آئین چهارشنبه‌ سوری |همه چیز درباره چهارشنبه سوری باستانی

برافروختن آتش بر روی هیزم و روشن‌کردن فشفشه، از رسوم جا افتاده در جشن چهارشنبه سوری است ، چهارشنبه‌سوری نام جشنی است که تغییر یافته مراسم باستانی پنج روز آخر سال به نام پنجه دزدیده یا اندرگاه است.

این جشن برگرفته از آیین زرتشتی است که ایرانیان از 1700 سال پیش از میلاد تا کنون در پنج روز آخر هر سال ، آن رابا برافروختن آتش و جشن و شادی درکنار آن برگزار می کنند.

در گاه‌شماری زرتشتی یکسال شامل 365 روز یا 12 ماه است که هر کدام دقیقاً 30 روز بوده و 5 روز انتهایی سال جدا از ماه‌ها به‌حساب می‌آمده و پنجه نامیده‌میشود که البته در هر ۴ سال یکبار ۶ روز می شود.

دراین گاه‌شمار روزی بعنوان چهارشنبه و به طورکلی 7 روز هفته وجود ندارد بلکه 30 روز ماه و 5 روز انتهای سال هرکدام با نام خاصی نام‌گذاری می شود.

ایرانیان قبل حمله تازیان این 5 روز آخر سال رابا روشن کردن آتش جشن میگرفتند و بر این اعتقاد بودند که دراین 5 روز ارواح درگذشتگان به زمین سفر میکنند و با همراه خانواده‌هایشان و برای انها برکت، دوستی و پاکی درسال آینده طلب خواهندکرد ولی بعد از حمله تازیان بدلیل مخالفت‌هاي آن روزگار در برپایی این مراسم ایرانیان روز چهارشنبه راکه نزد اعراب نحس بوده را انتخاب کردند و آتش افروزی دراین روز رابا نحسی آن روز توجیه کردند.

در شاهنامه فردوسی اشاره‌هایي درباره بزم چهارشنبه‌اي در نزدیکی نوروز وجوددارد که نشان دهنده کهن بودن این جشن است ، مراسم سنتی مربوط به این جشن ملی از دیرباز در فرهنگ سنتی مردمان ایران زنده نگاه داشته شده ‌است.

واژه چهارشنبه‌سوری از دو واژه چهارشنبه که نام یکی از روزهای هفته‌ است و سوری که به معنی سرخ است ساخته شده‌است.

آتش بزرگی تا صبح زود و برآمدن خورشید روشن نگه داشته می شود که این آتش طبق معمول در بعد از ظهر زمانی که مردم آتش روشن می کنند و ازآن می‌پرند آغاز می شود ودر زمان پریدن می خوانند : زردی من از تو، سرخی تو از من ، در واقع این جمله نشانگر یک تطهیر و پاکسازی مذهبی است که واژه سوری به معنی سرخ به آن اشاره دارد.

به بیان دیگر شما خواهان آن هستید که آتش تمام رنگ پریدیگی و زردی ، بیماری و مشکلات شما را بگیرد و به جای آن سرخی و گرمی و نیرو بشما بدهد.

چهارشنبه‌ سوری جشنی نیست که وابسته به دین افراد باشد و در بین پارسیان یهودی و مسلمان‏ ، ارمنی‏ها ، ترک‏ها ، کردها و زرتشتی‏ها رواج دارد ودر حقیقت این جشن و نقش بارز آتش در آن بعلت احترام گذاشتن به دین زرتشتی است.

رقص با آتش : امروزه در شهر های سراسر جهان که جمعیت ایرانیان در آن‌ها زیاد است ، آتش‌بازی و انفجار ترقه‌ها و فشفشه‌ها نیز متداول است ، جشن آتش در واقع پیش درآمد جشن نوروز است که نوید دهنده رسیدن بهار و تازه شدن طبیعت است.

آیین‌ هاي سوری سال نو

کوزه نو ایرانیان در شب چهارشنبه سوری کوزه‌هاي سفالی کهنه را بالای بام خانه برده ، به‌زیر افکنده و آن‌ها را می‌شکستند و کوزهٔ نویی را جای گزین می‌ساختند که این رسم اکنون نیز در عده اي از مناطق ایران معمول است و بر این باورند که در طول سال بلاها و قضاهای بد در کوزه متراکم می گردد که با شکستن کوزه، آن بلاها دور خواهد شد.

آجیل مشگل‌گشای چهارشنبه سوری در گذشته پس ار پایان آتش‌افروزی، اهل خانه و خویشاوندان گرد هم می‌آمدند و آخرین دانه‌هاي نباتی مانند تخم هندوانه ، تخم کدو ، پسته ، فندق ، بادام ، نخود ، تخم خربزه ، گندم و شاهدانه راکه از ذخیره زمستان باقیمانده بود روی آتش مقدس بو داده و با نمک تبرک میکردند و میخوردند.

آنان بر این باور بودند که هر کس از این معجون بخورد نسبت به افراد دیگر مهربان‌تر میگردد و کینه و رشک از وی دور میگردد ، امروزه اصطلاح نمک‌گیرشدن و نان و نمک کسی را خوردن ودر حق وی خیانت نورزیدن از همین باور سرچشمه گرفته‌است.

پختن حلوا ، فال‌گوشی و گره‌گشایی یکی از رسم‌هاي چهارشنبه‌سوری است که در آن دختران جوان نیت میکنند، پشت دیواری می ایستند و به سخن رهگذران گوش فرامی‌دهند و سپس با تفسیر این سخنان پاسخ نیت خودرا می گیرند.

قاشق‌زنی ، دراین رسم دختران و پسران جوان پارچه اي بر سر و روی خود می کشند تا شناخته نشوند و به در خانهٔ دوستان و همسایگان خود میروند و صاحبخانه از صدای قاشق‌هایي که به کاسه‌ها میخورد به در خانه آمده و به کاسه‌هاي آنان آجیل چهارشنبه‌سوری ، شیرینی ، شکلات ، نقل و پول می‌ریزد و دختران نیز امیدوارند زودتر به خانه بخت بروند.

شال ‌اندازی از دیگر مراسم شب سوری است که تا کنون اعتبار خودرا در عده اي از شهرها و روستاها حفظ کرده ‌است.

پس از خاموشی آتش و کوزه‌شکستن و فالگوشی و گره‌گشایی و قاشق‌زنی جوانان نوبت به شال‌اندازی میرسد ، جوانان چندین دستمال حریر و ابریشمی رابه یک دیگر گره زده و ازآن طنابی رنگین به بلندی سه متر می‌ساختند آنگاه از راه پلکان خانه‌ها یا از روی دیوار ، آن را از روزنه دودکش وارد منزل می کنند و یک سر آن را خود در بالای بام در دست میگرفتند آنگاه با چند سرفه بلند صاحبخانه را متوجه ورودشان می‌سازند.

صاحبخانه که منتظر آویختن چنین شال‌هایي هستند به محض مشاهده طناب رنگین، آنچه قبلاً آماده کرده در گوشه شال می‌ریزند و گره‌اي بر آن زده با یک تکان ملایم، صاحب شال را آگاه می‌سازند که هدیه سوری آماده‌است.

آنگاه شال‌انداز شال را بالا میکشد و انچه در شال است هم هدیه چهارشنبه سوری است و هم فال.

اگر هدیه نان باشد آن نشانه نعمت است، اگر شیرینی نشانه شیرین کامی و شادمانی، انار نشانه کسرت اولاد در آینده و گردو نشان طول عمر، بادام و فندق نشانه استقامت و بردباری در برابر دشواری‌ها، کشمش نشانه پرآبی و پربارانی سال نو و اگر سکه نقره باشد نشانه سپیدبختی است.