در ماه مبارک رمضان بسیاری از کودکان دچار مشکلات جسمی میشود و تحمل تشنگی و گرسنگی را در گرمای تابستان ندارند.در واقع روزه گرفتن فواید روحی و جسمی زیادی برای کودک دارد .
وظيفه والدين در مورد روزهداري كودكاني كه بـه سن تكليف رسيدهاند، اين است كه پيش از فرا رسيدن ماه روزهداري انها را براي اين فریضه آماده كنند.
بدون شك روزهداري و تحمل گرسنگی براي كودكاني كه از سنين پايين شاهد روزه گرفتن والدين خود بوده و بـه اين كار تشويق شدهاند، راحتتر است و بـه دليل احساس معنوي خاصي كه تجربه ميكنند، توانشان افزايش مييابد. اگر ميخواهيد با خيال راحت شاهد روزهداري فرزندتان باشيد توصيههای دكتر رضا راستمنش، متخصص تغذيه را بـه دقت بخوانيد.
روزهاي طولاني، روزه و كودكان
همانطور کـه روزه برای افراد سالم و بالغ یک فریضه و جزء واجبات است مطابق فتوای علما، روزهداری حتی بـه قصد قربت جایی کـه بیم صدمه و زیان بـه فرد داشته باشد، حرام است و گناه محسوب میشود.بر حسب شرایط بدنی کودک، روزهداری ممکن است آثار مفید یا مضر داشته باشد.استثنائا یک فرد ممکن است از نظر سنی کودک باشد.
ولی از نظر جثه، ذخیره بدنی و میزان چربی، در وضعیتی قرار داشته باشد کـه روزهداری برایش سنگین نباشد. با این حال، اکثر کودکان بـهخصوص کودکان کمسنوسال عموما وضعیت شکنندهای دارند، بـهخصوص کـه در دوره رشد هم قرار داشته باشند کـه در این صورت هم از نظر علمی و هم از نظر شرعی روزه گرفتن در انها مجاز نیست.
کودکان باید توجه كنند کـه خواست قلب خود را بـه احکام الهی ترجیح ندهند و صرفا بـه اين دليل کـه دلشان میخواهد کار خوبی انجام دهند، سلامت خود را بـه خطر نيندازند.
روزه اوليها چگونه روزه ميگيرند؟
هر فردی بسته بـه توان، استقامت، تحمل و بنیهای کـه از خود سراغ دارد خود را مهیا میکند.افرادی کـه بارها روزه گرفتهاند، آبدیدهتر شدهاند و بـه تجربه دریافتهاند کـه چگونه استراحت، فعالیت، خواب، بیداری و عبادتشان را تنظیم کنند تا هم کم نیاورند و هم از وظایف اجتماعیشان باز نمانند.
روزهداری بـه معنی تعطیلی وظایف ما نسبت بـه جامعه، خانواده، والدین، تعطیلی تحصیل علم و… نیست. پس انجام این امور نیاز بـه بنیه دارد. برخی کودکان بـهخصوص بار اولیها فکر می کنند کـه هر چه سختی بیشتری بکشند اجر و ثواب بیشتری می برند، درحالی کـه خداوند در قرآن میفرماید: «ای رسول گرامی، چرا چیزی را کـه خدا بر تو حلال كرده بر خود حرام کردهای.»
استفادهای کـه از این آیه میکنیم این است کـه وقتی ما در ساعتهای بیداری میتوانیم سحری و افطار مرتب و متوازنی داشته باشیم، باید از این فرصت استفاده کنیم. گاهي اوقات عادت بیدار نشدن برای مصرف سحری از سوی کودکان بـه غلط بـهعنوان نشانهای از قدرت و استقامت تلقی میشود و در برخي مواقع بابت این کار بین خودشان پز هم میدهند. روزه اولیها باید توجه کنند کـه مصرف سحری را فراموش نکنند.
تشنگي روزهداري با چه مايعاتي بايد برطرف شود؟
اصولا غذا های پرنمک و پروتئینها بـهخصوص کشک باعث شدت تشنگی میشود. اما مهمتر از مصرف مایعات، باید توجه کنیم مصرف پروتئین، نمک و کشک را معتدل کنیم. میدانید کـه در ماه رمضان مصرف آش رشته و کشک جزء عادات فرهنگی ما ایرانیان است .
در کنار لذتی کـه از آش و کشک می بریم نباید اعتدال مصرف را هم فراموش کنیم. بهترین مایعات آب است بـهخصوص اگر اندکی نعناع هم بـه آن اضافه کرده باشیم چون این کار اثر بسیار خوبی در طولانیتر کردن حس رفع تشنگی دارد و تحمل تشنگی را برای روزهدار سهلتر میکند.
چای با این کـه جزء مایعات محسوب میشود با این حال مدر است و معمولاً بـه ازای هر لیوان آبی کـه میخوریم بـه اندازه ۱/۱برابر آن آب از دست میدهیم! پس بهتر است در مصرف چای هم زیادهروی نکنیم. مصرف 2تا 3استکان چای کافی است.
آيا قندخون پايين در كودكان خطرناك است؟
افت شدید قندخون کودک نشانهای از ناتوانی او برای روزهداری است. توجه كنيد کـه واژه کودک دامنه سنی ۳تا ۱۲سال را شامل میشود. هرچه کودک کم سن و سالتر باشد و هرچه بيشتر شاهد ناتوانی او برای تحمل گرسنگی باشیم، باید بیشتر بـه این مسئله توجه کنیم کـه این کودک بالغ نشده از همان اول شرایط روزهداری را نداشته و نبايد برای انجام یک عمل مستحب بـه گناه بیفتد.
بسته بـه جثه و توان کودک و البته سن، كودك ميتواند شروع بـه روزه كلهگنجشكي کند
سفره افطار و سحر باید شامل چه مواد غذایی باشد؟
سفره کودکان مشابه بزرگسالان است با این تفاوت کـه بدن کودکان با این کـه بـه نسبت بزرگسالان آب بیشتری دارد، با این حال در پی همان میزان روزهداری، آب بیشتری از دست میدهند و بیم كمآبي «اصطلاحا دهیدراسیون» در آنها بیشتر است. پس کودکان باید غذا های آبکی مانند سوپ را بیشتر مصرف كنند و مصرف آب بیشتری داشته باشند.
برای جلوگیري از پرخوری هنگام افطار در کودکان چه بايد كرد؟
مکانیسمهای تنظیم مصرف غذا و مایعات در کودکان از همین مکانیسمها در بزرگسالان دقیقتر است. کودکی کـه ساعتها روزه بوده نیاز بـه غذا دارد و نباید منع شود مگر این کـه بـه وضوح شاهد پرخوری باشیم کـه در این صورت بايد بـه کودک یادآوری شود .
اگر بـه قصد ثواب و نزدیکی بـه خدا روزه گرفته، در حدیث قدسی داریم کـه مغضوبترین حالت فرد نزد پروردگار زمانی است کـه شکمش انباشته باشد. باید بـه زبان نرم بـه کودک یاد بدهیم کـه کار نیک خود را با کراهت پرخوری از بین نبرد.
همه ی ي چيز درباره روزه كلهگنجشكي
بسته بـه جثه و توان کودک و البته سن، كودك ميتواند شروع بـه روزه كلهگنجشكي کند. روزه كلهگنجشكي حکایت «فاستبقوا الخیرات» است. هر اقدامی در جهت تمرین نیکی و واجبات مشروط بـه این کـه خلاف حکم شرع نباشد و بیم ضرر و زیان بـه بدن نباشد و فرد با انجام این مستحب از واجبات باز نماند، پسندیده است.
كودكان براي روزههای كلهگنجشكي بهتر است سحری مشابه صبحانه کامل داشته باشند و بـهموقع برای سحری برخیزند تا بتوانند مایعات کافی هم مصرف کنند.
روزهداری در بچههای چاق
کودکان چاق دو دستهاند؛ در عده ای از این کودکان نوسان قندخون بالاست و با کمترین افت دچار گرسنگي و ضعف شدید ميشوند و بـههمین دلیل چاق شدهاند چون بدن بـه دلایل فیزیولوژیک تحمل گرسنگی ندارد. ولی برخی کودکان چاق مشکلی از نظر نوسان قندخون و افت قندخون ندارند.
در این کودکان روزهداری مانند بزرگسالان است. دسته اول باید غذاهایی مصرف كنند کـه باعث ثبات بیشتر قندخون میشود مانند سحری کـه در آن حبوبات و تخممرغ و پروتئین نسبت بـه قند و نشاسته بیشتر باشد.
هرقدر قند بیشتری مصرف شود باعث تشدید افت قندخون میشود، زيرا در چند دقیقه اول قندخون بالا میرود و در پاسخ بـه بالا رفتن قندخون، هورمون انسولین ترشح میشود کـه بـه یکباره باعث افت شدید قندخون میشود.
معمولاً 50تا 60گرم مواد قندي براي تحمل روزهای روزهداری پیشنهاد ميشود. اين شامل مصرف زولبيا و باميه نيز ميشود. بايد توجه داشت مصرف آن بيشتر از 100گرم در روز نباشد.