هنگام بحث درباره طراحان نقش قالی ایران اگر از گذشته‎های بسیار دور عهد صفوی  كه تنها نام انگشت شمار تنی چند از این هنرمندان از جمله رضا عباسی، میرك و سلطان محمد تبریزی بر صفحات تاریخ هنر ایران باقیمانده است بگذریم و ادامه مبحث را با گذشتن از یك فضای خالی تاریخی به دوره پایانی عهد قاجاریه كشانده و تاریخ نقش قالی را از زمان نقاش بزرگ كرمان محسن خان شروع كرده و به زمان حال برسانیم، به نام بسیاری از هنرمندان نقش قالی و تذهیب بر می‏خوریم كه حاصل تخیل و قدرت نقش آفرینی هنر قالی بافی ایران جلوه ابدی بخشیده‎اند.

طراحان بزرگ نقش قالی ایران در 150 سال اخیر در پنج مركز مهم قالی بافی ایران به شرح زیر دسته بندی میشود:

كرمان
سر سلسله نقاشان بزرگ ایران، محسن خان نقاش معروف كرمانی است متولد سال 1211 شمسی و متوفی سال 1290 شمسی؛ فرزند این هنرمند بزرگ حسن‎خان یكی از طراحان نام آور و برجسته نقش قالی است. شاگردان حسن‎خان به ترتیب عبارتند از زمان‏خان، احمد علی‎خان كربلایی، اكبر فدایی، كاشی نقاش، حاج محمد جعفر، عزیز الله بهارستانی، رضا بهره‎مند و حسین رسولی راوری كه هر كدام از آنها با ابداع نقشهای جدید و دلفریب هنر نقش قالی را در خطه كرمان به اوج كمال خود رسانیدند.

در نسل سوم نقاشان كرمانی به نام‏های محمد علی شاهرخی پسر حسن‎خان،اكبر بهارستانی فرزند عزیزالله بهارستانی، عباس سروری،احمد كیوان، علی صوتی و حسین واعظی بر می‏خوریم.

اصفهان
در طراحی قالی اصفهان بی‎تردید باید ابتدا به نام عیسی بهادری اشاره شود. او پس از اتمام مدرسه كمال الملك، سال 1315 به سرپرستی هنرستان هنرهای زیبا اصفهان برگزیده شد؛ به مدت 30 سال در این سمت شاگردان زیادی را در همه رشته‎های هنرهای تزئینی بویژه در نقاشی و تذهیب و نقش قالی تربیت كرد و طرح‎های بسیار جالبی را به مجموعه طرح‎های ایرانی افزود؛ جواد رستم شیرازی، پورصفا، هوشنگ جزی‎زاده، محمود فرشچیان و جعفرقلی دادخواه همگی از دانش آموختگان این هنرستان و از شاگردان و همكاران او بودند.

احمد ارچنگ متولد 1293 شمسی هنرمند برجسته دیگری است كه از او طرح‎های چشم نواز و زیبایی در نقش قالی‎بافی مانده است؛ شاگردان با استعداد این هنرمند به نام‎های عباس كرباسیون و رحمت الله شادمان در ادامه كار استاد هم اكنون به كار طراحی در اصفهان اشتغال دارند؛ جعفر رشتیان، طراح معروف دیگری درا صفهان كه تا چندی پیش در قید حیات بود در زمینه طرح‎های منظره‎ای نمونه‎های بسیار با ارزشی از خود بر جای گذاشت. نمیتوان از نقش قالی اصفهان صحبت كرد و به نام حسین مصور الملكی متولد 1270 شمسی از نقاشان مشهور نقش قالی اصفهان اشاره نكرد.

فرش و گلیم, طراحان قالی, نقشه قالی ایرانی

كاشان
در دفتر طراحان بزرگ و صاحب سبك كاشان در 110  سال اخیر ابتدا به نام رضا صانعی می‎رسید رضاخان كه از پیشكسوتان هنرمند نقش قالی است بر می‎خوریم. این هنرمند نامدار سال 1265 شمسی در شهر كاشان متولد شد. او مانند سایر هنرمندان همعصر خود، نقاشی و طراحی را نزد میرزا احمد و برادرش میرزا علی اكبر آموخت و خیلی زود خود به مرحله استادی رسید. آثار او بیشتر بصورت دورنما و پرتره است. همكار و داماد او میرزا نصرالله صانعی نقاش زاده نیز از استادان فن نقش قالی است كه بیشتر در سبك كلاسیك كار میكرده است.

دبیرالصنایع، آقا رضا وفا و میرزا عباس صنیعی نیز از استادان فن هستند و هنر نقاشی قالی كاشان به مقیاس زیاد، مدیون ذوق و نوآوری و خلاقیت هنری آنان است؛ محمد و نظام افسری، دو تن از اعضای خانواده هنرمند افسری در كاشان هستند كه در رشته نقش قالی به مرحله استادی رسیدند؛كارهای این دو نقاش چیره دست بیشتر در مایه طرح‎های طبیعت و صورت سازی است.

در یادآوری سایر هنرمندان صاحب شهرت این رشته باید به نام‎های محمد صنیعی، فرزند میرزا عباس صنیعی و مرتضی درویش و بالاخره سید محسن صانعی فرزند رضا صانعی كه در شهر مشهد به كار طراحی قالی اشتغال دارد اشاره شود.

تبریز
شهر تبریز میراث‎دار نگارگری مكتب تبریز است كه خود همواره به عنوان نوآورترین شهر در طراحی قالی جهان مطرح بوده است. تبریز از سویی به واسطه قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم  و ارتباط با كشورهای اروپایی و از سویی جسارت طراحان در ابداع فرم‎ها و رنگ آمیزی‎های جدید از ویژگی‎های منحصر به فردی برخوردار است. از قدیمی‎ها رسام ارژنگی و میر مصور، مینیاتوریست و نقاش قالی و از بنیانگذاران مدرسه صنایع مستظرفه تبریز بوده‎اند.

همچنین از استادان درگذشته می‎توان به حبیب الله امین افشار و محمد تقی خیابانی،ابراهیم رضایی،ابوالقاسم اماقانی، قلی نامی و اكبر برگی اشاره كرد و از هنرمندان دوران معاصر رضا اسكندری، غلامحسین خیابانی و محمد حسین بنام را می‎توان نام برد كه هر كدام با ذوق و كوشش فراوان سعی دارند برگ جدیدی بر دفتر طرح‎های جاودانی قالی ایران بیفزایند.

مشهد
از طراحان مشهور و قدیمی مشهد میتوان از عبدالحمید صنعت نگار متولد 1287 شمسى نام برد كه طراح نقشه بسیاری از قالی‎های بافته شده در كارگاه عمو اوغلی بوده است، علی اكبر طرحچی، فرزند عباس طرحچی معروف به نگارنده نیز از طراحان قدیمی و پر سابقه مشهد است؛ از نسل جوانتر محمد حسین فخرالواعظین مهدوی متولد  1310 شمسی فرزند شیخ عبدالكریم فخرالواعظین مهدوی، طراح و نقاش قدیمی كرمانی و احمد بهبودی و حسین شهیدی‎نژاد هستند كه در گروه هنرمندان كارگاه‎های قالی‎بافی آستان قدس رضوی و شركت سهامی فرش ایران قرار دارند.