آیا سیگار کشیدن روزه را باطل می کند؟ حکم سیگار کشیدن روزه دار چیست؟ این سوال یکی از بحث برانگیزترین ها بوده اسـت. روزه داری فقط در دین اسلام رایج نیست، بلکه روزه در تمام ادیان جهان وجوددارد و بیشتر ادیان هم آنرا باطل کننده روزه می دانند، مراجع تقلید در دین اسلام هم نظرات زیادی ارائه داده اند تا مقلدان آسان تر دین خودرا دنبال کنند. در ادامه با پارس ناز همراه باشید.
در بحث کشیدن سیگار در حین روزهداری، مراجع نظرات متفاوتی دارند کـه می شود آنها رابه دو دسته تقسیم کرد: دسته اول کسانی هستند کـه با اشاره مستقیم بـه عمل سیگار کشیدن آنرا باعث بطلان روزه می دانند. دسته دوم کسانی هستند کـه اشاره مستقیم بـه این عمل ندارند و اظهار می کنند هر چـه در حکم رساندن غبار بـه حلق باشد مبطل روزه اسـت.
آن ها تصمیم رابا خود مکلف می گذراند کـه تشخیص دهد آیا سیگار در حکم رساندن غبار بـه حلق هست یا خیر؟ سیگار و قلیان از فروع مسأله رساندن غبار غلیظ بـه گلو در رساله مراجع تقلید دیده می شود. این بدان معناست کـه وقتی مراجع حکم بـه مبطلبودن سیگار میدهند بـه خاطر این اسـت کـه دود سیگار را در حکم غبار غلیظ می دانند. دراین قسمت با بررسی نظر ده مرجع تقلید این مسئله را تشریح می کنیم:
نظر حضرت امام «ره»
امام خمینی سیگار کشیدن در حال روزه را در حکم رساندن غبار بـه حلق می دانند و احتیاط واجب کردهاند کـه از کشیدن سیگار و قلیان در حین روزهداری پرهیز شود.
نظر آیت الله خامنه اي
آیتالله خامنهاي در استفتائات خود ذیل پاسخدادن بـه سوالی، نظر خودرا در مورد حکم کشیدن سیگار برای روزه دار بیان کردهاند. شخصی پرسیدهاسـت کـه: مـن معتاد بـه سیگار هستم ودر ماه رمضان اگر سیگار نکشم، بسیار تندخو می شوم طوریکه ممکن اسـت موجب اذيت دیگران شوم. با این حال تکلیف مـن چیست؟
ایشان در جواب فرموده اند کـه:
در ماه مبارک رمضان بر همه ی واجب اسـت کـه روزه بگیرند و بنابر احتیاط واجب جایز نیست در حین روزه داری سیگار کشید و نباید بدون دلیل با دیگران تند برخورد کنید.
نظر آیت الله سیستانی
آیتالله سیستانی نظر نسبتا متفاوتی دربارهي حکم کشیدن سیگار برای روزه دار دارند: مطابق با نظر ایشان، احتیاط واجب آن اسـت کـه روزهدار دود سیگار و تنباکو و شبیه اینها رابه حلق نرساند.
در جایی دیگر ایشان در توضیح اینکـه اگر کسی مواظبت نکرد و دود یا غبار بـه حلقش رسید میفرمایند: اگر یقین دارد کـه دود یا غبار بـه حلقش نرسیده اسـت روزهاش صحیح اسـت، اما اگر گمان نمیکرده کـه دود یا غبار بـه حلقش میرسد ولی اتفاقا رسیدهاسـت بهتر آن اسـت کـه روزهاش را قضا کند.
اگر از روی فراموشی یا سهوی، دود یا غبار رابه حلق برساند روزهاش باطل نمیشود. توجه داشته باشید کـه آیتالله سیستانی، مطلق سیگارکشیدن را برای روزهدار حرام نمی دانند و شرطی برای این قضیه مطرح میکنند.
اگر روزهداری، بـه شکلی سیگار بکشد کـه حجم کمی از دود وارد دهان و حلق شود «یا اصلا وارد گلو و حلق نشود، یعنی فقط بـه سیگار پک بزند و آنرا از دهان خارج کند» در حدی کـه ایجاد غبار غلیظ نکند، روزهاش باطل نیست.
نظر آیت الله مکارم شیرازی
آیتالله مکارم شیرازی دربارهي این مسئله فرمودهاند: احتیاط واجب اسـت کـه روزهدار از کشیدن سیگار و قلیان و انواع دخانیات پرهیز کند و بخار غلیظ بـه حلق نرساند، اما حمام رفتن خللی بـه روزه وارد نمی کند، هر چند فضای حمام را بخار گرفته باشد.
نظر آیت الله صافی گلپایگانی
نظر آیتالله صافی گلپایگانی درباره حکم کشیدن سیگار برای روزهدار تا حدودی با نظر آیتالله سیستانی شباهت دارد. ایشان هم بر این باور هستند کـه اگر روزهدار دود سیگار و قلیان رابه حلق نرساند، روزهاش باطل نیست.
پس مـا میتوانیم چنین تبیین کنیم کـه اگر شخصی در ایام روزهداری سیگار بکشد و دود آنرا فرو ندهد، روزهاش خالی از اشکال اسـت. البته آیتالله صافی در ادامه میفرمایند کـه بهتر اسـت کـه بـه احترام ماه مبارک رمضان، این عمل انجام نشود.
نظر آیت الله بهجت
مطابق با نظر آیتالله بهجت ممکن اسـت کـه رساندن دود غیر غلیظ بـه حلق روزه را باطل نکند، ولی بنابر احتیاط واجب باید از انجام اینکار اجتناب کنیم. سیگارکشیدن از اقسام رساندن دود غیر غلیظ بـه حلق اسـت، پس بنابر نظر ایشان باید از سیگار کشیدن در ماه رمضان حتی اگر دودش بـه حلق نرسد اجتناب کنیم.
نظر آیت الله وحید خراسانی
آیتالله وحید خراسانی در رسالهي خود درباره حکم کشیدن سیگار برای روزهدار چنین فرمودهاند: بنابر احتیاط واجب، سیگار کشیدن روزه را باطل می کند، اما اگر شخصی این فعل را انجام داد واجب اسـت کـه در بقیه روز از دیگر مفطرات «منظور چیزهایي اسـت کـه روزه را باطل میکند» پرهیز کند. همین طور قضا و کفاره باطلشدن روزه بنابر احتیاط بر آن شخص واجب خواهد شد.
نظر آیت الله شبیری زنجانی
ایشان دربارهي این مسئله از دو جهت متفاوت صحبت کردهاند:
اول اینکـه:
کشیدن سیگار و دیگر دخانیات، بـه صورت علنی در ماه مبارک رمضان صحیح نیست و بیاحترامی بـه ماه مبارک رمضان محسوب می شود.
دوم اینکـه:
در خلوت هم کشیدن سیگار و دیگر دخانیات برای روزهدار صحیح نیست. البته اگر شخصی سیگار کشید، نباید تصور کند کـه کـه اجازه انجامدادن سایر مبطلات روزه راهم دارد و بـهسراغ سایر مبطلات روزه «مثل خوردن و آشامیدن» برود بلکه باید تا افطار روزهي خودرا نگه دارد و قضای آن راهم بجا آورد.
نظر آیت الله نوری همدانی
آیتالله نوری همدانی در رساله خود، در مورد حکم سیگار کشیدن برای فرد روزهدار اینگونه نوشته اند: روزهدار باید بخار غلیظی کـه در دهان تبدیل بـه آب می شود و نیز بنابر احتیاط واجب، دود سیگار و تنباکو و موارد مشابه رابه حلق نرساند.
ایشان درجای دیگر میفرمایند:
اگر شخص روزهدار مراقبت نکند و دود سیگار و یا غبار بـه حلقش برسد درصورتی کـه مطمئن شود دود سیگار بـه حلقش رسیده، روزهاش باطل اسـت. پس میتوانیم چنین تبیین کنیم کـه بنابر نظر ایشان، اگر دود سیگار بـه حلق روزهدار نرسد روزهاش باطل نیست.
نظر آیت الله فاضل لنکرانی
ایشان در باب سیگار کشیدن فرد روزهدار فرمودهاند: اگر شخصی بـه سیگار یا سایر دخانیات بـه حدی معتاد اسـت کـه نتواند در ایام ماه مبارک رمضان آنرا ترک کند، نباید بـه این بهانه کـه قادر بـه ترک نیست روزه را کنار بگذارد.
چنین شخصی میتواند در حد نیاز ولی در خفا سیگار یا دیگر دخانیات را استعمال کند اما این حکم برای افرادی کـه بـه سیگار معتاد نیستند و یا توانایی ترک سیگار در ماه رمضان را دارند صدق نمی کند و این اشخاص نباید سیگار و سایر دخانیات را در ایام روزهداری مصرف کنند.
پاسخ بـه یک سوال پر تکرار
کشیدن سیگار تاثیری بر وضوی روزه دار ندارد و باطل کننده وضو نیست.
سیگار کشیدن روزه دار بر اساس نظر اکثر مراجع تقلید «آیت الله خامنهاي، مکارم شیرازی، سیستانی، نوری همدانی، وحید خراسانی، صافی، زنجانی و بهجت» بنا بر احتیاط واجب روزه را باطل می کند. کسیکه عمده روزه خودش رابا کشیدن سیگار باطل کند باید قضای روزهاش را بجا بیاورد و بعضی از مراجع معتقدند کـه باید کفاره هم بدهد.
آیا کشیدن سیگار روزه را باطل می کند؟ اگر کسی معتاد بـه سیگار باشد تکلیفش در زمان روزه داری چیست؟ اگر دود سیگار را فرو ندهد آیا بازهم روزه باطل می شود؟ استعمال دود قلیان و چپق و سایر مواد مخدر چـه حکمی دارد؟ اینها سوالاتی اسـت کـه ستاره دراین مقاله پاسخ خواهد داد.
بر اساس نظر اکثر مراجع تقلید احتیاط واجب آن اسـت کـه روزه دار دود سیگار و تنباکو و مانند اینها را هم بـه حلق نرساند، ولی بخار غلیظ روزه را باطل نمیکند مگر اینکـه در دهان بـه صورت آب در بیاید و شخص آنرا فرو بدهد.
آیت الله خامنه اي:
بنا بر احتیاط واجب جایز نیست کـه فرد روزه دار در حال روزه سیگار بکشد و باید از دودهاي انواع دخانیات و نیز مواد مخدری کـه از راه بینی یا زیر زبان جذب می شود خودداری کند ودر صورت اضطرار وجوب روزه سرنگون نیست.
آیت الله مکارم شیرازی:
احتیاط واجب آن اسـت کـه روزه دار از کشیدن سیگار و تنباکو و سایر دخانیات پرهیز کند و بخار غلیظ نیز بـه حلق نرساند و اگر عمده انجام دهد احتیاط واجب قضای روزه اسـت؛ بلکه استفاده از دخانیات در غیر حال روزه نیز حرام اسـت.
آیت الله سیستانی:
احتیاط واجب آن اسـت کـه روزه دار دود سیگار و تنباکو و مانند اینها رابه حلق نرساند و هم چنین از رساندن سایر دودهاي غلیظ بـه حلق بنا بر احتیاط واجب پرهیز کند.
آیت الله نوری همدانی:
روزه دار نباید بخار غلیظی کـه در دهان مبدل بـه آب می شود و هم چنین بنابراحتیاط واجب دود سیگار و تنباکو و مانند اینها رابه حلق برساند. اگر مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود چنانچه خاطرجمعی داشته باشد کـه بـه حلق نمی رسد روزهاش صحیح اسـت.
آیت الله وحید خراسانی:
سیگار بنا بر احتیاط واجب روزه را باطل میکند، ولی اگر کسی اینکار را انجام داد واجب اسـت در بقیه روز از مفطرات «مبطلات روزه» پرهیز کند و قضا و کفاره روزه بنا بر احتیاط بر او واجب میشود.
آیت الله صافی:
بنا بر احتیاط واجب روزه دار نباید دود سیگار یا قلیان رابه حلق برساند. اگر دود آنرا فرو نبرد روزه را باطل نمیکند، ولی تظاهر بـه آن دراین صورت مناسب نیست و بـه احترام ماه مبارک ترک شود.
آیت الله زنجانی:
در ماه مبارک رمضان سیگار کشیدن و استعمال سایر دخانیات بـه صورت آشکار در ماه رمضان حرام ودر غیر این صورت هم بنا بر احتیاط برای روزه دار جایز نیست. چنانچه روزه دار در ماه رمضان از دخانیات استفاده کند بنا بر احتیاط در بقیه روز از کارهایي کـه روزه را باطل میکند خودداری کرده، روزه آن روز را نیز قضا کند.
آیت الله بهجت:
عدم فساد روزه بـه وسیله غبار یا دود غلیظ و غیر جای گزین غذا و غیر مقوی خالی از وجه نیست، ولی احوط اجتناب اسـت.
احتیاط واجب کـه در فتواهاي بالا با آن زیاد برخورد کردید بـه احتیاط بدون فتوا گفته میشود؛ یعنی مجتهد بـه هر دلیلی هیچ فتوای قطعی درباره موضوع مورد نظر صادر نکرده اسـت. در احتیاط واجب، مقلد می تواند بـه همان احتیاط مرجع تقلیدش عمل کند یا اینکـه بـه فتوای مجتهد دیگری کـه پس از او اعلم شناخته شده اسـت رجوع کند.
آیتالله العظمی صافی گلپایگانی می فرمایند: بنابراحتیاط واجب، روزه دار نباید دود سیگار یا قلیان را بحلق برساند. ودر پاسخ بـه سوال دیگری «آیا كشیدن سیگار، بصورتى كه دود آنرا فرو نبرند، روزه را باطل مىكند؟» میفرمایند: اگر دود آنرا فرو نبرند روزه را باطل نمىكند، ولى تظاهر بـه آن دراین صورت، مناسب نیست و بـه احترام ماه مبارك ترک شود.
علیرضا قاسمینیا رییس پژوهشکده حکمت و عضو هیات علمی گروه معرفت شناسی پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی دراین باره بـه خبرنگار برنا می گوید:عمده ترین کاری کـه دراین زمینه باید انجام شود فرهنگ سازی و اطلاع رسانی اسـت.امر بـه مشهور و نهی از منکر و عواقبی کـه اینکار دارد، باید جدی گرفته شود. عمده ترین کاری کـه دراین زمینه باید انجام شود فرهنگ سازی اسـت.
متاسفانه صدا و سیما اقدامی دراین زمینه انجام نمی دهد. رییس پژوهشکده حکمت با تاکید بر این مطلب کـه صدا و سیما و رسانه ها باید این قضیه را رسانهاي کنند ادامه داد:مراجعی کـه سیگار را باطل کننده روزه نمیدانند، اجازه نداده اند کـه سیگار در ملاعام استعمال شود. در جامعه اسلامی چنین کاری در ملاعام قابل قبول نیست.
وی در مورد مشکل این قبیل افراد کـه در ملاعام ودر اماکن عمومی دست بـه این اقدام میزنند تصریح کرد: مشکل اصلی این افراد بر می گردد بـه اعتیادی کـه بـه استعمال دخانیات دارند.این مساله از طریق مشاورههاي روانشناسی قابل درمان اسـت. متاسفانه تعداد افراد سیگاری در جامعه بالا رفته و عقلانیت پشت سر این گرایش بـه دخانیات وجود ندارد و این مشاورهها باید بـه صورت عمومی انجام شود.
قاسمی نیا در ادامه افزود:مراکز مشاوره هاي عمومی مطبوعات و وسایل ارتباط جمعی امکان اینکـه صورت این مساله را تغییر دهند، دارند. بـه دو صورت میتوان بـه این قضیه نگاه کرد ابتدا هویت استعمال دخانیات و اینکـه چـه ضررهایی را برای افراد دارد و دوم جنبه دینی اینکار اسـت کـه میتوان از طریق مشاوره هاي روانی و کمک گرفتن از دکتر افراد را یاری داد.
عضو هیات علمی گروه معرفت شناسی پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی در آخر گفت:سیگار کشیدن دردی را دوا نمی کند، بلکه مشکلاتی رابه مشکلات دیگر اضافه میکند. کسیکه برای رفع مشکلاتش بـه سیگار پناه می آورد بجای آن باید تلاش و کار بیشتری انجام دهد یا بـه مطالعه روی بیاورد و مشغولیتهاي دیگری داشته باشد تا در آینده وی را در رسیدن بـه اهدافش کمک کنند.