علائم اعتیاد به مواد مخدر و مواد روانگردان 

علائم اعتیاد بـه مواد مخدر چـه چیزهایی هستند؟ چگونه یک فرد معتاد را شناسیم کنیم؟ شناخت نسبت بـه نشانه هاي اعتیاد مسئله مهمی اسـت باید درباره آن اطلاعات کاملی داشته باشیم، خصوصا پدر و مادرهایی کـه نسبت بـه فرزندان شان نگران هستند. معضل اعتیاد در تمام کشور هـای جهان وجوددارد و شناخت کافی درمورد اعتیاد و افراد وابسته بـه مواد مخدر و روان گردان امری الزامی اسـت.

رایج ‌ترین علائم ظاهری اعتیاد

اگر فردی معتاد بـه مصرف مواد باشد علائمی در وی بروز میدهد کـه از رایج‌ ترین آن‌ها می توان این موارد اشاره کرد: افت تحصیلی، بی‌میلی نسبت بـه فعالیت‌هاي کلاسی، کاهش بازده‌ي شغلی، تأخیرهای مکرر، خستگی و بی‌میلی نسبت بـه فعالیت‌هاي شغلی، و هم چنین افزایش نارضایتی از سوی کارفرما.

تغییرات ظاهری هم چون استفاده از لباس‌هاي نامناسب یا کثیف و هم چنین بی‌تفاوتی نسبت بـه بهداشت فردی، تغییر رفتاری هم چون افزایش تمایل بـه تنهایی، تغییرات اساسی و مشهود در روابط اجتماعی، کاهش محسوس انرژی هنگام فعالیت‌هاي روزانه، افزایش غیر معمول مخارج و استقراض، ناتوانی در مدریت مالی، تغییر اشتها، مثلا کاهش اشتها و وزن و پرخاشگری هنگامیکه بحث از اعتیاد میشود.

علائم ظاهری اعتیاد چه چیزهایی هستند؟

تغییر خلق و خو یکی از ملازمات دوران نوجوانی اسـت، بنابر این بروز اعتیاد دراین سنین با تغییرات نامعمول رفتاری یا خلقی همراه خواهد بود. انزواطلبی، خستگی، افسردگی یا پرخاشگری همگی از علائمی هستند کـه بنیاد ملی سوء مصرف مواد مخدر در ایالات امریکا از زمره علائم ظاهری اعتیاد در نوجوانان برشمرده اسـت.

والدین باید مراقب رفتارهای فرزندانشان باشند و ببینند نوجوان شان چـه زمانی با گروهی متفاوت از دوستان خود ارتباط میگیرد، چراکه این تغییر میتواند با سوء مصرف مواد مخدر در ارتباط باشد. نوجوانی کـه بـه سوء مصرف مواد مخدر روی آورده در اغلب اوقات سر کلاس درسش حاضر نمیشود، بـه مدرسه نمی رود، یا حتی عادات غذایی و خوابش نیز دستخوش تغییر می شود.

والدین هم چنین باید بـه نحوه‌ي صحبت نوجوان خود دقت کنند، چون ممکن اسـت اصطلاحی خاص برای اشاره بـه مواد بکار برند. اگر مشکوک بـه اعتیاد فردی شدید باید بی‌درنگ اقدام کنید. دراین مورد والدین می توانند از مشاوران، پزشکان عمومی و مراکز ترک اعتیاد راهنمایی بجویند.

علائم ظاهری اعتیاد به الکل

الکل یکی از رایج ‌ترین موادی اسـت کـه موجب اعتیاد شهروندان آمریکایی شده اسـت. بـه گزارش بنیاد ملی سوء مصرف الکل درسال ۲۰۱۲ هفده میلیون بزرگسال بالای هجده‌سال دچار اختلالات مصرف الکل بوده‌اند. برای اعتیاد بـه الکل علائم و نشانه‌هاي متفاوتی را می توان برشمرد. اما در اغلب اوقات الکلی‌هایي کـه اختلالی در عملکرد آن‌ها بروز نکرده میتوانند این علائم را پنهان کنند یا کاهش دهند.

سوء مصرف الکل میتواند موجب بروز اختلال حافظه و صرع شود. فرد معتاد بـه الکل دچار رنگ‌پریدگی پوست یا شکست مویرگ‌ها درصورت میشود. چنانچه این بیماری بـه مراحل حاد خود برسد رعشه‌ي دست‌ها و گرفتگی صدا نیز گریبانگیر فرد معتاد خواهد شد. سوء مصرف طولانی مدت الکل هم بـه اسهال و استفراغ حتی همراه با خون خواهد انجامید.

اگر فرد معتاد بـه الکل نوشیدن آنرا متوقف کند با علائمی هم چون سردرد، حالت تهوع، بی‌خوابی و اضطراب مواجه می گردد. دراین حالت هم چنین خطر بروز مشکلات دیگری هم چون هذیان خمری نیز وجوددارد، اختلالی کـه در نهایت بـه توهم و سکته‌هاي مرگبار خواهد انجامید. بنابر این معتادان بـه الکل هرگز نباید خودسرانه مصرف الکل را قطع کنند و باید مورد زهر‌زدایی قرار بگیرند.

دیگر علائم ظاهری اعتیاد بـه الکل عبارتند از:

ناتوانی در نظارت میزان و مدت نوشیدن الکل، تمایل بـه نوشیدن الکل در خفا، یا تنهایی، یا طی زمانی خاص مثلا صبح‌ها، تمایل بـه مصرف الکل علی رغم مشکلات جسمی و روحی مرتبط با آن، افسردگی، کج‌خلقی و تغییر خلق و خو و هم چنین تمایل بـه مرافعه با دوستان و اقوام و گرایش بـه مصرف الکل بـه منظور حل مشکلات، استراحت یا خوابیدن، و هم چنین برای التیام روحیه.

علائم ظاهری اعتیاد به مواد خاص

علاوه بر علائم مشترکی کـه در اعتیاد بـه مواد مختلف ذکر شد هر ماده‌ي اعتیادآور خاص، علائم خاص بـه خودرا نیز دارد کـه در ادامه بـه بررسی آن‌ها میپردازیم. با کسب این اطلاعات و هم چنین شناخت این علائم میتوانید اعتیاد بـه مواد را میان دوستان، اعضای خانواده و همکارانتان تشخیص دهید.

ماریجوآنا «علف، گل یا گراس»

ماریجوآنا و دیگر مشتقات آن کـه گاهی بلعیدنی هستند موجب سرخوشی میشوند. این گیاه حواس شنیداری و دیداری رابه شدت افزایش می دهد اما مصرف‌کننده را ممکن اسـت دچار اختلال حرکتی یا فراموشی کند.

از آنجایی کـه این مواد اشتهای مصرف‌کننده را نیز افزایش می دهند وی ممکن اسـت بیش از حالت عادی بـه خوردن روی آورد. ماریجوآنا و مشتقات آن هم چنین باعث کندی واکنش مصرف‌کننده و توهم و بدگمانی وی میشوند. مصرف‌کنندگان این گیاه اغلب دچار قرمزی چشم، افتادگی پلک، آرامش و کندی حرکت می شوند.

داروهای محرک

مصرف‌کنندگان این داروها مدام دچار تغییر حالت، پرخاشگری، و افزایش یا کاهش سرعت گفتار میشوند. بازشدن مردمک چشم، افزایش انرژی و تنفس بسیار سریع نیز از دیگر علائم ظاهری اعتیاد بـه این مواد هستند کـه ممکن اسـت دراین افراد بروز کنند.

برخی موارد نیز پیش می آید کـه مصرف‌کنندگان داروهای محرک دچار توهم یا رفتار خشونت‌آمیز می شوند. اگر این مواد بـه گونه‌اي باشند کـه مصرف‌کننده از راه بینی آن‌ها را مصرف کند، گرفتگی بینی از علائم شایع دراین موارد بـه حساب می آید. موادی کـه از راه بینی تنفس میشوند، مثل کوکایین، بـه غشای مخاطی بینی آسیب می زنند.

باربیتورات و بنزودیازپین

داروهای ضد افسردگی اغلب برای درمان اضطراب و اختلالات خواب تجویز میشوند. داروهای بنزودیازپین‌ها حاوی داروهای رایجی هم چون والیوم و زاناکس هستند. باربیتورات‌ها نیز اگر چـه کمتر از گذشته مورد استفاده قرار میگیرند گاهی برای درمان اختلالات مرتبط با سکته‌هاي مختلف و هم چنین هنگام جراحی استفاده می شوند.

خطر اوردوز در داروهای باربیتورات نسبت بـه بنزودیازپین‌ها بیشتر اسـت. سوء مصرف‌کننده‌ي این دو نوع دارو اغلب دچار بی‌پروایی، سرگیجه و افسردگی میشوند. تاری دید، اختلال حفظ تعادل، منگی، و هم چنین حرکت غیرارادی چشم کـه بـه دودوئک معروف اسـت نیز از دیگر علائم ظاهری اعتیاد بـه سوء مصرف این داروهاست.

داروهای روان ‌گردان و توهم ‌زا

علائم این نوع مواد بسته بـه نوع توهمی دارد کـه فرد مصرف‌کننده دچارش شده اسـت. اِل‌اِس‌دی باعث میشود فرد مصرف‌کننده رفتاری بی‌اراده داشته باشد و دچار توهم شود. مثلا ممکن اسـت ادعا کنند صدای رنگ‌ها را می شنوند، امواج را می بینند و گاهی نیز ممکن اسـت دچار رعشه شوند.

اگر فردی پی‌سی‌پی مصرف کند درد را حس نخواهد کرد و صداهای بلند را اصلاً تحمل نمی کند. مصرف‌کنندگان سایلوسایبین کـه با عنوان «مَجیک ماشروم» نیز شناخته میشود دچار توهم، حالت تهوع، تیک عضلانی، و ناتوانی در تشخیص توهم و واقعیت می شوند. مصرف‌کنندگان داروهای توهم‌زا نیز دچار خواب‌آلودگی، ترس یا بی‌خیالی میشوند کـه البته علائمشان بسته بـه موادی کـه مصرف کرده‌اند متفاوت اسـت.

تریاک

تریاک هم در مسکن‌هاي درد هم چون ویکودین و اکسی‌کانتی کاربرد دارد و هم در مواد غیرقانونی هم چون هروئین. سوء مصرف تریاک علائمی چون آرامش، اختلالات حافظه‌اي، ناتوانی در تمرکز، کندی واکنش، رخوت، و تغییر خلق و خو رابه بار می‌آورد.

از آنجایی کـه تریاک بر سیستم گوارش تأثیر میگذارد و هضم غذا را کند می کند مصرف‌کنندگان این مواد یبوست و دیگر بیماری‌هاي گوارشی میشوند. چنانچه مواد بـه فرد معتاد نرسد فرد دچار اضطراب و علائمی مشابه آنفلانزا می شود.

مواد روانگردانی که در کلوپ ‌ها مصرف می‌کنند

اکستازی، کِتامین و جی‌اِچ‌بی از مواد روان گردان رایج دراین دسته هستند. افزایش دمای بدن، ناهماهنگی اعضای بدن، سرگیجه، تعرق بالا، فشردن دندان‌ها و گفتار عجولانه از علائم ظاهری اعتیاد بـه این مواد اسـت.

اهمیت مداخله ‌ي زودهنگام

ترک اعتیاد باید هم شامل زهر‌زدایی جسمی باشد و هم درمان روحی تا مشکلات ریشه‌اي سوء مصرف مواد بطور کامل رفع شوند. چنانچه مشکوک شدید کـه یکی از نزدیکانتان معتاد شده اسـت توجه داشته باشید کـه مداخله‌ي زودهنگام شـما در بهبودی کامل فرد اهمیت بسیار بالایی دارد.

رایج ترین و اعتیاد آورترین مواد مخدر کدام هستند؟

برای این کـه افراد بتوانند درکی بهتر و دقیق تر از خطرناک ترین و اعتیادآورترین مواد مخدر و روان گردان داشته باشند، تیمی از روانشناسان، شیمی دانان و داروسازان در کالج سلطنتی روانپزشکی بریتانیا بطور سیستماتیک و بر اساس سه فاکتور این مواد را از لحاظ میزان خطر و اعتیادآور بودنشان رتبه بندی کرده اند.

هروئین

این ماده مخدر بسیار قوی در هر سه دسته بندی حالت نشئگی، میل شدید برای دسترسی بـه ماده مخدر و وابستگی فیزیکی رتبه اول را بدست آورده اسـت. بدین ترتیب هروئین در زمینه وابستگی و اعتیاد بیش از هر ماده مخدر یا روان گردان دیگری مصرف کننده را درگیر خود می سازد و اعتیاد آورترین ماده جهان لقب می گیرد.

مغز هروئین رابه مورفین تبدیل کرده کـه بـه مولکول هاي سلول ها چسبیده و شیوه درک کردن درد و جایزه در مصرف کننده را تغییر داده و نوعی حس نشئگی و سرخوشی ایجاد می کند. زیاده روی در مصرف این ماده مخدر می تواند مرگبار باشد و با کاستن از سرعت تنفس، در نهایت توقف آنرا موجب شود.

کوکائین

کوکایین، گرچه در زمینه روانی نسبت بـه هروئین وابستگی و اعتیاد کمتری ایجاد می کند و تقریبا نصف آن وابستگی فیزیکی می آورد اما در زمینه سرخوشی و نشئگی کـه ایجاد می کند در صدر این لیست قرار می گیرد. کوکائین مغز را از ماده شیمیایی سرخوش کننده دوپامین پر می کند.

حس سرخوشی با مصرف این ماده مخدر چنان قوی اسـت کـه عده اي از حیوانات آزمایشگاهی کوکائین رابه غذا ترجیح می دهند تا این کـه در نهایت از گرسنگی جان می دهند. کوکائین بادقت و قدرتی خاص مراکز کلیدی حافظه مغز را تحت تاثیر قرار می دهد کـه این موضوع خود توضیحی برای اعتیاد آوری شدید این ماده روان گردان محسوب می شود.

نیکوتین

در رده بندی نهایی ودر زمینه ایجاد وابستگی روانی، نیکوتین تقریبا بـه اندازه کوکائین وابستگی ایجاد می کند. اما میزان سرخوشی ناشی از مصرف این ماده همراه با وابستگی جسمانی بسیار پایین تر از کوکائین قرار می گیرد. نیکوتین اصلی ترین ترکیب اعتیادآور موجود در تنباکو اسـت کـه توسط ریه ها بـه درون بدن و سپس جریان خون کشیده شده ودر نهایت بـه مغز می‌رسد.

پروسه اي کـه تماماً در عرض ۱۰ ثانیه بـه انجام میرسد. از آنجایی کـه تاثیرات این ماده مخدر خیلی زود از بین میرود- از جمله حس شادی و سرخوشی ناشی ازآن- دانشمندان بر این باورند کـه افراد سیگاری بیشتر در دسترس استفاده مکرر و با فواصل زمانی کوتاه از نیکوتین قراردارند.

بـه عبارت دیگر بدلیل این کـه حالت سرخوشی و تاثیری کـه نیکوتین بر مغز می گذارد خیلی زود از بین میرود، افراد سیگاری برای دست یافتن بـه این حالت مجبورند خیلی زود بار دیگر بـه مصرف نیکوتین روی بیاورند. نزدیک بـه ۸۵ درصد از افراد سیگاری کـه دست بـه ترک سیگار در خانه می زنند بار دیگر بـه مصرف آن روی می آورند.

باربیتورات ها

باربیتورات ها داروهایی مسکن هستند کـه روزگاری بطور گسترده برای درمان افسردگی تجویز می‌شدند. این دسته بندی شامل داروهایی مانند آموباربیتال و تیوپنتال اسـت. باربیتورات ها در زمینه ایجاد وابستگی از شماره کلی ۳ نمره ۲ را دریافت میکنند کـه بر اساس آن در زمینه ایجاد سرخوشی و هم چنین ایجاد وابستگی فیزیکی و روانی در رتبه اي پایین تر از نیکوتین، هروئین و کوکائین قرار می گیرند.

باربیتورات ها کـه حتی امروزه نیز بـه صورت موقتی برای بیماری هایي مانند افسردگی و بی خوابی تجویز می شوند، باعث توقف بخشی از سیگنال دهی ها و ارسال پیغام هاي مغز می شوند کـه خاموش شدن یا بی صدا شدن بخش هاي مختلفی از مغز را در پی دارد. در دُزهای پایین، این داروها می توانند حالت سرخوشی ایجاد کنند اما در دُزهای بالاتر ممکن اسـت باعث سرکوب شدن تنفس ودر نهایت مرگ شوند.

الکل

الکل و تنباکو در زمینه ایجاد سرخوشی در دسته بندی ایجاد وابستگی نمره مشابهی را بدست آورده اند. در رده بندی کلی نیز الکل و تنباکو وابستگی فیزیکی مشابهی را ایجاد میکنند. از لحاظ روانی نیز میزان وابستگی الکل کمتر از تنباکو تشخیص داده شده اسـت.

الکل در پیام رسان هاي مغزی کـه با نام «شورانگیزها» «excitatory» یا محرک هاي شور و اشتیاق از انها یاد می شود اختلال ایجاد می کند کـه در نهایت باعث کاهش قدرت تفکر، تنفس و ضربان قلب می شود. هم زمان، الکل، باعث افزایش قدرت پیام رسان هاي بازدارنده «inhibitory» شده کـه در ادامه حس سرخوشی و نشئگی خاصی رابه فرد مصرف کننده تلقین می کند.