جینسنگ (جینسنگ قرمز کره‌ای) از گیاهان دارویی است که به مدت طولانی در طب سنتی آسیای شرقی به‌خصوص در کره، چین و ژاپن مورد استفاده قرار گرفته است. از جینسنگ به‌صورت تنها یا در ترکیب با سایر گیاهان دارویی برای درمان بیماری‌های مختلف مانند بیماری‌های قلبی- عروقی، عصبی، متابولیک و ایمنی استفاده می‌شود.

جینسنگ دارای خواص و اثرات مثبت متعددی از جمله ضد خستگی، جلوگیری از افزایش قند خون، ضد چاقی، ضد سرطان، آنتی‌اکسیدان و ضد پیری است. بررسی‌ها نشان می‌دهد مصرف جینسنگ توسط بیماران مبتلا به ام‌اس اثرات مثبتی در وضعیت سلامت آن‌ها خواهد داشت. در این مقاله قصد داریم درباره‌ی فواید جینسنگ در کنترل ام‌اس مطالبی را ارائه کنیم.

بیماری‌های خودایمنی و اثرات جینسنگ بر سلول‌های ایمنی

همان‌طور که می‌دانید ام‌اس یک بیماری خودایمنی است. در این نوع از بیماری‌ها، سیستم ایمنی به اشتباه سلول‌ها و اجزای بدن را به عنوان عامل بیگانه شناسایی کرده و به آن حمله می‌کنند.

در بیماری ام‌اس غلاف میلین اطراف سلول‌های عصبی به عنوان عامل بیگانه شناسایی می‌شوند و مورد حمله‌ی سیستم ایمنی فرد قرار می‌گیرند. غلاف میلین در نقل و انتقال پیام‌های عصبی نقش مهمی ایفا می‌کند و آسیب وارد شده به آن در این بیماری باعث بروز علائم ام‌اس می‌شود.

علت بیماری‌های خودایمنی به‌طور کلی ناشناخته است. استرس، عوامل ژنتیکی و محیطی به عنوان عواملی پیشنهاد می‌شوند که می‌توانند باعث ایجاد یک بیماری خودایمنی شوند. حداقل 80 نوع بیماری خودایمنی وجود دارد و تقریبا هر عضوی از بدن می‌تواند درگیر بیماری خودایمنی شود.

هر بیماری علائم خاص خود را دارد. از جمله‌ی این علائم می‌توان به مواردی مانند؛ خستگی، درد و تورم مفاصل، مشکلات پوستی، درد شکم یا مشکلات گوارشی، تب مکرر و تورم غدد اشاره کرد.

بیماری‌های خودایمنی و علائم آن می‌توانند کیفیت زندگی بیماران را کاهش دهد. متأسفانه بروز و شیوع بیماری‌های خودایمنی به تدریج در جهان رو به افزایش است. درمان‌های مورد استفاده که عمدتا استفاده از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی، سرکوب‌کننده‌های سیستم ایمنی و ایمونوگلوبولین‌های داخل وریدی است، دارای عوارض جانبی هستند و معمولا نمی‌توانند بیماری را درمان کنند.

جینسنگ به عنوان یک عامل تعدیل‌کننده‌ی فعالیت سیستم ایمنی شناخته می‌شود. سیستم ایمنی از انواع مختلفی از سلول‌ها (ماکروفاژها، سلول‌های دندریتیک، میکروگلیا، لنفوسیت‌ها، سلول‌های کشنده طبیعی و …) با عملکردهای تخصصی تشکیل شده است. جینسنگ و ترکیبات موجود در آن می‌توانند به‌طور متفاوتی فعالیت هر کدام از این نوع سلول‌های ایمنی را تنظیم کنند.

مشخص شده است که عصاره‌ی جینسنگ قرمز کره‌ای می‌تواند تکثیر و تمایز نوعی سلول ایمنی)سلول‌هایT کمکی 17) که نقش مهمی در فعالیت سلول‌های B که آنتی‌بادی ترشح می‌کنند و سلول‌های T کشنده که به‌طور مستقیم عوامل تشخیص داده شده را می‌کشند دارد، را مهار کند و از طرف دیگر باعث تمایز سلول‌های T تنظیمی شود که واکنش‌های ایمنی را سرکوب و تعدیل می‌کند.

از شاخص‌ترین ترکیبات فعال موجود در جینسنگ جینسنوزیدها هستند. بررسی‌ها نشان داده است جینسنوزید Rg-3 می‌تواند باعث مهار تمایز سلول T کمکی 1 و کاهش بیان اینترفرون گاما که یکی از میانجی‌های التهابی سیستم ایمنی است بشود.

این مسئله باعث تعدیل فعالیت سلول‌های ایمنی خواهد شد. این‌گونه نتایج نشان می‌دهد جینسنگ می‌تواند به عنوان یک عامل درمانی برای تعدیل فعالیت سیستم ایمنی مورد استفاده قرار گیرد.

اثرات جینسنگ در ام‌اس

ام‌اس یک بیماری خودایمنی سیستم عصبی مرکزی است که باعث التهاب و تخریب غلاف میلین اطراف سلول‌های عصبی می‌شود. این بیماری بیش از 2/5 میلیون نفر در سراسر جهان را درگیر کرده است.

همان‌طور که گفته شد در این بیماری میلین اطراف سلول‌های عصبی مورد حمله‌ی سلول‌های ایمنی قرار می‌گیرد و نتیجه‌ی این اتفاق ظهور علائمی از جمله از دست رفتن عملکرهای حرکتی، اختلالات خلقی، اختلالات شناختی و سایر علائم عصبی است.

داروهایی که در حال حاضر برای این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرند عمدتا ضد التهابی هستند و اجزای مختلف سیستم ایمنی را که در بیماری‌زایی ام‌اس نقش دارند مورد هدف قرار می‌دهند.

ساز و کار اثر این داروها هنوز به‌طور کامل مشخص نیست و استفاده از این داروهای می‌تواند عوارض جانبی مانند افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی، لوکوپنی، بیماری تیروئید و افسردگی در پی داشته باشد.

استفاده از جینسنگ و اجزای فعال آن مانند جینسنوزیدها نتایج مثبتی در آزمایش‌های انجام شده نشان داده است. بررسی‌های صورت گرفته روی مدل موشی بیماری ام‌اس حاکی از آن است که جینسنگ توانسته باعث کاهش تخریب غشای میلین اطراف سلول‌های عصبی، کاهش فعال شدن و حضور سلول‌های ایمنی در ناحیه‌ی مورد نظر و افزایش بیان واسطه‌‌ها و میانجی‌های ضد التهابی بشود.

علاوه بر آن‌چه گفته شد، استفاده از سایر ترکیبات فعال موجود در جینسنگ به‌صورت جداگانه و تخلیص شده نیز تثرات مثبتی در بهبود علائم ام‌اس داشته است. به عنوان مثال پلی‌ساکاریدهای موجود در این گیاه توانسته باعث کاهش التهاب و افزایش بیان عوامل ضدالتهابی بشود.

احساس خستگی یکی از علائمی است که در بیماران مبتلا به ام‌اس ظاهر می‌شود و می‌تواند زندگی آنان را مختل نماید. نتایج یک کارآزمایی بالینی که در ایران و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شد مشخص کرد که مصرف 2 قرص جینسنگ در طول روز ( یک‌بار بعد از صبحانه و بار دیگر بعد از عصرانه، هر قرص حاوی 250 میلی‌گرم جینسنگ کره‌ای ) به مدت 3 ماه، باعث کاهش خستگی در 86 درصد از شرکت‌گنندگان شده است.

همچنین استفاده از جینسنگ توانسته کیفیت زندگی گروه مصرف‌کننده را به میزان قابل توجهی در مقایسه با گروه کنترل افزایش دهد.

سخن پایانی؛ جینسنگ عاملی مفید در کاهش التهاب، کاهش احساس خستگی و افزایش کیفیت زندگی

خواص جینسنگ از دیرباز شناخته شده و مورد توجه بوده است. این گیاه از زمان‌های قدیم به عنوان یک عامل نیروبخش که قوای جنسی را نیز تقویت می‌کند شناخته شده است. در سال‌های اخیر ساز و کار اثرات مختلف عوامل موجود در این گیاه بیشتر آشکار شده است.

مولکول‌های فعال موجود در این گیاه از طریق کاهش میزان التهاب و همچنین افزایش بیان میانجی‌های ضد التهابی، به بهبود علائم بیماری ام‌اس که عمدتا ناشی از التهاب هستند کمک می‌کنند و این‌گونه از تخریب غشا میلین اطراف سلول‌های عصبی نیز جلوگیری می‌کنند.

علاوه بر این جینسنگ به‌دلیل خواص نیرو بخشی که دارد، به رفع حالت خستگی بیماران مبتلا به ام‌اس کمک می‌کند و از این طریق کیفیت زندگی این دسته از بیماران را افزایش می‌دهد.