی قالیبافان برای اینکه سریعتر قالی تمام شود، نقشه قالی را بهصورت کامل نمیبافند، و از میزان رج قالی کم میکنند که این اصطلاح را کم بافی می گویند و باعث میشود گرههای قالی بهصورت نامنظم و یا شانه نخورده باشد و باعث کاهش کیفیت فرش شود.
۴-متناسب نبودن کنارههای قالی
گاهی کنارههای قالی بهصورت صحیح بر روی تارها قرار نگرفته و باعث میشود پود های قالی از کنار آن مشخص باشد.
۵-متناسب نبودن طرحهای قالی
گاهی طرحهای قالی طبق نقشه بافته نمیشود و باعث میشود، طرح گلها و نقشهای آن بهصورت شکسته باشد.
قالی ها دارای اندازههای مختلفی هستند که با توجه به نقشه فرش تعیین میشود. قالیها از نظر اندازه به چهار گروه کوچک، متوسط، بزرگ و بسیار بزرگ تقسیم می شوند و هر اندازه از آنها یک نام مخصوص دارد.
۱- قالیچه
این نوع قالی اندازه آن کمتر از چهار متر میباشد. برای اندازهگیری باید مساحت قالی در نظر گرفته شود و درصورتیکه بافت آن بهصورت ریز باشد به آن پردهای میگویند یا ممکن است اندازه آنها در حد سجاده باشد که بهاصطلاح به آن دو ذرعی میگویند.
۲-کلگی
این نوع از قالی دارای عرض کم بوده و طول آن نسبتبه سایر قالیها بیشتر میباشد، اما اندازه طول آن از چهار متر بیشتر نمیشود.
۳-کناره
همان گونه که از نام این قالی پیداست برای کنارههای در محیطهایی که کاملاً با قالی پوشانده نشدهاست، استفاده میشود. عرض آن کم میباشد و طول آن بیشتر است و بیشتر برای کنارههای فرش یا راهروها و راهپلهها مورد استفاده قرار میگیرد.
از نامهای دیگر قالیها میتوان ذرع ونیم، پشتی که اندازه آن با عرض ۶۰سانتی مترو طول ۹۰سانتیمتر میباشد و پادری را نام برد.