اصول و فروع دین موارد مهمی میباشند که اسلام بر پایه انها بنا شده هست و هر فرد مسلمانی باید آنها را بشناسد و به آنان واقف باشد. اصول دین و فروع دین دو اصطلاح معروفی میباشند که از عقاید بنیادی دین اسلام محسوب میشوند.
با اینکه این دو اصطلاح شهرت بسیاری دارند و در تاریخ اندیشههاي دینی در اسلام، نقش برجستهاي ایفا کردهاند، اما در قرآن و نیز در احادیث شیعه و اهل سنت چیزی بعنوان تقسیم بندی معارف دینی به صورت اصول و فروع فعلی وجود ندارد.
این امر نشان می دهد که این دو اصطلاح «کلامی» بوده و آن دو را بعضی از متکلمان وضع کردهاند و کلام همان دانش مستدل عقاید و دین شناسی هست که دانشمندان آن را متکلم مینامند. در اصطلاح دین اسلام فروع دین را بر مسائلی اطلاق میکنند که به عمل و عبادات مربوط هست. به طور کلی احکام شرعی اسلام یا متعلق به عمل و طاعت هست یا متعلق به معرفت و اعتقاد. قسم اول را احکام فرعی یا عملی و قسم دوم را احکام اصلی یا اعتقادی می گویند.
شخص مکلف در دین اسلام برای عمل به فروع دین یا باید به درجه اجتهاد رسیده باشد و طبق فتوای خود عمل کند و یا طریقه احتیاط را پیش بگیرد و یا از مجتهد تقلید کن.شخص مکلف در دین اسلام برای عمل به فروع دین یا باید به درجه اجتهاد رسیده باشد
فروع دین 10 مورد هست. یعنی درخت اسلام ۵ ریشه دارد و ۱۰ شاخه. این ده شاخه عبارتند از:
۱- نماز ۲- روزه ۳- زکات ۴- خمس ۵- حج ۶- جهاد ۷- امر به مشهور ۸- نهی از منکر ۹- تولی ۱۰- تبری
سوالاتی که در شب اول قبر پرسیده میشود تماما بر زمینه پنج اصل و یا همان اصول عقاید هست و این اهمیت آنها را اکثر میرساند. سوال از پروردگار، پیغمبر و امام، همگی از شاخه هاي اصول دین میباشند.
احکام یا دستورات عملی یا همان ده شاخه که به نام فروع الدین هست، از آیات قرآن کریم و روایات رسیده از امامان معصوم استخراج می شوند. جهت فهم بهتر میتوان گفت برای شناخت تکلیف هر مسلمان در برابر نماز ، روزه، خمس و غیره لازم هست تا فردی که آشنا به آیات و روایات می باشد احکام الهی را از لابهلای منابع دینی در آورده که به هر کدام از این احکام، فتوی گفته میشود.
چگونگی نماز خواندن، روزه گرفتن و مسائل مربوط به آن را مجتهد و یا همان عالم دینی مسلط بر قرآن و روایات و بعضی علوم دیگر از منابع مربوطه استخراج کرده و در کتابهایي به نام رساله هاي عملیه و یا همان رساله نوشته و در اختیار مردم قرار می دهد تا ایشان تکلیف خود را در برابر چگونگی انجام این ده مورد بدانند و به خطا نروند.