اعتیاد اگر فقط جسم را وابسته میکرد، متدهای متعددی برای ترک وجود داشت که به سادگی میشد با کنترل مقدار مصرفی روزانه و استفاده از شبه مخدرها و ضد مخدرها، گام به گام اعتیاد را کنار گذاشته و به زندگی پاک و سالم بازگشت.
متاسفانه تمام مواد مخدر پیش از آنکه جسم را به خود وابسته کنند، تجربههای لذت بخشی را برای فرد ایجاد میکنند که فراموش کردن آنها بسیار دشوار است. به همین دلیل نیز ترک اعتیاد در منزل یا خانه عموما متد مناسبی برای کنار گذاشتن مصرف نبوده و پس از آن، فرد مجددا گرایش (حتی بیشتر از قبل) به ماده مخدر پیدا میکند.
امروزه در کمپ ترک اعتیاد تمرکز بیشتر برروی روان یا ذهن مددجو بوده و در کنار آن نیز مراحل حذف وابستگی جسمانی یا همان سم زدایی نیز انجام میشود. کلاسها و کارگاههای روان درمانی، بخش اصلی دوره ترک اعتیاد در کمپها بوده تا در اولین قدم، روان مددجو یاد بگیرد که چگونه بدون مصرف ماده مخدر، زندگی بهتری کسب خواهد کرد.
مواد مخدر پس از ورود به بدن (چه از طریق ریه و چه از طریق تزریق در رگها و حتی پس از مصرف و ورود به معده)، از طریق جریان خون خود را به مغز رسانده و سطح بسیار بالایی از هورمونهای شادیآور را آزاد میکنند.
فرد برای مدتی از این دنیا خارج شده و تمام آنچه که تجربه میکند، احساس شادی و انرژی فراوان برای رسیدن به آرزوها است. اما این احساس که به آن نئشگی گفته میشود، فقط در عالم رویا محقق شده و نمود خارجی آن بسیار کمتر است.
با تمام شدن دورهی لذت و نئشگی، سطح هورمونهای شادی آور بدن رفته رفته کم شده و پس از آن، احساس ناخوشی به سراغ فرد میرود. این احساس ناخوشی بیشتر از قبل ماده مخدر بوده، چرا که مشکلات قبلی هنوز هم بر سر جای خود هستند و علاوه بر آن، شادی و سرخوشی مصرف مخدر نیز رفته رفته بی اثر میشود.
این لذتی که در اثر ماده مخدر ایجاد شده بود و پیش از این فرد هیچگاه چنین احساس خوشآیندی را تجربه نکرده بود، باعث میشود که روان فرد کمبودهای بیشتری را احساس کند.
این احساس کمبود در اصطلاح معادل علائم محرومیت است. چرا که بدن و ذهن احساس میکنند که اگر مجددا ماده را مصرف کنند، همانقدر سرحال شده و حال خوش را کسب میکنند. اگرچه این احساس در دفعات اول درست بوده و فرد با مصرف مجدد همان احساس یا بخش اعظمی از آن را دریافت میکند، اما با گذر زمان بدن به سطح مشخصی از ماده مخدر در گردش خون و نواحی مغز عادت میکند.
این رخداد نیز در اصطلاح با عنوان تحمل پیدا کردن شناخته میشود. وقتی بدن فرد به حضور سطح مشخص مخدر عادت میکند، دو اتفاق میافتد. اول اینکه دیگر خبری از احساس نئشگی شاد و لذت بخش نبوده و دوم هم اینکه با کاهش سطح هورمونها از حد معمول (حدی که پس از مصرف ماده مخدر ایجاد میشود)، علائم ناخوشی، غم و اندوه در بدن ایجاد میشود. بنابراین مصرف ماده مخدر دیگر برای رسیدن به حال بهتر نیست، بلکه برای جلوگیری از بد شدن حال عمومی جسمی و روحی است.
در کنار تغییرات روحی، مصرف ماده مخدر با دستکاری سطح طبیعی هورمونها، برروی عملکرد جسم اثر میگذارد. در اوایل شروع به مصرف، بدن با ماده مخدر همانند یک عامل بیماری زا برخورد کرده و سیستم ایمنی بدن فعال میشود. فعال شدن سیستم ایمنی بدن عموما در اولین گام برروی سیستم گوارش اثرگذاشته تا بروز حالت اسهال و حالت تهوع، ماده وارد شده را از بدن دفع کند.
به همین دلیل نیز یکی از اولین علائم مصرف ماده مخدر، تغییرات گوارشی در بدن فرد است. همزمان، سیستم گردش خون سریعتر عمل کرده تا سمهای وارد شده را از بدن خارج کند. این اتفاق باعث بالا رفتن ضربان قلب، افزایش میزان تعریق و همچنین بالا رفتن فشار خون میشود.
این رخدادها همگی ناشی از به کار افتادن سیستم دفاعی بدن بوده که متاسفانه با مصرف مجدد ماده مخدر، دو اتفاق خواهد افتاد. اول اینکه سیستم ایمنی بدن به حضور ماده عادت کرده و دیگر برای مبارزه با آن واکنشی نمایش نمیدهد، دوم اینکه به دلیل فعالیت زیاد، سیستم ایمنی بدن به صورت عمومی تضعیف میشود.
پس از اینکه بدن به حضور ماده مخدر عادت کرد، پس از آن، در اثر کم شدن هورمونهای ناشی از مصرف ماده مخدر، مجددا سیستم ایمنی به تکاپو افتاده تا به دنبال دلیلی برای تغییر در سطح هورمونها باشد. این رفتار، دلیل اصلی بروز علائم محرومیت است.
این بار نیز سیستم ایمنی روند را بر عکس کرده، یبوست در فرد ظاهر شده، فشار خون کاهش یافته و حالت خوابآلودگی و چرت زدن در وی برای کاهش سطح مصرف انرژی رخ میدهد. این همان علائمی است که به آن خماری گفته میشود.
سیگنالهای متعددی در خصوص کمبود چیزی به مغز صادر میشود که باعث احساس درد کلی در بدن میشود. این مرحله، همان مرحلهای است که بدن به حضور ماده مخدر عادت کرده و اصطلاحا در دام اعتیاد افتاده است.
اگرچه تمامی مواد مخدر آثار مخربی برروی بدن و روان فرد دارند، اما به سادگی میتوان متوجه شد که بعضی از مخدرها، خطرناک تر از سایر مخدرها هستند. برای مثال، سیگار و قلیان نیز مواد مخدری هستند که بیشتر وابستگی ذهنی ایجاد کرده و آثار مخرب جسمی آنها نسبت به سایر مخدرها کمتر است.
مواد موجود در سیگار و تریاک هر دو باعث افزایش احتمال ابتلا به انواع بیماریهای از جمله سرطان ریه، مشکلات قلبی و عروقی، پوسیدگی دندانها و … میشوند. با این حال، این مضرات در مقایسه با تریاک بسیار ناچیز است. به صورت کلی هرچقدر حالت نئشگی قویتر بوده و مدت آن نیز بیشتر باشد، میتوان حدس زد که مخدر قویتر و خطرناکتر است.
تریاک یکی از قدیمیترین مواد مخدری است که در ایران مورد استفاده قرار گرفته است. این ماده مخدر حاوی مسکن مورفین بوده که با ورود به بدن، باعث ایجاد احساس آرامش و فراموش کردن دردها میشود. این ماده مخدر اگرچه از گیاه به دست میآید، اما به هیچ عنوان یک داروی گیاهی برای برطرف کردن دردها نیست!
کاربرد دارویی تریاک و داستانهای تسکین درد (اگرچه واقعا باعث کاهش احساس درد میشود)، همگی روشی برای توجیه مصرف این ماده مخدر است. عموما پس از مصرف تریاک و ایجاد حالت تحمل، فرد به سراغ مادهای با مورفین بیشتر رفته که عموما شیره و سوخته را انتخاب میکنند.
این دو مخدر نیز همانند تریاک، حاوی مورفین بوده، اما سطح مورفین آنها بیسار بالاتر است. بنابراین، احساس نئشگی بیشتری داشته و طبیعتا بدن فردی که تریاک مصرف میکرده، هنوز به این مخدر جدید تحمل پیدا نکرده است.
این ماده مخدر نیز میتوان برای مدت نسبتا طولانی، عامل سرخوشی و نئشگی فرد معتاد باشد. این سه ماده مخدر که همگی تقریبا همانند تریاک بوده، اما میزان مورفین و روش فرآوری متفاوتی دارند، در دستهی مواد مخدر غیر صنعتی یا همان مواد مخدر سنتی طبقه بندی میشوند.
مواد مخدر صنعتی با استفاده از دستگاهها و روشهای پخت مشخص تولید شده که همگی ساختهی آزمایشگاههای غیرمجاز خانگی یا همان اصطلاحا آشپزخانهها هستند. مواد صنعتی اثرگذاری بیشتری داشته که طبیعتا فشار روحی و روانی آنها بیشتر است.
همچنین ترک این مواد نیز دشوارتر است. به دلیل تولید آزمایشگاهی، عموما قیمت آنها کمتر از مواد سنتی بوده و برای قشر ضعیفتر جامعه، خرید آنها سادهتر است. به همین دلیل نیز متاسفانه آنچه که بیشتر در میان افراد رواج دارد، مواد صنعتی است. اگر قصد طبقهبندی این مواد مخدر بر اساس میزان خطرناک بودن را داشته باشیم، باید آنها را به ترتیب زیر لیست نماییم:
* هروئین
* شیشه
* دوا
* کراک
این مواد مخدر هریک نامهای کوچهبازاری مخصوص به خود را دارند. برای مثال، هروئین با نام خاک، شیشه با نام سنگ، کریستال، یخ و … نیز شناخته میشوند. عموما زمانیکه بدن فرد نسبت به مصرف یکی از این مواد مخدر تحمل پیدا میکند، فرد به سراغ گزینهی بعدی رفته و به همین جهت نیز کسانیکه اعتیاد را با هروئین شروع کرده باشند،
پس از آن به سراغ شیشه، سپس به سراغ دوا و در نهایت و در صورتیکه اطلاعی از آثار مخرب و جبران ناپذیر کراک نداشته باشند، به سراغ بدترین ماده مخدر یا همان کراک خواهند رفت. کراک مادهی مخدری بسیار ارزان بوده که مصرف آن با کمک پایپ (یا حتی زرورق) و یک فندک اتمی انجام میشود.
از آنجاییکه کراک بدون بو است، به سادگی میتوان آن را مصرف کرد. اما بهتر است بدانید که کسانیکه کراک مصرف میکنند، به ندرت میتوانند سه سال بعد را زنده باشند.
ترک کردن سیگار و قلیان، تنها نیاز به اندکی انگیزه داشته و اقدام سخت و نشدنی نیست. با قویتر شدن مواد مخدر اما ترک واقعی و بدون بازگشت اندکی دشوار خواهد شد. برای مثال، ترک تریاک بسیار سادهتر از ترک شیره، ترک شیره بسیار سادهتر از ترک هروئین و نهایتا ترک هروئین نیز بسیار سادهتر از ترک کراک است.
با این حال، تمامی مواد مخدر قابل ترک هستند. شرط آن این است که مدت زمان زیادی از مصرف ماده مخدر (خصوصا مواد مخدر صنعتی) نگذشته باشد. حتی ماده مخدر کراک را نیز میتوان با اندیشیدن تمهیدات خاص و کنترل دقیق و رسیدگی مداوم، کنار گذاشت.
بهتر است بدانید که این کار فقط از عهدهی پرسنل با تجربهی کمپهای ترک اعتیاد بر آمده و عملا امکان ترک ماده مخدر صنعتی در منزل وجود ندارد. ویژگی اصلی مواد مخدر صنعتی این است که در صورت بروز علائم محرومیت، فرد دچار توهم، هذیان گویی، پارانویا و دشمن پنداری شده که طبیعتا مقابله با این احساسات بسیار دشوار و حتی خطرناک است.
در اولین گام، باید به کمپ ترک اعتیاد مراجعه نمایید. اگر فرد به صورت تمایلی به کمپ مراجعه نماید، از خدمات کمپ اختیاری یا کمپ تمایلی استفاده خواهد کرد. اما عموما افرادی که به مواد مخدر صنعتی معتاد هستند، قدرت تصمیم گیری خود را از دستداده و زندگی آنها بین دو حالت نئشگی و جستجو برای خرید مواد و مکانی برای مصرف مواد خلاصه میشود.
در این صورت، میتوان از خدمات کمپ اجباری ترک مواد استفاده کرد. از لحاظ خدمات، برخورد پرسنل، محیط نگهداری و … هیچ تفاوتی بین کمپ اجباری و اختیاری وجود نداشته، فقط سطح مراقبت و رسیدگی در کمپ اجباری به دلیل نیاز بیشتر مراجعان، بالاتر است. پس از آن، همهی اقدامات توسط کمپ انجام میشود.
اولین مرحلهی ترک اعتیاد در کمپها، سم زدایی مواد مخدر است. این کار به سه روش تدریجی، سریع یا فوقسریع (UROD) انجام شده تا آثار و باقیماندههای ماده مخدر از بدن فرد بهکلی پاک شود. بعضی از مواد مخدر در چربیهای بدن ذخیره شده و به همین دلیل نیز پاکسازی بدن را دشوارتر و طولانیتر خواهندکرد.
برای مثال، ماده مخدر شیشه این ویژگی را داشته و به همین جهت دوران ترک شیشه نسبتا طولانیتر از سایر مواد مخدر است. در شرایطی که مددجو توان جسمی مناسبی داشته و همچنین مدت کمی مشغول به مصرف ماده مخدر باشد،
امکان استفاده از روش سم زدایی فوق سریع (که در اتاقی مجهز و تحت نظر متخصص انجام میشود) وجود دارد. در شرایط دیگر که فرد مدت زیادی مصرف نموده و یا توان جسمی مناسبی نداشته باشد، متخصص از میان روشهای تدریجی و سریع، یکی را انتخاب خواهد کرد.
پس از آن، دورهها و کارگاههای روان درمانی شروع شده تا روان مددجو به نبود ماده مخدر عادت کرده و همچنین بتواند با احساس افسردگی، اضطراب، پارانویا و … که ناشی از علائم محرومیت است، مقابله نماید. این کارگاهها تا آخر دوره ترک اعتیاد ادامه خواهد داشت.
همزمان با شروع روان درمانی، متخصصان ترک اعتیاد نیز داروهای معتبر را برای کاهش درد و همچنین سایر علائم محرومیت تجویز کرده که شامل ضد مخدرها و شبه مخدرها هستند. مصرف این داروها رفته رفته کاهش یافته تا اینکه در اواخر دوره ترک اعتیاد، به کلی قطع شود.
در اواخر دوره ترک اعتیاد نیز کارگاهها و کلاسهای مهارتآموزی تحت نظر سازمان بهزیستی انجام شده تا فرد بتواند پس از پاکشدن کامل، مهارتهای جدیدی چه برای کسب درآمد و چه برای سرگرم کردن خود را فراگرفته و کمتر به مسئله اعتیاد و نیاز به مصرف مجدد فکرکند.
اگر در خصوص ترک اعتیاد نیاز به مشاوره دارید، با شماره 09125034061 تماس گرفته و یا به سایت مسیر سبز به نشانی masir-sabz.com مراجعه نمایید.