اگر تاكنون سنگ كلیه داشتهاید، میدانید كه درد آن چقدر شدید اسـت. تعداد زیادی از سنگهاي كلیه بدون كمك پزشك ازبدن دفع میشوند. ولی گاهی سنگ دفع نمیشود یا حتی ممكن اسـت بزرگ تر شود كه دراین هنگام فقط پزشكان میتوانند بشما كمك كنند. هر گاه دچار حالتهایي نظیر درد شدید در پشت و پهلوها شدید كه التیام نمی یابد، وجود خون در ادرار و احساس سوزش حین ادرار كردن بودید حتماً بـه پزشك مراجعه كنید. این علایم می تواند ناشی از سنگ كلیه باشد كه نیاز بـه مراجعه بـه پزشك دارد.
سنگ كلیه چیست؟
سنگ كلیه، قطعهاي از مواد جامد اسـت كه در داخل كلیهها سوای از مواد درون ادرار تشكیل می شود. سنگهاي بزرگ ممكن اسـت در حالب، مثانه یا پیشابراه گیر كنند. همین عامل میتواند سبب انسداد و پیش گیری از خروج ادرار شود.
آیا تمام سنگهاي كلیوی شبیه هم هستند؟
خیر بـهطور كلی چهار نوع مختلف از سنگهاي كلیوی وجود دارند.
– شایع ترین فرم انها حاوی كلسیم اسـت. در تعداد زیادی از افراد، كلیهها قادر بـه شستن كلسیم اضافی در ادرار هستند اما در بعضی دیگر كلسیم در داخل كلیهها رسوب میكند. سپس این كلسیم همراه با سایر تركیبات مخلوط شده و سنگها را ایجاد میكند.
– سنگهاي استروویتی ثانویه كه بـه بعضی عفونتهاي ادراری منجر می شوند. این سنگها حاوی منیزیم و آمونیاك هستند.
– سنگهاي اسید اوریكی كه بـهخصوص زمانی ایجاد میشوند كه ادرار خیلی اسیدی اسـت. درصورت وجود این سنگها باید مصرف گوشت در فرد محدود شود.
– سنگهاي سیستییین كه بسیار نادر هستند. سیستییین بـهطور عمده در عضلات و بعضی قسمتهاي دیگر بـهطور طبیعی تولید می شود. این مولكول نیز میتواند در ادرار تجمع یافته و بـه تشكیل سنگ منجر شود.
سنگهاي كلیه چـه شكلی هستند؟
سنگهاي كلیه می توانند بسیار كوچك بـه اندازه یك شن باشند یا اینكه بزرگ بوده و بـه اندازه یك مروارید باشند. گاهی نیز بـه حدی بزرگ میشوند كه بـه اندازه توپ پینگپنگ خواهند شد. سنگها می توانند صاف یا ناصاف باشند و طبق معمول بـه رنگ زرد یا قهوهاي هستند.
پزشك در ارتباط با مشكلات سنگ چـه اقداماتی میتواند انجام دهد؟
اگر سنگی وجود داشته باشد كه بـه خودیخود دفع نشود، پزشك بتدریج اقداماتی انجام خواهد داد تا سرانجام سنگ دفع شود. در گذشته تنها راه خلاصی از سنگها انجام جراحی بود، اما امروزه روشهایي وجوددارد كه میتوان بدون انجام جراحی انها را دفع كرد كه شامل استفاده از امواج پر انرژی از طریق پوست برای شكستن سنگ اسـت «سنگشكنی» و روشهاي جراحی خاصی كه كمترین عارضه جانبی را در پی خواهد داشت.
پزشك چگونه می تواند بـه ماهیت و نوع سنگ پی ببرد؟
بهترین راه برای یافتن نوع سنگ، آزمایش خود سنگ اسـت. اگر احساس میكنید كه سنگ كلیه دارید و سنگ دفع میكنید، بعد از دفع حتماً سنگ خودرا نگه دارید و با آزمایش ادرار یا خون نیز میتوان بـه ماهیت سنگ پی برد. برای آزمایش ادرار باید ادرار 24 ساعته جمعآوری شود.
برای یافتن نوع سنگ، فرد بـه چـه چیزهایی نیاز دارد؟
روش درمانیاي كه پزشك برای درمان سنگ بـه كار میبرد بـه نوع سنگ بستگی دارد. بـهعنوان مثال داروهایی كه برای درمان سنگهاي كلسیمی مورد استفاده قرار می گیرند روی سنگهاي استروویتی اثری ندارد. رژیم غذایی كه برای درمان سنگهاي اسیداوریكی استفاده می شود نیز روی سنگهاي كلسیمی اثری ندارد. بنابر این برای درمان سنگ، آنالیز و آزمایش دقیق سنگ باید انجام شود.
برای پیشگیری از بروز سنگ چـه اقداماتی میتوان انجام داد؟
تا آنجا كه ممكن اسـت مایعات مصرف كنید. سعی كنید روزانه 12 لیوان آب بنوشید. نوشیدن زیاد مایعات بـه شستن مواد موجود در ادرار و پیشگیري از رسوب انها كمك میكند. بـه علاوه میتوان آبلیمو یا آبمیوه نیز استفاده كرد. اما آب از همه ی بهتر اسـت. سعی كنید مصرف چای و قهوه خودرا حداقل تا دو فنجان در روز كاهش دهید؛ زیرا كافئین بـه تشكیل سنگ كمك میكند. ممكن اسـت بشما توصیه شود كه از غذا هاي خاصی بیشتر استفاده كرده و یكسری غذا هاي دیگر را كمتر مصرف كنید. بعنوان مثال درصورت سنگ اسیداوریكی فرد باید كمتر گوشت مصرف كند زیرا گوشت در بدن بـه اسیداوریك تبدیل می شود. گاهی نیز میتوان برای پیشگیری از تشكیل سنگهاي اسیداوریكی یا كلسیمی از دارو استفاده كرد.
نكاتی كه باید بـه یاد داشته باشید:
– تعداد زیادی از سنگها بدون كمك پزشك ازبدن دفع میشوند.
– درصورت وجود درد شدید در پشت یا پهلوها ودر صورت ادامهدار شدن این درد بـه پزشك مراجعه كنید.
– درصورت وجود خون در ادرار بـه پزشك مراجعه كنید.
– برای پیشگیري از تشكیل سنگ تا حد ممكن آب بنوشید.
– بعد از دفع سنگ، برای نشان دادن آن بـه دكتر، آنرا نگه دارید و از پزشك در مورد نحوه پیشگیری از بروز سنگ سوال كنید.