امام هادی «ع» در روز سوم رجب بـه شهادت رسیده اند و عامل شهادت این امام معصوم همسر ایشان بوده اند کـه بـه وی زهر خوراندند. سوم رجب مصادف اسـت با سال روز شهادت امام هادی «ع»، پیشوای دهم شیعیان در ماه ذی الحجه سال 212 ه.ق در شهر صریا «نزدیک مدینه» دیده بدنیا گشود. پدر ایشان حضرت امام محمدتقی جوادالائمه «ع» و مادرشان بانویی فاضله و عفیفه بنام سمانه اسـت.
نام مبارک ایشان علی از القابشان نقی، هادی و نجیب؛ و کنیه شان ابوالحسن اسـت.امام علی النقی الهادی «ع» درسال 220 ه.ق بـه امامت رسیدند. دراین زمان ایشان در مدینه بودند ودر آنجا بـه مدت 13 سال وظایف امامت خودرا انجام میدادند؛ مردم از این سرچشمه حیات معنوی و علمی و فکری سیراب میشدند
و ایشان نیز بـه همه ی امور شیعیان رسیدگی می کردند تا اینکـه متوکل «خلیفه وقت» کـه در دشمنی با ائمه اطهار«ع» معروف بود؛ بخاطر هراسی کـه از نفوذ و محبوبیت امام علیه السلام در جامعه داشت ایشان را از مدینه بـه سامرا فراخواند زیرا احساس می کرد کـه باید امام را از نزدیک تحت نظر بگیرد. پس از آمدن امام بـه سامرا،
اگر چـه ایشان ظاهراً آزاد بود اما «متوکل» منزلشان را طوری انتخاب کرده بود کـه همواره تحت نظر باشند. او بطور مرتب دستور تفتیش منزل ایشان را صادر می کرد و تمام دیدارها و رفت و آمدها توسط نیروهای حکومتی نظارت می شد.او جو بسیار خفقان آمیزی را بر جامعه حکمفرما کرده بودو سختگیری و فشار زیادی را بر شیعیان اعمال می کرد: علویان را در محاصره اقتصادی قرار داده بود.
بـه شاعران درباری مال فراوانی میداد تا در اشعار خود بـه ائمه علیه السلام بی احترامی کنند. او اکثر سادات جلیل القدر آن زمان را دستگیر و زندانی کرده بود. از هولناکترین اقدامات او در دوره حکومتش، انهدام و تخریب مرقد امام حسین علیه السلام بود. اوضاع معیشتی مردم و خصوصا علویان در زمان خلفای عباسی مخصوصا متوکل و بقیه خلفای هم عصر امام هادی علیه السلام،
بسیار دشوار بود زیرا آنان بیت المال مسلمین را صرف خوشگذرانیهایي میکردند کـه بـه گواهی تاریخ، هزینههاي مربوط بـه آن ها بیسابقه بوده اسـت.
عده اي از اقدامات امام هادی علیه السلام در زمان امامت
امام هادی علیه السلام با اینکـه شدیدا تحت نظر بود، اما از پای ننشست و فعالیتهاي خود رابه شیوهاي مطابق اوضاع زمان خویش بـه پیش برد. از مهمترین فعالیتهاي ایشان این بود کـه بـه مردم از راههاي گوناگون آگاهی داده و منصب امامت و مقام علمی خودرا در طی سخنان خویش ودر مناظرات و پرسش و پاسخهاي علمی،
آشکار کرده و تثبیت کنند. هم چنین عدم مشروعیت حکومت بنی عباس را تبیین میکردند. یکیدیگر از محورهای فعالیت امام، آماده کردن مردم و شیعیان نسبت بـه غیبت حضرت مهدی علیه السلام بود. البته ایشان با نهایت احتیاط و جلوگیري از حساس شدن حکومت، این موضوع رابه طور سربسته درضمن سخنان خویش ذکر میفرمودند.
از دیگر اقدامات این امام بزرگوار؛ مبارزه با انحرافات، تربیت نیرو و افراد شایسته، تقویت سازمان وکالت، تبیین مقام شامخ امامت از طریق زیارت غدیریه و زیارت جامعه اسـت.
زیارت جامعه کبیره
از امام هادی علیه السلام چندین دعا و زیارت نامه برجای مانده اسـت کـه از مشهور ترین آن ها زیارت جامعه کبیره اسـت. این زیارت دارای سند صحیح بوده و از نظر بلاغت نیز در بالاترین درجه قرار دارد. شروح متعددی بـه پارسی و عربی بر این زیارت نوشته شده اسـت. زیارت جامعه کبیره متضمن مفاهیمی بسیار عالی و مطالبی بدیع اسـت.
از دیگر زیارات بر جای مانده از امام هادی علیه السلام، زیارت غدیر اسـت کـه در آن هم خصوصیات و ویژگیهاي حضرت علی علیه السلام و هم حادثه غدیر ذکر شده اسـت
شبکه ارتباطی وکالت
شرایط بحرانیاي کـه امامان شیعه در زمان عباسیان با آن روبهرو بودند، آنان را واداشت تا ابزاری جدید برای برقراری ارتباط با پیروان خود جستوجو کنند. این ابزار چیزی جز شبکه ارتباطی وکالت و تعیین نمایندگان و کارگزاران در مناطق مختلف توسط امام نبود.
هدف اصلی این سازمان گرد آوری خمس، زکات، نذور و هدایا از مناطق مختلف توسط وکلا، و تحویل آن بـه امام، و نیز پاسخگویی امام بـه سؤالات و مشکلات فقهی و عقیدتی شیعیان و توجیه سیاسی آنان توسط وکیل امام بود. این سازمان کاربرد مؤثری در پیش بردن مقاصد امامان داشت.
امام هادی – علیه السلام – کـه در سامراء تحت نظر و نظارت شدیدی قرار گرفته بود، برنامه تعیین کارگزاران و نمایندگان راکه پدرش امام جواد – علیه السلام – اجرا کرده بود، ادامه داد و نمایندگان و وکلایی در مناطق و شهر هـای مختلف منصوب کرد و بدین گونه یک سازمان ارتباطی هدایت شده و هماهنگ بـه وجود آورد کـه هدفهاي یاد شده را تامین میکرد.
فقدان تماس مستقیم بین امام و پیروانش، نقش مذهبی – سیاسی وکلا را افزایش داد، بـه نحوی کـه کارگزاران «وکلای» امام مسئولیت بیشتری در گردش امور یافتند. وکلای امام بـه تدریج تجارب ارزندهاي را در سازماندهی شیعیان در واحدهای جداگانه بـه دست آوردند. گزارشهاي تاریخی متعدد نشان میدهد کـه وکلا، شیعیان را بر مبنای
نواحی گوناگون بـه چهار گروه تقسیم کرده بودند: اولین ناحیه، بغداد، مدائن و عراق «کوفه» را شامل میشد. ناحیه دوم، شامل بصره و اهواز بود. ناحیه سوم، قم و همدان، و بالاخره ناحیه چهارم، حجاز، یمن و مصر را در بر میگرفت. هر ناحیه بـه یک وکیل مستقل واگذار میشد کـه تحت نظر او کارگزاران محلی، منصوب میشدند. اقدامات سازمان وکالت را در دستور العملهاي حضرت هادی – علیه السلام – بـه مدیریت این سازمان، میتوان مشاهده کرد.
شهادت امام «ع»
امام هادی – علیه السلام – با آنکه در سامراء تحت نظارت و مراقبت قرار داشت، اما باوجود همه ی رنجها و محدودیتها هرگز بـه کمترین سازشی با ستمگران تن نداد. بدیهی اسـت کـه شخصیت الهی و موقعیت اجتماعی امام و نیز مبارزه منفی و عدم همکاری او با خلفا، برای طاغوتهاي زمان هراس آور و غیرقابل تحمل بود، و پیوسته
از این موضوع رنج میبردند. سرانجام تنها راه را خاموش کردن نور خدا پنداشتند و درصدد قتل امام برآمدند و بدین ترتیب امام هادی نیز مانند امامان پیشین با مرگ طبیعی از دنیا نرفت، بلکه در زمان «معتزّ»، مسموم گردید ودر رجب سال 254 هجری بـه شهادت رسید ودر سامراء، در خانه خویش بـه خاک سپرده شد.
عده اي از سخنان امام هادی علیه السلام
* دنیا همانند بازاری اسـت کـه عدّهاي در آن برای آخرت سود میبرند و عدّهاي دیگر ضرر و خسارت متحمّل میشوند.
* تواضع و فروتنی چنان اسـت کـه با مردم چنان کنی کـه دوست داری با تـو آن کنند.
*علم و دانش بهترین یادبود برای انتقال بـه دیگران اسـت، ادب زیباترین نیکیهاست و فکر و اندیشه آئینه صاف و تزیین کننده اعمال و برنامههاست.
*شانه کردن موها بـه وسیله شانه عاج، سبب روئیدن و افزایش مو میباشد، هم چنین سبب نابودی کرمهاي درون سر و مُخ خواهد شد و موجب سلامتی فکّ و لثهها میگردد.
*همنشین شدن و رفت و آمد با افراد شرور نشانه پستی و شرارت تـو خواهد بود.
*بخل ناپسندهترین خلق و خوی اسـت.
*طمع خصلتی ناروا و ناشایست اسـت.
منبع: isna.ir