همه ی ي ما تبخال زدن روی لب را تجربه کرده ایم. تاولی کـه بـه مدت یک هفته مهمان لب هـای ما است و باعث ناراحتی ما نیز می گردد. هیچکس از بروز تبخال روی صورت یا نقاط دیگر بدن استقبال نمیکند زیرا علاوه بر آنکه دردناک بوده و توام با خارش است، میتواند زیبایی فرد را هم تحتتاثیر قرار دهد.
اما اگر ازجمله افرادی هستید کـه هرازگاهی با تبخال دست و پنجه نرم میکنید، باید بگوییم کـه اقدامات پیشگیرانهای برای کاهش شیوع، شدت و طول مدت این مشکل وجود دارد.علاوه بر پمادها و داروهایی کـه برای بهبود تبخالها وجود دارد، درمانهـای خانگی هم در بسیاری از موارد جوابگو خواهند بود.
همچنین برخی روشهـای درمانی باعث کمرنگ شدن علائم تبخال میشوند، البته اگر بـه محض بروز نخستین نشانهها بتوانید انها را اعمال کنید. برای شناسایی، جلوگیری و درمان تبخالها بهتر است از راهنماییهـای ما استفاده کنید. در ادامه توصیه پزشک عباسیان درباره راهکارهای طبسنتی را از دست ندهید.
پای ویروس در میان است
تبخالها بـهخاطر سرماخوردگی بروز پیدا نمیکنند. تبخال بـهخاطر ویروس هرپس سیمپلکس «HSV» ایجاد میشود کـه ناشی از تماس با پوست عفونی یا مایعات بدن است. دو نوع HSV وجود دارد کـه اغلب تبخالها بـه واسطه نوع یک ایجاد میشوند. نوع یک از طریق بازتولید خود باعث آسیب بـه پوست میشود
و تبخالی کـه ایجاد میشود تا یک هفته روی پوست میماند. بین فواصل عود کردن تبخال، ویروس نوع یک در لابـهلای سلولهـای عصبی پنهان میشود، بنابراین هیچوقت بـهطور کامل درمان نمیشود.
چه کسانی مستعد تبخال هستند؟
بیش از نیمی از ما حتما دچار ویروس نوع یک تبخال شدهایم کـه اغلب بـهخاطر روبوسی با آشنایان انتقال پیدا میکند. پس چرا این وسط تنها عدهای از افراد بدشانس دچار تبخال میشوند؟ جواب این سوال تا حد زیادی بـه ژن شما مربوط میشود. در تحقیقی مشخص شده افرادی کـه مجبورند تبخال را تحمل کنند،
6ژن مشترک دارند. سه تا از این ژنها مشخص میکند کـه ویروس نوع یک تبخال چگونه باعث فعالیت مجدد و درنتیجه عود کردن تبخال میشود.
استرس باعث تحریک تبخال میشود!
ویروس نوع یک تبخال بیشتر زمان خود را در حالت غیرفعال بـهسر برده و در لابـهلای عصبها پنهان میشود. بسیاری از مردم عوامل محرک مشابهی دارند کـه باعث میشود این ویروس از حالت مخفی بودن بیرون آمده و منجر بـه تبخال شود. نور خورشید، تب، استرس و قاعدگی عوامل محرک شایع آن هستند. برخی افراد دو بار در سال دچار تبخال میشوند اما برخی دیگر با تجربه هر بار استرس تبخال میزنند.
تفاوت آفت دهان با تبخال
تبخالها بیشتر روی لب شکل می گیرند درحالی کـه آفتهـای دهانی اغلب داخل دهان را دچار مشکل میکنند. درواقع آفتها بـهخاطر ویروس هرپس رخ نمی دهند و مسری نیستند. هیچکسی نمیداند کـه علت بروز آفت دهان چیست. اغلب تبخالها با قرمز شدن و التهاب پوستی آغاز میشوند؛ پیش از بهبود پیدا کردن،
حالت تاولمانند پیدا کرده، سرشان باز شده و رویشان پوسته میبندد، درحالی کـه آفت دهان یک توده سفیدرنگ داخل دهان است کـه بسیار دردناک بوده و پس از چند روز کوچک و محو میشود.
چه زمانی تبخال مسری میشود؟
تبخال بـهخاطر آسیب پوستی رخ میدهد کـه طی آن ویروس هرپس داخل سلولهـای عفونی بازتولید میشود. از زمانی کـه پوست قرمز میشود و خارش پیدا میکند، ویروس نوع یک تبخال ظاهر شده و میتواند منتشر شود. تبخالها زمانی بسیار مسری میشوند کـه تاولها شکل گرفته و سرشان باز میشود
تا زمانی کـه پوست بـهطور کامل بهبود پیدا کرده و دوباره بـه شکل طبیعی خود بازگردد، اما برخی افراد میتوانند در هر زمانی ویروس آن را از طریق بزاق دهان انتقال دهند، حتی اگر هرگز دچار تبخال نشده باشند.
ویروس تبخال چگونه منتشر میشود؟
ویروس تبخال از طریق مایعات بدن منتشر میشود. در حقیقت ویروس تبخال اغلب روی لبهـای فردی کـه دچار عفونت شده، وجود دارد، حتی اگر هیچ جراحت آشکاری نداشته باشد.بنابراین یکی دیگر از راههـای اصلی انتقال و انتشار آن از راه بوسیدن است. از آنجایی کـه ویروس نوع یک ویروس تبخال در بزاق هم میتواند زندگی کند،
استفاده مشترک از ابزارها و وسایل آشپزخانه یا داشتن لیوانهـای مشترک برای نوشیدن هم میتواند باعث انتشار ویروس آن شود.
جلوگیری از انتشار ویروس تبخال
زمانی کـه دچار تبخال میشوید، سعی کنید مسائل بهداشتی را بیش از پیش رعایت کنید؛ از روبوسی با دیگران یا استفاده مشترک از وسایلی مثل قاشق و چنگال یا لیوان پرهیز کنید. رعایت این نکات تا حد زیادی از انتشار بیشتر ویروس تبخال پیشگیري میکند.
کاهش درد تبخال
درحالی کـه نخستین سطح بروز تبخال میتواند تا دو هفته ادامه داشته باشد، عود کردن مجدد آن معمولاً یک هفته طول خواهد کشید. هیچ درمانی برای تبخالها وجود ندارد، اما برخی کرمها و ژلها میتوانند باعث بهبود سوزش انها شوند.
آیا نقاط دیگر بدن هم تبخال میزند؟
اگر تبخالی روی لب ایجاد نشده باشد، جزء دسته تبخالها قرار می گیرد؟ این مسئله چندان شایع نیست، اما تبخالها میتوانند در هر جایی روی صورتتان پیدا شوند، ازجمله روی گونهها، چانه یا بینی.در اکثر افراد، تبخالها روی یک ناحیه ثابت ایجاد میشود.
آیا ممکن است تبخال در بدن پخش شود؟
این کار شدنی است، البته در موارد نادر کـه بتوان ویروس تبخال را از یک نقطه از بدن بـه نقطهای دیگر پخش کرد. این کار از طریق لمس تبخال و بعد لمس تکهای از پوست بریده شده یا غشای مخاطی آن «یعنی لایه محافظتی نمناک پوست کـه در نقاطی مانند چشمها یا واژن وجود دارد» رخ میدهد.
این کار بـه عفونت پوستی ویروس هرپس میانجامد. شما میتوانید از طریق شستن دستها و لمس نکردن تبخال، از انتشار آن یا خودتلقیحی پیشگیري کنید.
چه زمانی ویروس هرپس، چشم را عفونی میکند؟
سایر نقاطی کـه ویروس تبخال میتواند آن را عفونی کند انگشت و چشم است. تبخال چشم اغلب روی قرنیه رخ میدهد. این یکی از شایعترین عفونتهایی است کـه منجر بـه نابینایی قرنیه میشود. برای پیش گیری از آسیب چشمی باید سریعا آن را درمان کنید. تبخال انگشت هم بسیار دردناک است. در اکثر موارد علت اصلی بروز تبخال انگشت در کودکان آن است کـه ویروس آن را از طریق مکیدن انگشتان منتشر میکنند.
درمان تبخال؛ پمادهای ضدویروس
پمادهای ضدویروس میتوانند باعث کاهش زمان بهبود تبخالها شوند، البته اگر انها را در نخستین زمان بروزشان استفاده کنید. پماد دوکوسانول، پماد مناسبی برای این کار است. از طرفی پمادهایی مانند اسیکلویر «زوویراکس» و پنسیکلویر «دناویر» را هم میتوانید بـهراحتی با نسخه و صلاحدید پزشک تهیه کنید.
طب سنتی چه نظری دارد؟
پزشک علیرضا عباسیان، متخصص طب سنتی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، معتقد است عامل تبخال ویروسی است کـه با ورود بـه بدن در ریشههـای عصبی ساکن شده و هر بار با بروز استرس و ضعف بدن بـهخصوص در ناحیه سر، فعال میشود، بنابراین افرادی کـه مزاج سرشان ضعیف،
گرم و تر است و سابقه زکام و نزله دارند، بیشتر دچار عود تبخال میشوند. برای درمان تبخال باید برخی نکات را هم مدنظر داشته باشید:
با سیر و پیاز ضدعفونی کنید
خوراکیهایی کـه طعم تند و تیز دارند مثل سیر، پیازچه و پیاز معمولاً اثرات ضدویروسی داشته و استفاده از انها بـهصورت موضعی بر بهبود تبخال موثر است. فقط باید توجه داشت کـه این مواد حالت خورندگی دارند و مصرف زیاد انها ضایعه را زخمی و خشک میکند. سرکه نیز بـه صورت موضعی در خشک شدن تبخال موثر است.
کاکائو و قهوه نخورید
افرادی کـه بـهطور مکرر دچار تبخال میشوند باید استرسهـایشان را کاهش دهند. مصرف مواد غذایی تحریککننده مثل کاکائو و قهوه را بـه حداقل برسانند و در مقابل مصرف خوراکیهایی همچون کاهو، تمرهندی و… را افزایش دهند. علاوه بر اینها بهتر است در زمان عود تبخال از مصرف چای سبز خودداری شود زیرا این چای خشکی و احتمال خونریزی ضایعات را افزایش میدهد.
سکنجبین و خاکشیر بنوشید
شربت سکنجبین و خاکشیر در بهبود و جلوگیري از عود تبخال موثر است. در میزان مصرف سکنجبین معمولاً محدودیتی وجود ندارد مگر این کـه فرد مبتلا بـه دیابت باشد. مصرف خاکشیر نیز بـه صورت روزانه تا سه قاشق غذاخوری در یک لیوان آب هیچ مشکلی ایجاد نمیکند. پوره سیب رنده شده مخلوط با سکنجبین و گلاب هم میتواند در بهبود ضایعات کمککننده باشد.
از داروهای موضعی کمک بگیرید
در حال حاضر محلولی بـهنام آب دالیبور «Eau d›Alibour» در داروخانهها موجود است کـه این محلول در بیماریهایی مثل تبخال و زونا کاربرد دارد و باعث خشک شدن ضایعات میشود. علاوه براین، با کاهش ترشحات ضایعه، خطر انتقال ویروس را بـه دیگر نقاط بدن و اطرافیان کاهش میدهد.
تجویز داروهای تبخال
تجویز داروهای ضدویروس خوراکی هم میتواند باعث کاهش زمان بهبود شود البته اگر آن را در نخستین مراحل بروز تبخال استفاده کنید، یعنی زمانی کـه پوست قرمز شده و خارش پیدا میکند. اسیکلویر را باید پیش از شدید شدن تبخال و پنج بار در روز استفاده کنید. داروی دیگر، قرصهـای اسیکلویر «سیتاویگ» است کـه باید آن را مستقیما روی لثه خود قرار داده و صبر کنید تا آب شود.
پیشگیري از عود کردن تبخال
شاید جلوگیری از تبخال بسیار دشوار باشد، اما کاهش عوامل محرک آن میتواند تاثیرگذار باشد. سعی کنید تا حد امکان از نور خورشید دور باشید یا از کرم ضدآفتاب یا نرمکنندههـای لب ضدپرتو فرابنفش استفاده کنید. سعی کنید استراتژیهـای مدیریت استرس را یاد بگیرید کـه برایتان مفید خواهد بود.
از طرفی تلاش کنید سیستم ایمنی خود را با داشتن خواب کافی و ورزش روزانه سالم و قوی نگه دارید. اگر تبخالتان شدید بوده یا مدام رخ میدهد، بهتر است حتما بـه پزشک مراجعه کنید.