در اینبخش بـه معرفی حیوانات آرام، ستمدیده و بامزه اي میپردازیم کـه میتوانند فوق العاده خطرناک باشند و همچنین هم نوع خوار هستند. یعنی در شرایطی خاص میتوانند همتای خودرا نوش جان کنند، از همسترها گرفته تا مرغ ها در فهرست امروز مـا جای دارند. البته خود انسان هم میتواند هم نوع خوار باشد، اما این در غریزه آدمی گنجانده نشده اما این حیوانات تقریباً غریزی هم نوع خواری میکنند.
سگ هاي دشتی اگرچه عموماً گیاهخوارند اما دیده شده کـه سنجاب هاي زمینی وایومینگ کـه مانند خودشان گیاهخوارند را هم میکشند.
بعضی از سگ هاي دشتی ماده، فرزندان هم نوعان خودرا میخورند. محققان گمان میکنند علت این رفتار سگ هاي دشتی بـه مسأله ي «انتخاب طبیعی» برمی گردد، چون اینکار شانس زنده ماندن را برای فرزندان خود آنها بیشتر میکند.
همسترها هم میتوانند همنوع خوار باشند، اما از قرار معلوم این رفتار در نتیجه ي محدود شدن رژیم غذایی انها بـه وجود میآید.
اگر همسترها بجای یک رژیم غذایی متنوع شامل غلات، ریشه ها و حشرات، رژیم غذایی اي محدود بـه ذرت داشته باشند، همسترهای مادر بـه خوردن فرزندان خود روی می آورند.
خوک ها بـه بچه خواری معروفند و این اتفاق اغلب در مورد فرزندان حاصل از زایمان اول آنها رخ میدهد. همنوع خواری این حیوانات گاهی بدلیل تغییرات هورمونی اي اسـت کـه قبل از زایمان در بدن خوک هاي ماده رخ میدهد، اما تشویش، اضطراب یا محیط اطراف هم میتوانند علل دیگر این رفتار باشند.
جوجه تیغی ها بخاطر ظاهر بامزه و خاص شان محبوبیت زیادی دارند، اما در گونه ي جوجه تیغی هاي کوتوله ي آفریقایی، اگر جوجه تیغی مادر دچار وحشت شود، بـه خوردن فرزندان خود روی می آورد.
بعضی از دامپزشکان، بـه کسانی کـه از جوجه تیغی ها نگهداری میکنند توصیه میکنند برای پیشگیری از بروز این مشکل، جوجه تیغی هاي مادر را قبل و بعد از زایمان انها از بقیه ي جوجه تیغی ها و آدم ها جدا نگه دارند.
هم نوع خواری در خرگوش ها رفتار رایجی نیست اما این اتفاق در مورد خرگوش هاي ماده اي کـه تازه زایمان کرده اند میتواند بیفتد. این حیوانات ممکن اسـت در واکنش بـه بروز تغییری در محیط و کمبود منابع غذایی، بـه خوردن فرزندان خود روی بیاورند.
یک علت دیگر بچه خواری در بین خرگوش هاي مادر میتواند مربوط بـه مکانیزم بقا باشد، مثل مواقعی کـه خرگوش حیوان شکارچی اي را در نزدیکی خود احساس میکند.
رنگ قرمز و خال هاي سیاه کفشدوزک ها ظاهر بامزه اي بـه این حشرات داده اسـت. اما این حشرات بـه ظاهر معصوم، نیمه ي تاریکی هم دارند. لاروهای تعداد زیادی از انواع کفشدوزک ها، از جمله کفشدوزک هاي دو خال، تخم هاي خواهران و برادران شان راکه هنوز از تخم بیرون نیامده اند را میخورند.
تحقیقات نشان داده اسـت لاروهای کفشدوزکی کـه خواهران و برادران از تخم بیرون نیامده ي خودرا میخورند، زودتر از کفشدوزک هاي غیر همنوع خوار رشد میکنند.
جوجه اردک ها وقتی خسته باشند بـه همنوع خواری روی می آورند و این گرایش در جوجه اردک هاي بزرگتر از یک ماه بیشتر اسـت.
گفته میشود کـه بچه اردک ها وقتی خسته یا از ازدحام جمعیت کلافه شوند، محیط انها تهویه نداشته باشد یا تغذیه ي ضعیفی داشته باشند، دست بـه همنوع خواری میزنند.
هم نوع خواری در بین مرغ ها اتفاق نادری نیست. این پرندگان بـه مرغ هاي دیگر درون گله نوک میزنند، پوست، بافت بدن و اندام هاي آنها را پاره و حتی میخورند. اگرچه همنوع خواری در بین بعضی از گونه هاي مرغ «و دیگر انواع ماکیان» رایج تر اسـت، اما این رفتار خشونت آمیز رابا اقدامات پیشگیرانه میتوان محدود و بازرسی کرد.
از جمله ایجاد فضای بیشتر برای مرغ ها و جلوگیري از ازدحام جمعیت، در معرض قرار دادن آب و منابع غذایی و پیش گیری از قرار گرفتن بیش از اندازه ي مرغ ها در معرض نور خورشید «مرغ ها روزانه حداکثر باید ۱۶ ساعت در معرض نور طبیعی یا مصنوعی قرار بگیرند». هم نوع خواری در مرغ ها یک رفتار اکتسابی اسـت و میتواند دریک گله شیوع پیدا کند.
بچه خواری و همنوع خواری در بین سنجاب هاي قرمز نر وجوددارد. بچه سنجاب ها اغلب توسط سنجاب هاي نر حوالی محل زندگی شان کشته و خورده میشوند. این سنجاب هاي نر طبق معمول سنجاب پدر نیستند. جالب آنکه بچه خواری این سنجاب ها بیشتر در زمان فراوانی غذا رخ میدهد.
علت این مسأله آن اسـت کـه وقتی غذای بیشتری در معرض وجود داشته باشد احتمال این کـه سنجاب هاي ماده برای بار دوم دریک سال باردار شوند و زایمان کنند بیشتر میشود. از آنجایی کـه سنجاب هاي ماده قبل از نخستین نوبت زایمان شان شریک هاي جفتگیری متعددی دارند، سنجاب نر با از بین بردن بچه سنجاب هاي نخستین زایمان سنجاب ماده مطمئن میشود کـه حاصل زایمان دوم فقط بخود او تعلق دارد.
گاهی سرعت پیشرفت علم بسیار بیشتر از سرعت تغییر کتاب هاي درسی اسـت. بـه علاوه، برای معلم ها آسان تر اسـت کـه توضیح ساده شده اي از واقعیات علمی رابه دانش آموزان خود ارائه دهند تا آنکه بخواهند بطور کامل در مورد انها توضیح بدهند. بهمین دلیل گاهی چیزهایی کـه در مدرسه آموخته ایم یا باور عمومی هستند، در حقیقت کاملا اشتباه اند.
این ذهنیت کـه انسان تکامل یافته ي شامپانزه اسـت، تصور غلط رایجی درباره ي نظریه ي تکامل اسـت. داروین هرگز ادعا نکرد کـه انسانها تکامل یافته ي شامپانزه هاي امروزی هستند.
در حقیقت، او معتقد بود با توجه بـه شباهت هاي زیادی کـه میان انسان، میمون و شامپانزه وجوددارد، حتماً همگی انها یک نیای مشترک داشته اند کـه میلیونها سال پیش بر روی زمین زندگی می کرده.
گروهی از محققان فرانسوی دست بـه ارزیابی ي دقیق جایگاه انسان در زنجیره ي غذایی زدند. نتیجه ي این ارزیابی آن بود کـه با توجه بـه عادت هاي غذایی انسان، جایگاه او نمیتواند بالاتر از ماهی هاي کولی یا خوک ها باشد.
تنها حیوانی میتواند در بالاترین جایگاه زنجیره ي غذایی قرار گیرد کـه گوشت همه ی ي دیگر حیوانات شکارچی را مصرف کند. بنابر این بطور قطع این جایگاه متعلق بـه انسان نیست چون غذای او ترکیبی از گوشت و گیاه اسـت.
تصور رایج این اسـت کـه سگ ها و گربه ها دنیا را سیاه و سفید میبینند. این تصور اشتباه بـه دنبال آزمایشی درسال ۱۹۱۵ شکل گرفت کـه در جریان آن محققان موفق نشدند جداسازی کاغذ رنگی از کاغذ خاکستری رابه گربه هاي مورد آزمایش آموزش دهند.
اما آزمایشات بعدی نشان داد گربه ها توانایی تشخیص رنگ ها را دارند و تنها رنگ قرمز را نمیبینند یا کمتر از انسانها میبینند. بهمین ترتیب، سگ ها هم تنها تا حدودی کور رنگ هستند و فقط نمیتوانند رنگ قرمز را از نارنجی تشخیص دهند، اما مشکلی در خصوص بقیه ي رنگ ها ندارند.
نظریه ي حواس پنجگانه ي انسان بـه ارسطو، فیلسوف شهیر یونانی منسوب شده اسـت. اما این چیزی جز یک تصور اشتباه نیست. اگر حس شیوه اي برای مغز اسـت تا درباره ي دنیای پیرامون اطلاعات کسب کند، بنابر این از بیشتر از پنج حس میتوان نام برد.
گرسنگی، تشنگی و درد هم اغلب در فهرست حواسی قرار میگیرند کـه بـه مـا درباره ي وضعیت بدن مان اطلاعات میدهند. علاوه بر این، مـا از قابلیت حساسیت بـه دما و گیرنده هاي فشار مکانیکی برخوردار هستیم. فهرست حواس مـا، بسته بـه تعریفی کـه از حس مورد استفاده ي خود داریم، میتواند ادامه پیدا کند.
تصور رایج بر این اسـت کـه زبان از نظر چشایی بـه چهار ناحیه ي شیرین، ترش، شور و تلخ تقسیم میشود و پرزهای چشایی هر یک از این نواحی تنها یک مزه ي خاص را تشخیص میدهند.
اما این تصور اشتباه را باید برای همیشه فراموش کنید. در حقیقت، از نظر علمی ۵ مزه ي اصلی وجوددارد کـه همه ی ي قسمت هاي زبان قادرند همگی این مزه ها را تشخیص دهند. ایده ي تقسیم بندی چشایی زبان بـه سال ۱۹۰۱ باز میگردد و ازآن زمان، غلط بودن این ایده بارها ثابت شده اسـت.
تعداد زیادی از والدین معتقدند میان بیش فعالی کودکان شان و رژیم غذایی آنها ارتباط وجوددارد اما حقیقت آن اسـت کـه عمده ي پژوهش ها رابطه اي میان مصرف مواد قندی و رفتار فرد نیافته اند.
علاوه بر این، در تحقیقات متعددی مشاهده شد وقتی والدین نمیدانستند کـه فرزندشان مواد قندی دریافت کرده اسـت یا نه، تأثیراتی کـه تصور میکردند قند بر رفتار فرزندشان دارد را در انها مشاهده نمیکردند.
یکی از رایجترین شایعاتی کـه در مورد لمینگ ها وجوددارد این اسـت کـه این حیوانات با پریدن از بالای صخره ها دسته جمعی خودکشی میکنند. در حقیقت، این تصور اشتباه بعد از پخش فیلمی مستند از کمپانی دیزنی بنام برهوت سفید درسال ۱۹۵۸ بـه وجود آمد کـه در یکی از صحنه هاي آنها بنظر می آمد لمینگ ها بـه عمد خودرا از بالای صخره ها بـه پایین پرت میکردند.
لمینگ ها ممکن اسـت از بالای صخره ها بپرند یا مسافت زیادی را شنا کنند اما تمام این کارها چیزی غیر از رفتارهای طبیعی انها در زمان مهاجرت نیست. در حقیقت این حیوانات برای آنکه مکانی بهتری برای زندگی پیدا کنند بـه صورت دسته جمعی مهاجرت میکنند.
این تصور کـه شترمرغ ها زمانی کـه میترسند سر خودرا در شن ها فرو میکنند اشتباه اسـت. در حقیقت، این پرندگان زمانی کـه احساس خطر کنند، سعی میکنند با دویدن از عامل خطر دور شوند و اگر نتوانند بدوند، خودرا روی زمین میاندازند و آرام باقی میمانند.
شترمرغ ها تنها زمانی سر خودرا در شن ها فرو میکنند کـه میخواهند با بلعیدن شن و ریگ بـه گوارش خود کمک کنند یا در دوران تخم گذاری گودالی حفر میکنند و تخم هایشان را در آن می گذارند.
طبق معمول کسانی کـه حافظه ي خوبی ندارند رابه ماهی گلی تشبیه میکنند چون تصور رایج بر این اسـت کـه این ماهی تنها تا سه ثانیه میتوانند اطلاعات رابه خاطر بسپارد.
اما در آزمایشات متعددی مشاهده شد ماهی اي کـه بـه آن آموزش داده بودند بـه صداهای مشخصی واکنش نشان دهد، همان گونه تا سه ماه بعد از این آموزش بـه صداها واکنش نشان می داد. ظاهرا ماهی گلی ها میتوانند تا سه ماه اطلاعات رابه خاطر بیاورند.
این یک تصور اشتباه و رایج اسـت کـه بعد از مرگ سلول هاي مغز، سلول هاي جدیدی تولید نمیشود. اما تحقیقات متعددی نشان داده اسـت مغز مـا حتی در سنین بالا هم بـه تولید سلول هاي جدید ادامه میدهد کـه بـه این فرآیند عصب زایی یا نورژنز گفته میشود.
تصور اشتباهی وجوددارد کـه خون فاقد اکسیژن بـه رنگ آبی اسـت. درست اسـت کـه رگ هاي مـا آبی رنگ بنظر میرسند اما تنها دلیل این مسأله نحوه ي بازتاب طول موج هاي مختلف نور از روی پوست مـا اسـت. در حقیقت، نور قرمز جذب اما نور آبی منعکس میشود.
درست اسـت کـه شترها قادرند تا چندین روز بدون آب زنده بمانند اما نه بدلیل ذخیره ي آبی کـه در کوهان هایشان دارند. این تصور اشتباه اسـت.
شترها از کوهان هاي خود برای ذخیره ي بافت چربی استفاده میکنند، نه آب. این بافت چربی انرژی لازم برای شترها را تا چندین روز تأمین میکند، چون غذا در بیابان کمیاب اسـت. در حقیقت، کلیه ها و روده هاي شترها هستند کـه توانایی زیادی در حفظ آب بدن این حیوانات دارند.