نماز شب در این زمانه فراموش شده است؟

 نماز شب خوان ها آبروی هر شهر و منطقه هستند چون این پرستش انقدر ثواب دارد کـه برکت آن بـه کل شهر می‌رسد. تعداد زیادی از سنّت هاي نبوی متأسفانه در بین مـا جایگاه اصلی خودرا ندارند. این موضوع بـه خصوص زمانی اهمیت می‌یابد کـه توجه شود، توصیه و تأکید معصومین«علیهم السلام» بر انها بسیار بوده اسـت!

از جمله این سنت هاي شریف «نماز شب» اسـت تا جاییکه نشانه مؤمن اقامه نماز شب دانسته شده اسـت. دراین نوشتار بـه بررسی سیره امیرمؤمنان «علیه السلام» دراین باب میپردازیم.

نمازی در دل شب

شب هنگام کـه مردم در خوابند، مؤمنان واقعی از بستر بر می خیزند و بـه راز و نیاز با معبود یگانه میپردازند. نمازی کـه در تاریکی شب کسی جز خود خداوند ازآن خبر ندارد و رمز برتری آن نیز شاید همین بی ریایی و مخلصانه بودن آن باشد.

سیره امیرمؤمنان در مورد نماز شب

اقامه نماز شب از جمله سنّت ها و سیره هاي همه ی معصومین اسـت کـه هرگز در طول زندگی شریفشان ترک ننمودند. گویی دل شب بهترین زمان بود تا رازهای دل علی «علیه السلام» را بشنود ودر خود نگه‌داری کند: «دل شب محرم سرّالله اسـت»

از جمله آدابی کـه برای مستحبات نماز شب ذکر شده اسـت، عملی اسـت کـه امیرمؤمنان «علیه السلام» هنگامیکه برای نماز از بستر برمی خاستند، انجام می دادند و آن این بود کـه بـه آسمان نگاه می‌کردند و آیاتی از قرآن را در مورد خلقت آسمان و زمین تلاوت می فرمودند. هم چنین نقل اسـت

حضرت آیات آخر سوره مبارکه حشر را هنگام نماز شب تلاوت می فرمودند. این آیات توصیف کننده اسماء و صفات الهی اسـت کـه بزرگی و برتری خداوند متعال را نشان می‌دهد:مردی نزد امیرالمؤمنین علی«علیه السلام» آمد و گفت: یا امیرالمؤمنین مـن در شب گذشته از نماز شب محروم شدم. حضرت بـه او فرمودند: تـو مردی هستی کـه گناهان پایبند تـو شد!

هُو الله الذی لا إله ألاّ هو عالمُ الغیبِ و الشّهاده هو الرّحمن الرّحیم. هو الله الّذی لا إله إلاّ هو الملکُ القُدّوسُ السَّلامُ المُؤمِنُ المُهَیمِنُ العزیزُ الجَبّارُ المُتکبّرُ سبحان الله عمّا يُشرکون. هو الله الخالقُ البارئُ المُصَوِّرُ لهُ الأسماءُ الحُسنی يُسَبِّحُ له مـا فی السَّمواتِ و الأرضِ و هُو العزیزُ الحَکیم1

دراین آیات شریفه، اسماء و صفات الهی مترتباً مورد تذکّر واقع میشوند و با یاد و ذکر خداوند و یادآوری صفات خاص الهی و بزرگی و بی همتایی او، دل برای ارتباطی مستمر و حضور قلبی خالصانه آماده میگردد. از این رو از جمله آداب نماز شب کـه از امیرالمؤمنان علی «علیه السلام» بـه سنّت مانده اسـت، تلاوت این آیات هنگام برخاستن از بستر برای اقامه نماز شب اسـت.

ساعت هاي پایانی

اهتمام بـه مناجات الهی در شب از جمله آموزه هایي اسـت کـه امیرمؤمنان «علیه السلام» تا آخرین ساعات عمر شریفشان نسبت بـه آن متذکّر بودند. نقل اسـت در شب نوزدهم ماه رمضان، همان شبی کـه آخرین شب عمر مولای متقیان بود، در دل شب از خواب برخاستند و تا هنگامه نماز صبح بـه پرستش و دعا مشغول بودند.

در همان شب بود کـه از امّت نزد رسول اکرم «صلی الله علیه و آله» گلایه نمودند و از جور و جفای خلق استغاثه جستند و شد انچه نباید می شد، آن چنان کـه امام حسن «علیه السلام» پس از شهادت حضرت فرمودند: بـه خدا سوگند، امشب مردی در بین شـما قبض روح گردید کـه پیشینیان از او پیشی نگرفتند جز در فضل نبوت و آیندگان بـه او نخواهند رسید.2

از جمله آدابی کـه برای مستحبات نماز شب ذکر شده اسـت، عملی اسـت کـه امیرالمؤمنان «علیه السلام» هنگامیکه برای نماز از بستر برمی خاستند، انجام می دادند.

محرومیت از نماز شب

از دیگر آموزه هاي اساسی درباره سیره امام علی «علیه السلام» درباره نماز شب آن اسـت کـه بـه ذکر علت و دلیل محرومیت افراد از اقامه نماز شب پرداخته اند:جناب صدوق در کتاب توحید روایت کرده اند کـه مردی نزد امیرالمؤمنین علی «علیه السلام» آمد و گفت: یا امیرالمؤمنین مـن در شب گذشته از نماز شب محروم شدم. حضرت بـه او فرمودند: تـو مردی هستی کـه گناهان پایبند تـو شد.3

همانگونه کـه مشاهده می‌شود حضرت در بیان علت عدم توفیق بـه خواندن نماز شب، کلیدی را ارائه می فرمایند کـه امروزه نیز میتواند راهگشای مـا باشد. سرّ آنکه موفق بـه نماز شب نشویم جز این نیست کـه گناهان و زشتی ها هم چون زنجیری پایمان را بسته اند و پرده غفلت و خواب زدگی بر چشمانمان کشیده اند.

پس برای رهایی از چنگال گناهان و توفیق پرواز در شب هاي پر رمز و راز برای مناجات با معبود بی انباز باید تلاش و جهادی اکبر نمود.

نتیجه گیری

از جمله سیره امیرمؤمنان «علیه السلام» در بر پا داشتن سنن نبوی «صلی الله علیه و آله» اقامه نماز شب در طول عمر شریفشان بوده اسـت. ایشان برهمین اساس، علت سلب توفیق از اقامه نماز شب را گناهان و محرمات ذکر فرموده اند.

منبع:گروه دین و اندیشه تبیان

………………………………..

منابع و مآخذ

1- سوره مبارکه حشر- آیات 24-22

2- فص حکمه عصمتیه فی کلمه فاطمیه- آیت الله حسن زاده آملی- ص69

3- مجموعه مقالات آیت الله حسن زاده آملی- ص21 و 22

4- فضایل و سیره چهارده معصوم«علیهم السلام» در آثار استاد علامه حسن زاده آملی- عباس عزیزی