پارس ناز پورتال

کیارستمی در سطح جهانی چه کار کرد؟

مجموعه : اخبار سینما
کیارستمی در سطح جهانی چه کار کرد؟

کیارستمی در سطح جهانی چه کار کرد؟ 

عباس کیارستمی رفت در حالیکه هنوز هم موج تعاریف سینما گران خارجی از وی ادامه دارد.با ما در ادامه همراه باشید. «ما در عصر کیارستمی به سر می بریم اما هنوز این را نمی دانیم.» این جمله را ورنر هرتسوک، فیلمساز بزرگ سینمای معاصر آلمان گفته، آن هم درباره کارگردانی که خیلی قبل تر از آنکه تبدیل به چهره ای ملی شود، در سطح سینمای جهان شیفتگانی پروپاقرص داشت و بسیار شناخته شده بود.

 

سرشناس ترین منتقدان حال حاضر سینمای جهان و حتی رفتگانی مانند راجر ایبرت در طول این سال ها، سینمای فیلمساز مولف را دنبال کرده اند و همیشه مجذوب صمیمیت ذاتی آثار او بوده اند. مرز باریک میان واقعیت و خیال در فیلم های کیارستمی شگفت زده و گیج شان کرده.

کیارستمی در سطح جهانی چه کار کرد؟او اولین و تنها جایزه نخل طلای کن را با فیلم «طعم گیلاس» به سینمای ایران هدیه کرد. از مارتین اسکورسیزی، فیلمساز هالیوود گرفته تا غول های نقد از این فیلم به عنوان اثری هنرمندانه و جاودان یاد می کنند.

 

دبورا یانگ منتقد هالیوود ریپورتر در واکنش به درگذشت فیلمساز نامدار ایران نوشت: «سینمای جهان چراغ راهش را از دست داد…» هضم این جمله آسان نیست؛ حالا انگار به یک لانگ شات نیاز داریم. به یک نمای وسیع از ابعاد جادوی سینمای کیارستمی در سطح جهان.

 

آن وری ها، او و فیلم هایش را از چه زاویه ای می دیدند؟ مهم ترین آثارش کدام ها بودند؟ جوایزش چه؟ راستی چقدر عباس کیارستمی را می شناسیم.

 

طعم گیلاس – Taste of Cherry

سال اکران: 1997

زاویه دید: این فیلم و همین طور «ده» دیگر ساخته کیارستمی در سال 2002، به لحاظ ساختاری بسیار شبیه هم هستند. هعر دو فیلم اغلب در قالب نماهای نزدیک و از زاویه دید شخصیتی که سوار بر ماشین در شهری کوچک در حال حرکت است،

 

به تصویر کشیده شده اند. با این همه، کیارستمی بر خودنگری حاصل از چنین صحنه پردازی و چیدمانی تاکید می کند تا پرسش های مهم تری را در رابطه با طبیعت بشر و حتی مدرنیته مطرح کند. فیلمی که اولین و تنها جایزه ارزشمند نخل طلا را برای سینمای ایران به ارمغان آورد.

 

سوژه اصلی «طعم گیلاس» مردی است که قصد دارد به زندگی خود پایان دهد و در حومه شهر تهران با ماشین اش دنبال کسی می گردد که در ازای دریافت 200 هزار تومان پول، تقاضای پر دردسر او را برآورده کند. نمادگرایی این فیلم را در میان سکوت های عمیق، دیالوگ های پراکنده و استعاره های بصری و تنش آمیزش می توان یافت.

 

واکنش منتقدان بین المللی: فیلم با استقبال گسترده منتقدان روبرو شد، تا جایی که حتی در روزهای گذشته یادداشت هایی که به مناسبت درگذشت فیلمساز نامدار ایران در رسانه های سینمایی جهان منتشر شده اند از مارتین اسکورسیزی، کارگردان برنده اسکار تا پیتر برادشاو منتقد معروف روزنامه «گاردین»، همگی از طعم گیلاس به عنوان یکی از آثار درخشان و ماندگار کیارستمی یاد کرده اند.

 

جاناتان رزنبام منتقد «شیکاگو ریدر» این بار هم به فیلم کیارستمی چهار ستاره کامل اعطا کرد و بخش هایی از نقدی که برای طعم گیلاس نوشت، در واقع جوابیه ای بود به واکنش شدیدا منفی راجر ایبرت، منتقد فقید «شیکاگو سان تایمز» که فیلم برنده جایزه نخل طلای جشنواره کن را شدیدا خسته کننده و ملال آور توصیف کرد.

 

رزنبام و دیو کِهر منتقد «نیویورک دیلی نیوز» هر دو عقیده داشتند فیلم شاهکار بوده اما حرف ایبرت این بود که پادشاهی بدون لباس دیده است.

 

جوایز و افتخارات: برنده نخل طلای جشنواره کن 1997، برنده جایزه بهترین فیلم خارجی زبان انجمن منتقدان فیلم بوستون 1997، نامزد بهترین فیلم جشنواره بین المللی فیلم تلوراید1997
کیارستمی در سطح جهانی چه کار کرد؟باد ما را خواهد برد – The Wind Will Carry Us

سال اکران: 1999

زاویه دید: برخلاف دیگر فیلم های کیارستمی که با نوعی احساس آزردگی و از هم گسیختگی همره است و در واقع واکنش کارگردان به جهان دائما در حال تغییر پیرامونش است، داستان «باد ما را خواهد برد» برای خیلی ها در سطح بین المللی یادآور و تداعی کننده فیلم هایی مانند «دره من چه سرسبز بود» ساخته جان فورد یا «روزهای بهشت» به کارگردانی ترنس مالیک است.

 

این فیلم روایتگر ماجرای شخصیتی به نام بهزاد و تلاش او برای پیدا کردن مأمنی در یکی از روستاهای دور افتاده ایران است. به زعم بسیاری از منتقدان خارجی، «باد ما را خواهد برد» نقطه عزیمت کیارستمی از ساخته های قبلی اش و به آشتی مبارکی میان سنت و تغییر، میان گذشته و آینده تعبیر شده است.

 

واکنش منتقدان بین المللی: فیلم سه سال بعد از اولین حضور جشنواره ای خود در سینماهای آمریکای شمالی امکان نمایش یافت و بعد از آن بود که ریچارد کورلیس، منتقد مجله «تایم» نوشت: «ضرباهنگ زندگی روستایی تاکنون به ندرت تا این حد واضح و شفاف ترسیم شده است.» فیلم به عنوان یکی از 50 اثر برتر سینمای جهان در دو دهه گذشته توسط جشنواره فیلم تورنتو انتخاب شد.

 

اسکات فونداس، منتقد «ورایتی» علاوه بر تحسین ساخته کیارستمی، این اثر را پیشاپیش فیلم «کمون (پاریس، 1871)» ساخته پیتر واتکینز و همین طور «خون به پا خواهد شد» به کارگردانی پل تامس اندرسن قرار داد. در نظرسنجی «بنیاد فیلم بریتانیا» (BFI) در سال 2013 شش منتقد از جمله رزنبام، از «باد ما را با خود خواهد برد» به عنوان یکی از 10 فیلم محبوب شان نام بردند.

 

بسیاری از منتقدان سراسر دنیا فیلم را شاهکار خواندند؛ اثری که جایگاه کیارستمی را به عنوان یکی از کارگردانان محبوب سینمای هنری در چند دهه اخیر بیش از پیش تثبیت کرد.

 

جوایز و افتخارات: نامزد جایزه شیر طلایی جشنواره ونیز، برنده جایزه بزرگ هیئت داوران ونیز، برنده جایز فیبرشی از جشنواره فیلم ونیز، نامزد جایزه بهترین فیلم خارجی زبان از سوی انجمن منتقدان شیکاگو.

کیارستمی در سطح جهانی چه کار کرد؟کپی برابر اصل – Certified Copy

سال اکران: 2010

زاویه دید: این فیلم و «مثل یک عاشق» آخرین ساخته کارنامه کیارستمی هستند که از قضا هر دو در فضای خارج از ایران جلوی دوربین رفته اند.

 

«کپی برابر اصل» که تولید فرانسه است با بازی ژولیت بینوش، بازیگر سینمای این کشور، یکی از بهترین ساخته های کیارستمی به شمار می رود. در ظاهر، فیلم روایتگر داستان ساده یک زوج است اما مثل تمام فیلم های کیارستمی، رفته رفته لایه های زیرین خودش را آشکار می کند.

 

باز هم چالش بر سر شکاف میان حقیقت و داستان است و اینکه اصلا این جور مرزبندی ها چه اهمیتی دارد. بینوش و ویلیام شیمل نقش دو شخصیتی را بازی می کنند که دست بر قضا در جلسه نقد کتاب شیمل با هم ملاقات می کنند.

 

عنوان کتابی که در فیلم می بینیم، همان عنوان فیلم است. آن دو روزشان را در کنار هم می گذرانند و به نظر می رسد جذب یکدیگر شده اند. با این حال، هر چه فیلم بیشتر پیش می رود، شک مخاطب بیشتر می شود که آیا این دو شخصیت تازه به هم برخورده اند یا در حقیقت سال هاست که ازدواج کرده اند و صرفا دارند نقش بازی می کنند.

 

واکنش منتقدان بین المللی: ابهام موجود در کپ ی برابر اصل، در واقع به مهم ترین عامل محبوبیت فیلم نزد منتقدان بدل شد.

 

دیوید الدستاین، منتقد مجله «نیویورک» نوشت: «با در نظر گرفتن تمام حلقه ها و ترفندهایش، کپی برابر اصل به شدت و به طرز معجزه واری بدل به واقعیت شده است.» دیوید دنبای در «نیویورکر» از این فیلم به عنوان بازگشت شکوه مند کیارستمی به عرصه فیلمسازی یاد کرد و پیتر باردشاو صریحا نوشت کیارستمی را به خاطر ایده کپی برابر اصل و ساخت چنین فیلمی تحسین می کند.

 

جوایز و افتخارات: نامزد جایزه نخل طلای کن، برنده جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره کن (برای بینوش)، برنده جایزه جوانان کن، برنده جایزه بهترین فیلم از جامعه بین المللی سینه فیل، نامزد جایزه بهترین فیلم و فیلمنامه در نظرسنجی منتقدان «ایندی وایر»، برنده جایزه بهترین فیلم خارجی زبان انجمن منتقدان گرجستان.

کیارستمی در سطح جهانی چه کار کرد؟خانه دوست کجاست؟ Where is the Friend’s Home?

سال اکران: 1987

زاویه دید: واقعیت این است که یکی از جریان سازترین و پر سروصداترین فیلم های کیارستمی در سطح بین المللی، در حقیقت دشوارترین فیلم او برای تماشا کردن است.

 

روی کاغذ، با داستانی سر راست و به ظاهر ساده روبرو هستید. پسرکی ناگهان می فهمد دفترچه مشق دوستش را اتفاقی همراه خود از مدرسه به خانه آورده و تصمیم می گیرد هر طور شده خانه دوستش را بیابد تا دفترچه را به او برگرداند. این فیلم اولین بخش از سه گانه «کوکر» است؛ مجموعه ای از سه فیلم بلند که در یکی از روستاهای کوچک ایران می گذرد.

 

البته این منتقدان بودند که مجموعه سه فیلم «خانه دوست کجاست» (1366)، «زندگی و دیگر هیچ» (1370) و «زیر درختان زیتون» (1373) را به سه گانه ای سینمایی تعبیر کردند؛ برچسبی که خود کیارستمی مخالف آن بود.

 

از سطح عبور کنید و نقبی به لایه های زیرین فیلم بزنید، خواهید دید که فیلم کیارستمی درباره وظایف اخلاقی است که ما به عنوان اعضای یک جامعه انسانی باید در قبال یکدیگر به جا آوریم؛ فیلم درباره انسان شریف و درستکار است، درباره مراقبت از یکدیگر. قهرمان های کیارستمی معمولا کودکانی کم سن و سال یا افرادی بسیار سالخورده هستند.

 

منتقدان خارجی تماشای این فیلم را به هر کودکی که سواد خواندن و نوشتن دارد و می تواند از طریق زیرنویس ماجراهایش را دنبال کند، توصیه کرده اند و در عین حال برای بزرگسالان علاقه مند، فیلم را حاوی عمقی مثال زدنی دانسته اند.

 

واکنش منتقدان بین المللی: واقعیت جاناتان رزنبام، منتقد «شیکاگو ریدر» در سال 1998 و توصیف سه گانه سینمایی کوکر نوشت: «هر سه اثر مراقبه ای پایدار بر مناظری واحد و شیوه زندگی مردمان آنجاست؛

 

پرس و جویی متمرکز که بیش از دستیابی به پاسخی مشخص به طرح پرسش های بیشتری می انجامد و طنز در کنار اشعاری طنازانه که درباره دست و پنجه نرم کردن با فاجعه شخصی و غیرشخصی این فیلم ها به کشف و شهود و گرامیداشت آنچه در جهان هست، می پردازند از جمله چیزهایی که ما قادر به درکشان نیستیم.»

 

جوایز و افتخارات: برنده پلنگ برنزی لوکارنو، برنده جایزه فیبرشی و فیلم منتخب انجمن منتقدان فیلم جشنواره فیلم لوکارنو، برنده جایزه سینه کید جشنواره بین المللی فیلم کودکان آمستردام 1992.

کیارستمی در سطح جهانی چه کار کرد؟کلوزآپ Close-Up

سال اکران: 1990

زاویه دید: وقتی پای تلفیق واقعیت و داستان به میان می آید، چه بسا «کلوز آپ» را بتوان به گل سرسبد یا حتی شاهکار تمام آثار کیارستمی تعبیر کرد.

 

داستان فیلم روایتگر ماجرای واقعی مردی است که خودش را به جای یک کارگردان معروف ایرانی معرفی می کند تا بتواند به بهانه ساختن فیلمی جدید به جمع خانواده ای سینما دوست وارد شود. او دستگیر می شود و به جرم جعل هویت روانه دادگاه می شود.

 

پس در نهایت با چه چیزی مواجه هستید؟ یک فیلم مستند؟ یک مستند داستانی بر اساس ماجرایی واقعی؟ کوششی در جهت اقتباس از داستانی واقعی و جذاب تر کردن آن؟ بسته به صحنه ای که به تماشای آن نشسته اید، هر سه برداشت به نوعی صدق می کند.

 

نکته جالب آن که مفهوم کلی فیلم به موازات مضمون اصلی آن به تصویر کشیده شده؛ اینکه شناخت حقیقت هر انسان تا چه حد می تواند ناممکن باشد، حتی اگر خودشان به شما بگویند که هستند.

 

واکنش منتقدان بین المللی: نانی مورتی، کارگردان سرشناس ایتالیایی در سال 1996 فیلمی کوتاه با عنوان «روز افتتاحیه کلوزآپ» را با محوریت نمایش کلوزآپ در رم ساخت. مجله معتبر «کایه دوسینما» در سال 1991 این اثر را به عنوان پنجمین فیلم برتر سال معرفی کرد.

 

ورنر هرتسوک کارگردان مطرح آلمانی، کلوزآپ را یکی از بهترین فیلم های واقع گرای سینما دانست و از آن قدردانی کرد. دنیس لیم و استفن هولدر، منتقدان روزنامه «لس آنجلس تایمز» نوشتند این فیلم روایتی شیوا و مستقیم با نگاه به روح و روان انسانی پیچیده است که با واقعیت اجتماعی و فرهنگی جامعه همراه شده.

 

جوایز و افتخارات: برنده جایزه ویژه منتقدان از جشنواره بین المللی فیلم مونترال 1990، برنده دیپلم افتخار و جایزه فیبرشی جشنواره بین المللی فیلم استانبول 1992.

کیارستمی در سطح جهانی چه کار کرد؟