نکات مهم اختلالات خواب در دوران بارداری 

تقریبا همۀ مادران باردار از مشکلات خواب و برهم خوردن نظم ساعات خواب گلایه دارند که این امری طبیعی برای هر مادری هست.دوره بارداری دوره‌اي هست که در آن کیفیت، کمیت و کارایی خواب خانم باردار هم‌راستا با تغییرات و نوسانات فیزیکی، هورمونی، خلقی و عصب‌شناختی به شکل نامطلوبی تحت‌تاثیر قرار میگیرد.

براساس شواهد و مطالعات بالینی، 3 خانم از هر 4 خانم باردار دچار درجاتی از اختلالات خواب می شوند. در بررسی نخست و رویکرد تشخیصی-درمانی به اشکالات خواب در خانم‌هاي باردار باید به 3 مقوله شامل این که «اختلالات خواب از چه نوعی میباشند؟ در چه دوره‌اي از بارداری اتفاق می‌افتند؟ و برای غلبه بر این مشکلات چه راهکارهایی وجود دارد؟» دقت کرد.

گاهی تشخیص واضح هست ولی در برخی مواقع لازم هست، برای تایید تشخیص و ارائه درمان مناسب در این دوره، تست خواب در آزمایشگاه اختلالات خواب و ارزیابی‌هاي تکمیلی دیگر انجام شود.شایع‌ترین مشکلات خواب که خانم‌هاي باردار در پی آن به دکتر متخصص مراجعه میکنند عبارتند از: بی‌خوابی، «اشکال در شروع و تداوم خواب»،

بدحسی و حرکات متناوب پا حین خواب، مشکلات فیزیکی منجر به بی‌خوابی و بدخوابی ثانویه، اشکالات تنفسی حین خواب، تشدید خروپف و خستگی مفرط حین روز در پی ناکارآمد بودن خواب. با دقت به اهمیت خواب حتی‌الامکان مناسب در بارداری و تاثیر آن بر سلامت مادر و جنین آگاهی از این مشکلات و راهکارهای بهبود آن ها می تواند در سلامت بارداری و پس از آن تعیین‌کننده باشد.

ناکارآمدی خواب و خستگی و کسالت مفرط

یکی از مشکلاتی که خانم‌هاي باردار از آن شکایت دارند، احساس خستگی مفرط هست که معمولا از اوایل بارداری شروع میشود و تا هفته بیستم ادامه می‌یابد. اغلب اوقات خستگی از نوعی هست که حتی با استراحت طولانی در طول روز هم برطرف نمی شود. از دلایل تاثیرگذار در این مورد افزایش ترشح هورمون پروژسترون هست

که یکی از آثار آن می تواند احساس نیاز به خواب و در عین حال خستگی و کسالت خانم باردار باشد. گرچه تغییرات فیزیولوژیک و رشد رحم و افزایش حجم مایعات بدن نیز در بروز خستگی مزمن موثرند.برای رفع خستگی، بدن به خواب مناسب و کافی نیاز دارد اما موانع دیگری هم وجود دارد که مانع از خواب مطلوب در بارداری میشود

تا خستگی به دنبال آن برطرف شود. این موانع شامل نوسانات خلق و اشکال در بازرسی هیجانی-شناختی میباشند که باعث میشوند چرخه معیوب تکرار شود و ساعات خواب خانم باردار حتی به کمتر از 6 ساعت در شبانه‌روز برسد.

نگرانی و هیجان‌هاي منفی

نگرانی و عوامل هیجانی مثل استرس‌هاي ناشی از بارداری، اطمینان از سلامت جنین و انتظار کشیدن برای تولد کودک می تواند موجی از اضطراب در فرد ایجاد کند. در مواجهه با این نوع تنش‌هاي عاطفی باید با رویکردهایی مثل درمان‌هاي رفتاری-شناختی مختص بی‌خوابی «اصطلاحا CBT-I» به رفع مشکل در خانم باردار کمک کرد

تا بتواند برای رشد جنین سالم بر تنش‌ها غلبه کرده و خواب مطلوب‌تری را تجربه کند. آلبوم جلساتی که برای بهبود کیفیت خواب خانم‌هاي باردار برگزار می شود، میتواند تاثیر مطلوبی در بهبود کیفیت خواب داشته باشد.

تکرر ادرار

گاهی مشکلات جسمی مثل تکرر ادرار باعث بی‌خوابی ثانویه میشود. در این موارد خانم باردار چند بار در طول شب برای رفتن به دستشویی از رختخواب بیرون می آید که عاملی مهم در بدخوابی محسوب می شود. تکرر ادرار در 3 ماهه اول و سوم بارداری شایع هست. این مشکل در 3 ماهه اول ناشی از تغییرات هورمونی و در 3 ماهه سوم ناشی از فشار رحم به مثانه هست.

بدحسی‌هاي مربوط به پا

گرفتگی، سوزش یا مورمور شدن پاها نیز کیفیت خواب را در بارداری کاهش می دهد. گرفتگی پا در نیمه دوم بارداری شایع‌تر هست و یکی از دلایل مهم آن کمبود آهن خون و املاحی مثل پتاسیم، کلسیم و منیزیم هست. این اختلال در روز «نشانگان پاهای بیقرار» و حین خواب «نشانگان حرکات متناوب پا در خواب» نام دارد و معمولا با رعایت اصول بهداشت خواب، ارزیابی و پیشنهاد دکتر، بهره گیری از مکمل آهن و کاهش مصرف کافئین بهتر می شود.

خروپف و اشکالات تنفسی حین خواب

افرادی که دچار مشکلات اساس‌اي خواب مثل خرخرکردن میباشند و گاهی هم وقفه تنفسی حین خواب دارند، ممکن هست در بارداری دچار تشدید علائم شوند. اگر تعداد آپنه یا وقفه تنفسی و محدودیت جریان هوا چندان شود و میزان اکسیژن شریانی خون به کمتر از 85 درصد برسد روی خونرسانی به جنین و سلامت تاثیر می گذارد.

احتقان بینی

افزایش حجم خون در پی اثر استروژن می تواند باعث احتقان بینی شود و بر مشکلات تنفسی حین خواب بیفزاید. افراد معمولا حین خواب از راه بینی نفس می کشند و اگر گرفتگی بینی وجود داشته باشد، فرد باید از راه دهان نفس بکشد. این موضوع می تواند باعث خشکی دهان و بیداری‌هاي مکرر هنگام خواب شود. اسپری‌هاي بینی و قرار دادن بالش‌هاي سفت و بلند به کاهش احتقان بینی کمک‌ می کند.

دقت

 به گزارش پارس ناز معمولا در نخستین بارداری به‌علت این که خانم‌ها با طبیعت بارداری آشنایی زیادی ندارند، اکثر دچار اختلالات خواب میشوند. نتایج تحقیقات نشان داده خانم‌هایي که در بارداری اول خواب مناسبی را تجربه نمی کنند به احتمال بیشتری تحت عمل سزارین قرار میگیرند.

درواقع، کم خوابیدن، استراحت اندک و کار کردن چندان در روز با میزان شیوع عمل سزارین مرتبط هست. از این رو، متخصصان زنان و زایمان بر خواب و استراحت کافی خانم باردار تاکید دارند و در صورت بروز اختلال خواب در این افراد با همکاری متخصصان حوزه اختلال خواب درمان مشکلات خواب بارداری را به‌عنوان یک اولویت تلقی می کنند.