در اینبخش با راه هایي برای افزایش رزق و روزی آشنا خواهیم شد. در طول زندگی گه گاه پیش میآید کـه از درگاه خود طلب روزی بیشتری داریم، خداوند بخشنده اسـت و روزی دهنده ودر طول زندگی مـا انسانها همواره محافظ و مراقب مـا میباشد. گاهی درهای زندگی بـه روی مان بسته می شود و برای همین قرآن شریف و ائمه معصومین راه هایي رابه مـا نشان داده اند. در ادامه بیشتر صحبت خواهیم کرد.
تخصص و پشتکار
مهمتر از هر عاملی در افزایش روزی، داشتن تخصص و همت و پشتکار اسـت. نمی شود بدون اینکـه دریک کار متخصص باشیم و برای آن زحمت بکشیم، با گفتن چند خط ذکر، خواندن نماز و… توقع داشته باشیم پولمان از پارو بالا برود.
فرهنگ کار و کوشش را باید از مهم ترین پایههاي دینداری دانست کـه بدون آن نه تنها شخص دراین دنیا رنگ آرامش و آسایش را نمی بیند، بلکه از چشم خدا و رسول هم میافتد. ابن عباس می گوید: رسول خدا«ص» هر گاه کسی را می دید و از او خوشش میآمد میپرسید: آیا حرفهاي داری؟ اگر میگفت: نه، میفرمود: از چشمم افتاد.
شروع کار در آغاز روز
کاسبهاي قدیم در زودتر بالا کشیدن کرکره دکانهاي خود رقابت داشتند، اما امروزه تعداد زیادی از آدمها در مشاغل مختلف، نزدیک بـه ظهر عزمشان را برای کار کردن جزم میکنند. امیرمومنان«ع» میفرماید: «صبح زود در پی روزی رفتن، روزی را افزون می کند.»
امام رضا علیه السلام نیز فرمود: «فرشتگان ارزاق بنی آدم را مابین طلوع فجر«ابتدای زمان نماز صبح» تا طلوع خورشید تقسیم می کنند، هر کس دراین ساعات خواب باشد، از رزقش محروم میشود.»
نماز اول وقت
پیامبر اكرم«ص» فرمودند: «بندهاي نیست كه بـه وقتهاي نماز و جاهای خورشید اهمیت بدهد، مگر این كه مـن سه چیز را برای او ضمانت میكنم: برطرف شدن گرفتاریها و ناراحتیها، آسایش و خوشی بـه هنگام مردن و نجات از آتش.»
انفاق و صدقه
گاهی دستورالعملهاي دینی متناقض با شرایط مـا بنظر می رسند، مثل اینکـه گفته شده هرگاه دستتان تنگ شد، صدقه بدهید؛ امیرالمومنین فرموده اسـت: «فرود آمدن روزی رابا صدقه بخواهید.»
پارس ناز : شاید با عقل مصلحت اندیش مـا جور درنیاید، فردی کـه خودش دستش خالی شده و نیازمند اسـت، با صدقه دادن و انفاق کردن در کارش گشایش پیدا شود، اما گزارههاي دینی انفاق و صدقه را عامل گشایش در کارها معرفی می کنند.
ازدواج
تعداد زیادی از جوانها برای اینکـه مانعی در راه پیشرفت کاری و پولدار شدنشان پیش نیاید، ازدواج رابه تاخیر می اندازند، خانوادهها هم بـه زعم خودشان، معتقدند جوانی کـه خانه، کار، اتومبیل و … نداشته باشد، صلاحیت ازدواج را ندارد!
ازدواج کردن یکی از عوامل گشایش در کارها عنوان شده و قرآن نیز دراین زمینه میفرماید: «از فقر و تنگدستی دختران و پسران در سن ازدواج نگران نباشید ودر ازدواجشان بکوشید؛ چراکه اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند آنها را از فضل خود بینیاز میسازد.»
نیکی بـه خانواده
امام صادق«ع» فرمودهاند: «کسیکه بـه خانواده اش خوب احسان کند روزیاش زیاد میشود.»
خواندن سوره ها
سورههاي بسیاری در روایات بعنوان رفع فقر، نجات دهنده از سختی و فراوان شدن روزی معرفی شدهاند؛ در روایتی آمده هرکس سوره واقعه را در هر شب قرائت کند، در دنیا سختی، نیازمندی و آفتی از آفات دنیا را نمی بیند.
هم چنین پیامبر اكرم«ص» میفرماید: هر كس سوره لیل را بخواند خداوند آنقدر بـه او عطا میكند تا راضی شود و وی را بـه سختی نیندازد و برایش راحت می گیرد.» امام صادق«علیه السلام» میفرماید: «هر كس سوره ذاریات را روز یا شب بخواند، خداوند وضع زندگی وی را اصلاح میكند و روزی فراوانی برایش میدهد.»
نومیدی از غیر خدا
پیامبر«ص» دراین باره می فرماید: «هر کس از غیر خدا ببرد، خداوند، هزینه زندگی وی را تامین می کند و از جاییکه انتظار ندارد، روزیاش میدهد؛ اما هر کس چشم امیدش بدنیا باشد، خداوند، وی را بدنیا وامی گذارد.»
قناعت و میانهروی
امیرالمومنین فرمودهاند: «قناعت ثروتی پایان نایافتنی اسـت كه بـه دنبال خود عزت میآورد». گاهی اوقات عده اي از مـا مشکل مالی چندانی نداریم، اما از زندگی هم لذتی نمی بریم و دائما دراین فکریم کـه از موقعیتی کـه در آن هستیم بالاتر برویم و پولدارتر بشویم.
اگر انسان بتواند از همان سرمایهاي کـه دارد درست استفاده کند دیگر لازم نیست خودش رابه زحمت دچار کند. هم چنین اگر هر فردی اهل زیادهروی و ريخت و پاش نباشد و میانهروی را سرلوحه کار خود قرار دهد، بدون شک در معیشت خود دچار مشکل نمی شود و خداوند هم وی را کمک خواهد کرد.
دوست دارم پول دار شوم تا خانواده ام در رفاه باشند، این اشتباه اسـت؟
اسلام نه با ثروت و رفاه مخالف اسـت و نه بر فقیر ماندن تاکید می کند. در گفتمان دینی، کسب درآمد حلال، ارزش اسـت. البته قرآن مال و ثروت را مادامی کـه علاقه افراطی بـه آن وجود نداشته باشد خیر می داند و تاکید میکند کـه انسان نباید تمام همتش برای جمعآوری و افزودن ثروت باشد کـه دراین صورت از امور مهم دیگر غافل می شود.
قرآن سفارش میکند اگر تنگدست شدید از انچه خدا بشما داده انفاق کنید. در سوره بقره آیه 261 پاداش صدقهي انفاق کنندگان را مانند دانهاي مثال زده کـه هفت خوشه ازآن میروید و هر خوشه صد دانه دارد. هم چنین گفته شده، بر صاحبان نعمت واجب اسـت كه بر افراد تحت سرپرستى خود، توسعه دهند و بـه زندگى آنان گشایش بخشند.
مـن اهل نماز و روزه ام، ولی چرا بازهم در معیشت مشکل دارم؟
بعضی از متدینین توقع دارند چون اهل پرستش و نماز و روزه هستند، وضع معیشتی خوبی هم داشته باشند، اما غافل از اینکـه نابرده رنج گنج میسر نمی شود. قرآن تنها راه موفقیت و بهرهمندی انسان را سعی و کوشش می داند و اینکـه منتظر مال بادآورده باشیم در اسلام جایگاهی ندارد.
امیرالمومنین«علیهالسلام» فرموده کسیکه پیوسته تنبلی کند، در رسیدن بـه آرزویش ناکام میشود. از ابن عباس هم نقل شده کـه پیامبر«ص» هرگاه بـه کسى نگاه مىکرد و از او خوشش مىآمد، مىفرمود: شغلى هم دارد؟ اگر مىگفتند: نه، مىفرمود: از چشمم افتاد.
البته تنها کار و تلاش ملاک نیست، بلکه تخصص، تعهد و امانتداری هم مورد توجه اسـت. امروزه برای جذب نیروی کار، کارآمدی و تخصص حرف اول را می زند. بیشک کسیکه با استعداد، درستکار و امانتدار بوده و اهل خیانت نباشد، بیکار نمی ماند. بنابر این بهتر اسـت رئيس خانواده شرایطی فراهم کند کـه اعضای خانواده تخصصی متناسب با علاقه و استعدادشان داشته باشند، تا هیچ وقت نگران درآمد و روزی خود نباشند.
قرآن جدا از اینکـه کار و تلاش را پایه و اساس پیشرفت و موفقیت معرفی می کند، راهکارهایی هم برای افزایش رزق و روزی بیان کرده اسـت. قرآن سفارش میکند اگر تنگدست شدید از انچه خدا بشما داده انفاق کنید. در سوره بقره آیه 261 پاداش صدقه انفاق کنندگان را مانند دانهاي مثال زده کـه هفت خوشه ازآن میروید و هر خوشه صد دانه دارد.
شاید اینکـه انفاق میتواند فقرزدایی کند، با عقل مـا سازگار نباشد، اما منطق توحیدی قرآن یاد میدهد کـه با هر دست بدهی از همان دست پس میگیری. در احادیث زیادی هم آمده کـه صدقه بر روزى و دارایى صدقه دهنده مىافزاید و یا هر وقت فقیر شدید، صدقه دهید و با خدا تجارت کنید.
ایمان، تقوا و دوری از گناه و هم چنین شکر نعمتهاي خدا از دیگر مواردی اسـت، نعمتتان را افزون میکند. البته منظور از شکرگزاری، فقط گفتن ذکر «الحمدلله» و «خدا را شکر» نیست کـه این فقط شکر زبانی اسـت. شکر، سه مرحله قلبی، زبانی و عملی دارد کـه باعث افزایش رزق و روزی میشود.
اینکـه همسرم شاغل اسـت ودر مخارج زندگی کمک می کند اشکال دارد؟
حال و هوای معیشت مردم، اینروزها خیلی خوش نیست و مشکلات اقتصادی سفرههاي مردم را کوچک کرده اسـت. زن و مرد دوشادوش هم کار میکنند، اما بازهم هشت شان گرو نهشان اسـت. اما با همه ی این اوصاف، اسلام مرد را مدیر اقتصادی خانواده می داند و زنان را در درجه اول مسئول درآوردن خرجی نمی داند.
با توجه بـه آیه 32 سوره نساء، اگر زنی بخواهد کار کند و فعالیت اقتصادی داشته باشد، درآمدش متعلق بـه خودش اسـت و وظیفهاي نسبت بـه هزینههاي زندگی ندارد. البته این نکته برای آن اسـت کـه مردان بدانند نباید همسرشان را وادار بکار کردن کنند، وگرنه اگر زنی با اختیار خودش بخواهد بخشی از مخارج خانه رابه عهده بگیرد، حتماً کار پسندیدهاي انجام داده و بنیان خانواده را مستحکم کرده اسـت.
از جمله سودهای دنیوی صله رحم، رونق در ثروت و روزی اسـت. چنان کـه امام سجاد علیهالسلام در حدیثی، از رسول گرامی صلی الله علیه و آله نقل می کند: «هر کس خوش دارد خدا عمر وی را دراز کند و روزیاش را توسعه دهد، باید صله رحم کند». امام علی علیهالسلام در سخنی زیبا فرموده اسـت: «صله رحم، محبوبیت بـه بار میآورد و موجب خواری و ذلت دشمن میگردد.»
روشن اسـت کـه قطع این رابطه، سردی و کدورت و جدایی دلها را در پی دارد. پس، چـه خوب اسـت کـه محبت و دوستی رابه سردی و کدورت نسپاریم و با صله رحم محبت را برای هم دیگر بـه ارمغان بیاوریم. بعضی افراد صله رحم را ترک می کنند تا فرصت بیشتری برای کار کردن داشته باشند و از این راه، درآمد خودرا حفظ و بیشتر کنند.
این افراد اگر در مفهوم روایتهاي امامان بیشتر دقت کنند، پی میبرند بـه اینکـه نه تنها با قطع رحم روزی خودرا گسترش نمی دهند، بلکه خودرا از توفیقی بزرگ دراین زمینه محروم میسازند. آنهایي کـه در فقر و پریشانی بـه سر می برند، برای رهایی خویش از وضع موجود، بـه صله رحم روی میآورند، چنان کـه امام صادق علیهالسلام میفرماید: «صله رحم، عمر را زیاد می کند و فقر و پریشانی را از بین می برد.
صله رحم و محبوبیت نزد خویشاوندان
وقتی یکی از افراد فامیل، در بحران و مشکلات زندگیاش غوطه میخورد، اگر یکی از خویشاوندانش کـه اهل نیکوکاری اسـت، با آنها صله ارحام کند و نگرانی آنها را نگرانی خود بداند، دراین صورت خانواده اي کـه در رنج و سختی بـه سر میبرد، وی را فرشته اي آسمانی میپندارد کـه برای حل مشکل و رهاییاش فرود آمده اسـت، اگرچه از او، تنها هم دردی و همدلی ببیند.
از امام علی علیهالسلام نقل اسـت: «صلةُ الرحم تُوجبُ المَحَبَّةَ ؛پیوند با خویشاوندان، محبت میآورد». بدون شک، صله رحم بـه معنای حفظ حرمت و موقعیت و توجه بطرف مقابل اسـت و هر قلبی کـه از دیگران، توجه و دلجویی بیند بـه آنها علاقهمند می شود؟
امام علی علیهالسلام میفرماید:
«صله رحم… انسان را در بین خانواده و بستگانش محبوب میسازد.» این محبوبیت نشانه هاي بسیاری دارد، از جمله اینکـه: وقتی مشکلات و گرفتاریها بـه انسان هجوم میآورند، خویشان ارادتمند خودرا بازوان مقاومی میبیند کـه حاضر نیستند کوچک ترین گزندی بـه او وارد شود و هرگاه دشمنان آدمی، سد دفاعی بستگان فرد را در مقابل خویش ببینند، خودرا خوار و ذلیل میپندارند و ناامید میشوند.
امام علی علیهالسلام در سخنی زیبا فرموده اسـت:
«صله رحم، محبوبیت بـه بار میآورد و موجب خواری و ذلت دشمن می گردد.» روشن اسـت کـه قطع این رابطه، سردی و کدورت و جدایی دلها را در پی دارد. پس، چـه خوب اسـت کـه محبت و دوستی رابه سردی و کدورت نسپاریم و با صله رحم محبت را برای هم دیگر بـه ارمغان بیاوریم.
هیچ رگی در بدن انسان نمیپیچد و سنگی بـه پای انسان اصابت نمیکند و هیچ گاه پایش نمیلغزد و خراشی بـه بدنش نمیافتد، مگر بخاطر گناهی کـه انجام داده اسـت. هم چنین با کم شدن زمینه گناه، گناه هم کمتر میشود و بلاها نیز کاهش می یابد کـه دراین باره، صله رحم نقش مؤثری ایفا میکند
صله رحم و افزایش آگاهیها و تجربهها بـه واسطه تبادل افکار
بی گمان، هیچ انسانی بی نیاز از آگاهی و تجربه بیشتر نیست، بلکه همواره باید بکوشد تا بـه دانش و تجربه هاي خود بیفزاید تا حرکت در مسیر پیشرفتهاي مادی و معنوی، برای او راحتتر باشد. از جمله کارهایی کـه نقش بسزایی در افزایش دانسته هاي آدمی دارد، صله رحم اسـت.
زیرا دیدار بستگان، فرصت خوبی برای مصاحبه و تبادل افکار اسـت و هردو طرف میتوانند از اندوخته هاي هم دیگر بهره مناسبی ببرند. بدیهی اسـت کـه هر یک از آنان با توجه بـه شرایط سنی، شغلی، فرهنگی و تحصیلی خویش، اطلاعات مخصوصی دارند کـه شاید دیگری چیزی درباره آن نمی داند و بدین وسیله، صله رحم تأثیر شگرفی بر ارتقای علمی و فکری و تجربی افراد خواهد گذاشت.
افزون بر همه ی اینها، مطلع شدن از مشکلات یک دیگر بـه منظور رفع آنها، فایده دیگر صله رحم اسـت. بنابر این، همه ی این برکت هاي صله رحم، در صورتی نصیب انسانها میشود کـه همه ی فرصتهاي آزاد خود رابه سرگرمیهاي رسانه اي و مشغول کردن فکر و ذهن خود با آنها نگذارند و زمانی را هم برای دیدار با آشنایان و خویشان درنظر بگیرد.
صله رحم و دفع بلا و پاکیزگی اعمال
از آثار بسیار ارزشمند صله رحم، دفع بلا و پاکیزگی اعمال اسـت. امام باقر علیهالسلام میفرماید: «صله رحم، اعمال را پاکیزه و بلا را دفع می کند». و این تأثیر، شاید بدلیل ایجاد محبت میان آنها و از بین رفتن زمینه کدورت و ناراحتی اسـت. چرا کـه همین کدورتها و ناراحتیهاست کـه موجب بروز کینه، غیبت، تهمت و غیره می شود.
عده اي از مصیبتها کـه بر عموم مردم وارد می شود، بخاطر مکافات گناهان و اعمال آنهاست. امام صادق علیهالسلام میفرماید: هیچ رگی در بدن انسان نمیپیچد و سنگی بـه پای انسان اصابت نمی کند و هیچ گاه پایش نمیلغزد و خراشی بـه بدنش نمیافتد، مگر بخاطر گناهی کـه انجام داده اسـت. هم چنین با کم شدن زمینه گناه، گناه هم کمتر میشود و بلاها نیز کاهش می یابد.
صله رحم و سهولت حساب در روز قیامت
از رسول اکرم صلی الله علیه و آله دراین باره نقل اسـت: «نیکی بـه والدین و صله رحم، حساب را در قیامت راحت می کند.» پیامبر گرامی پس از این سخن، آیه اي از قرآن شریف رابا این مضمون تلاوت فرمود: افراد بصیر در دین، آنانند کـه وصل میکنند آن راکه خداوند بـه وصلش امر فرمود و از خداوندشان میهراسند و از سختی حساب قیامت بیم دارند.
مطلع شدن از مشکلات یک دیگر بـه منظور رفع آنها، فایده دیگر صله رحم اسـت. بنابر این، همه ی این برکتهاي صله رحم، در صورتی نصیب انسانها می شود کـه همه ی فرصتهاي آزاد خود رابه سرگرمیهاي رسانه اي و مشغول کردن فکر و ذهن خود با آنها نگذارند و زمانی را هم برای دیدار با آشنایان و خویشان درنظر بگیرد.
افزایش برکت در زندگی
امام باقر فرمودند: «صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُزَکِّي الْأَعْمَالَ وَ تُنْمِي الْأَمْوَالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوَي وَ تُيَسِّرُ الْحِسَابَ وَ تُنْسِئُ فِي الْأَجَل» «الکافی ج2 ص150» صله ارحام اعمال را پاک کند و اموال را فزونی دهد و بلا را بگرداند و حساب را راحت کند و اجل را تأخیر اندازد. نیکو کردن خلق، ایجاد روحیه سخاوت، تاخیر اجل، پاکی اموال، فاصله گرفتن بلا از برکات صله رحم میباشند کـه از مجموعه روایات اهل بیت «ع» استفاده می گردد.