دایناسورها، (به انگلیسی: Dinosaur) گروهی از خزندگان مهرهداری بودند که برای بیش از ۱۶۰ میلیون سال حاکم اکوسیستمهای زمین بودند. قبل از دورهٔ تریاس (حدود ۲۳۰ میلیون سال پیش) تا آخر دورهٔ کرتاسه (حدود ۶۵ میلیون سال پیش) بیشتر آنها در رویداد انقراض دوران سوم کرتاسه منقرض شدند
بررسی بازماندههای نیاپرنده (آرکئوپتریکس) در ۱۸۶۱ نشان دهندهٔ یک رابطه بین دایناسورها و پرندگان است.دانشمندان امروزه در اسکلت پرندگان استخونی که فقط در دایناسورها وجود داشته پیدا کرده اند. صرف نظر از حضور اثرهای سنگواره شده، نیاپرنده خیلی مانند کامپسوناتوس (دایناسور درنده کوچک) است.
تحقیقاتی که حدود سال ۱۹۷۰ انجام شد نشان میدهد دایناسورهای دَدپا Theropoda به احتمال زیاد نیاکان پرندگان هستند؛ در واقع، بسیاری از دیرینشناسان پرندگان را مانند دایناسورهای بازمانده درنظر میگیرند و بر این باورند که دایناسورها و پرندگان باید با هم زیر یک ردهٔ زیستشناسی قرار داده شوند. امروزه ۱۰۰۰۰ گونه از پرندگان به این گروه تعلق دارند.
حدوداً نیمهٔ نخست قرن ۲۰ دانشمندان دایناسورها را جانورانی تنبل، خنگ و خونسرد در نظر میگرفتند. با این وجود تحقیقات گستردهای در سال ۱۹۷۰ انجام شد این نظریه را پشتیبانی میکند که آنها حیواناتی با دگرگونیهای بدنی زیاد بودند و اغلب خود را با واکنشهای متقابل اجتماعی سازگار میکردند. مدرکی از پرندگانی مربوط به دسته ددپایان شدیداً این تغییر نظریه را تحت تأثیر قرار میدهد.
از زمانی که اولین فسیلهای دایناسور در سده نوزدهم شناخته شدند اسکلت آنها زیبنده موزهها در سراسر دنیا شدهاند و دایناسورها یک بخش از فرهنگ جهانی شدهاند و میان بچهها و بزرگسالها باقی خواهند ماند. آنها در پرفروش ترین کتابها و فیلمها (مثلاً پارک ژوراسیک)، چهره بودهاند و هر یافته تازهای از دایناسورها از رسانهها پوشش داده میشوند.
بعضی اوقات به طور غیررسمی هرگونه خزندهٔ ما قبل تاریخ نظیر دیمترودون، پتروسور بالدار و ایکتیوسور آبزی، پلسیوسارو و موساسور را نیز دایناسور مینامند در حالی که در معنای دقیق کلمه هیچیک از جانوران یادشده دایناسور نیستند
میلیون ها سال پیش دایناسورهایی مثل این نمونه ها در زمین زندگی میکردند.
این موجودات وحشتناک و عجیب هنوز ناشناخته و مورد سوال است.
مجله تالاب : فسیل دایناسور های بسیاری تا به حال کشف شده است و باستان شناسان دانسته های فراوانی در مورد آن ها دارند اما هنوز اعتقاد بر این است که تعداد بسیاری از این موجودات باستانی پیدا نشده و زیر لایه های مختلفی از خاک پنهان شده اند.
به غیر از دایناسورهایی که در فیلم های مختلف با آن آشنا شده اید گونه های دیگری نیز وجود دارد که عجیب و ناآشنا هستند.
**استجیمولوچ
نام این دایناسور بسیار سخت است ولی می توان آن را به صورت “هیولای شاخدار از جهنم” معنی کرد. این نام به خاطر سر عجیب دایناسور به آن داده شده است. این موجود یکی از استخوانی ترین حیوانات ماقبل تاریخ است و جمجه مارمولک مانندی داشته است. این دایناسور گوشت خوار بوده است و از جمله مواردی است که اطلاعات زیادی در مورد آن وجود ندارد.
** تانیستروفئوس
شاید این موجود کمتر در دسته دایناسورها قرار بگیرد اما عملا یک موجود ماقبل تاریخ به حساب می آید. تانیستروفئوس، دایناسوری است که گردن بسیار درازی داشت به طوری که طول گردن او 2 برابر مابقی بدنش است. این گردن دراز به او کمک می کرد تا غذا خورده و از خودش دفاع کند. دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که این دایناسور بیشتر در کنار رودخانه ها زندگی می کرده و به از گردن بلندش به عنوان قلاب ماهی گیری کمک می گرفته است.
** هالوسیگنیا
این دایناسور برای اولین بار در منطقه بریتیش کلمبیا در کانادا پیدا شد و البته به تازگی نمونه هایی از آن در چین نیز یافت شده است که نشان از گستردگی این گونه می دهد. از آنجایی که فسیل های این دایناسور کمی ناقص هستند باستان شناسان در مورد آن حدس های متفاوتی می زنند که قوی ترین این حدس ها می گوید این موجود بیشتر شبیه به کرم های امروزی بوده است و بدنش با تیغ های سمی پوشیده شده بوده تا بتواند از خودش محافظت کند. این موجودات نهایتا می توانستند به طول 3 سانتی متر برسند و زندگی انچنان سختی نداشته اند
** جائوکلوپتروس
این دایناسور برای اولین بار در یکی از شهرهای آلمان پیدا شد و به عنوان بزرگترین بندپایایی شناخته می شود که تا به حال کشف شده است. این بندپا می توانست تا 240 سانتی متری رشد کند که این عدد از قد یک انسان معمولی بسیار بالاتر است. این موجود به عنوان پدربزرگ عقرب های کشنده شناخته می شود زیرا شباهت های بسیاری به آن ها داشته است. البته رازهای این دایناسور همچنان سر به مهر باقی مانده است و دانشمندان به دنبال کشف فسیل های دیگری از آن هستند.
** دیمورفودون
یکی از پرنده های عجیبی که در دوره دایناسورها زندگی می کرده است و برای اولین بار سال 1828 پیدا شد به نام “دیمورفودون” شناخته می شود. این پرنده به نظر می رسد بدنی رنگارنگ با چهره ای بسیار عجیب وخشن داشته است و تحقیقات نشان میدهد که از همراه با گوشت خواران بزرگ زندگی می کرده است. نکته جالب در مورد این پرنده این است که او دارای دو ردیف دندان متفاوت بوده است که هر کدام می تواسنتد کارهای مختلفی انجام دهند. یکی از ردیف های دندان او برای شکار بوده و به راحتی شکار را پاره می کرده است و ردیف دیگر دندان ها برای جویدن و خوردن استفاده می شده است. فسیل ها نشان می دهد که بال های این پرنده هنگام باز شدن یک متر و نیم عرض داشته اند.
** کوتزالکوتلوس
یکی از بزرگترین دایناسورهایی که در دوران باستان زندگی می کرده است با نام ” کوتزالکوتلوس” شناخته می شود. فسیل های این دایناسور در سال 1971 و در تگزاس پیدا شد. فسیل های آن به گونه ای بوده است که به نظر می رسد این دایناسور از اجداد زرافه های امروزی بوده اند ولی این دایناسور بال داشته و قد آن ها نزدیک به 9 متر بوده است. به نظر می رسد این دایناسور گیاه خوار بوده و از درختان بلند تغذیه می کرده است.
** هلیکوپریون
این دایناسور که به عنوان یکی از اجداد اصلی کوسه ها شناخته می شود در دوره اول زندگی دایناسورها زندگی می کرده است و با خوش شانسی توانسته از انقراض دسته جمعی آن ها نیز جان سالم به در ببرد ولی بعدها به مرور و با ورود شکارچیان جدید به دریاها نسل آن ها نیز منقرض شد. فسیل های بدست آمده نشان می دهد که این ماهی نزدیک به 3 متر طول داشته است و دندان های آن نیز به مانند اره برقی های امروزی بوده است. فک پایین این ماه بسیار بلندتر از فک بالایی بوده و به همین علت به صورت دایره ای زیر سرش قرار میگرفت. بر روی این فک بیش از 100 دندان وجود داشته است.