در اینبخش دعاهایی بـه مناسبت نیمه شعبان را مرور میکنیم. روایت کرده اند کـه دعای شب نیمه شعبان با شب قدر برابری می کند و فضیلت هاي زیادی در مناجات هاي این شبها وجوددارد. نیمه شعبان و میلاد حضرت مهدی «عج» یکی از بزرگ ترین اعیاد در بین شیعیان اسـت، سال هاست کـه برای ظهور منجی مان دست بـه دعا برداشتیم و از خداوند خواستاریم تقاضای مان را اجابت کند. با مجله پارس ناز همراه باشید.
خواندن دعایى کـه شیخ و سیّد نقل کرده اند، و بـه منزله زیارت امام زمان «صلوات اللّه علیه» اسـت:
اللَّهُمَّ بِحَقِّ لَیْلَتِنَا [هَذِهِ ] وَ مَوْلُودِهَا وَ حُجَّتِكَ وَ مَوْعُودِهَا الَّتِی قَرَنْتَ إِلَى فَضْلِهَا فَضْلاً فَتَمَّتْ كَلِمَتُكَ صِدْقاً وَ عَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِكَ وَ لا مُعَقِّبَ لِآيَاتِكَ نُورُكَ الْمُتَأَلِّقُ وَ ضِیَاؤُكَ الْمُشْرِقُ وَ الْعَلَمُ النُّورُ فِی طَخْیَاءِ الدَّیْجُورِ الْغَائِبُ الْمَسْتُورُ جَلَّ مَوْلِدُهُ وَ كَرُمَ مَحْتِدُهُ وَ الْمَلائِكَةُ شُهَّدُهُ وَ اللَّهُ نَاصِرُهُ وَ مُؤَیِّدُهُ إِذَا آنَ مِيعَادُهُ وَ الْمَلائِكَةُ [فَالْمَلائِكَةُ] أَمْدَادُهُ سَیْفُ اللَّهِ الَّذِی لا یَنْبُو وَ نُورُهُ الَّذِی لا یَخْبُو وَ ذُو الْحِلْمِ الَّذِی لا یَصْبُو مَدَارُ الدَّهْرِ وَ نَوَامِيسُ الْعَصْرِ وَ وُلاةُ الْأَمْرِ وَ الْمُنَزَّلُ عَلَیْهِمْ مَا یَتَنَزَّلُ [یَنْزِلُ ] فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ،
خدایا بـه حق این شب و مولود در آن، و بـه حق حجتّت و موعود او، کـه بـه فضیلتش فضیلت دیگرى را قرین ساختى، پس کامل شد کلمه ات بـه راستى و عدالت، براى کلماتت دگرگونسازى نیست، و براى آیاتت پسزنندهاى نمىباشد، نور درخشانت، و پرتو فروزانت، و نشانه روشنت در شب تاریک، آن غایب پوشیده از نظر، کـه عظیم بوده ولادتش، و شریف اسـت.
اصل و نسبش، فرشتگان گواه اویند، و خدا یاور و تأیید کننده اش آنگاه کـه وعده ظهورش در رسد و فرشتگان مددکاران اویند، شمشیر خداست کـه کند نشود، و نور حق اسـت کـه خاموش نگردد، و با بردبارى اسـت کـه کارى بیمنطق انجام ندهند، مدار روزگار اسـت. [پدرانش] نوامیس عصر، و متولّیان حکومت حقاند، نازل شده بر آنان انچه در شب قدر نازل مىشود،
وَ أَصْحَابُ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ تَرَاجِمَةُ وَحْیِهِ وَ وُلاةُ أَمْرِهِ وَ نَهْیِهِ اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى خَاتِمِهِمْ وَ قَائِمِهِمْ الْمَسْتُورِ عَنْ عَوَالِمِهِمْ اللَّهُمَّ وَ أَدْرِكْ بِنَا أَیَّامَهُ وَ ظُهُورَهُ وَ قِیَامَهُ وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَنْصَارِهِ وَ اقْرِنْ ثَارَنَا بِثَارِهِ وَ اكْتُبْنَا فِی أَعْوَانِهِ وَ خُلَصَائِهِ وَ أَحْیِنَا فِی دَوْلَتِهِ نَاعِمِينَ وَ بِصُحْبَتِهِ غَانِمِينَ وَ بِحَقِّهِ قَائِمِينَ وَ مِنَ السُّوءِ سَالِمِينَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَ صَلَوَاتُهُ عَلَى [وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَی] سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِیِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ وَ عَلَى أَهْلِ بَیْتِهِ الصَّادِقِينَ وَ عِتْرَتِهِ النَّاطِقِينَ وَ الْعَنْ جَمِيعَ الظَّالِمِينَ وَ احْكُمْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُمْ یَا أَحْكَمَ الْحَاكِمِينَ
اصحاب حشر و نشرند، و مفسّران وحى خدا، و والیان امر و نهى حق. خدایا! بر خاتم و قائمشان کـه پوشیده از عوالم ایشان اسـت درود فرست. خدایا! مـا رابه درک ایام او و ظهور و قیامش نایل فرما، و از یارانش قرارمان ده، و خودخواهى او قرین کن، و مـا را در شمار یاران و دلدادگانش ثبت فرما، ودر دولتش شاد و خرّم زنده بدار، و از همنشینىاش بهرهمند ساز
و برپادارنده حقش قرارمان ده، و از بدیها بـه سلامت بدار، ای مهربانترین مهربانان، و سپاس خداى را پروردگار عالمیان، و درودهاى بىپایان خدا بر آقایمان محمّد خاتم پیامبران و رسولان، و بر اهل بیت راستگو و خاندان حق گویش باد، و خدا نفرین فرست بر همه ی ستمکاران، و بین مـا و بین آنان داورى کن، اى داورترین داوران.
شیخ از اسماعیل بن فضیل هاشمى روایت کرده کـه گفت: حضرت صادق علیه السّلام این دعا رابه مـن تعلیم داد کـه آنرا در شب نیمه شعبان بخوانم:
أَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ الْعَلِیُّ الْعَظِيمُ الْخَالِقُ الرَّازِقُ الْمُحْیِی الْمُمِيتُ الْبَدِی ءُ الْبَدِيعُ لَكَ الْجَلالُ وَ لَكَ الْفَضْلُ وَ لَكَ الْحَمْدُ وَ لَكَ الْمَنُّ وَ لَكَ الْجُودُ وَ لَكَ الْكَرَمُ وَ لَكَ الْأَمْرُ وَ لَكَ الْمَجْدُ وَ لَكَ الشُّكْرُ وَحْدَكَ لا شَرِيكَ لَكَ یَا وَاحِدُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لِی وَ ارْحَمْنِی وَ اكْفِنِی مَا أَهَمَّنِی وَ اقْضِ دَیْنِی وَ وَسِّعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی فَإِنَّكَ فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ كُلَّ أَمْرٍ حَكِيمٍ تَفْرُقُ وَ مَنْ تَشَاءُ مِنْ خَلْقِكَ تَرْزُقُ فَارْزُقْنِی وَ أَنْتَ خَیْرُ الرَّازِقِينَ فَإِنَّكَ قُلْتَ وَ أَنْتَ خَیْرُ الْقَائِلِينَ النَّاطِقِينَ وَ اسْئَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ فَمِنْ فَضْلِكَ أَسْأَلُ وَ إِیَّاكَ قَصَدْتُ وَ ابْنَ نَبِیِّكَ اعْتَمَدْتُ وَ لَكَ رَجَوْتُ فَارْحَمْنِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
خدایا تویى زنده بخود پاینده برتر بزرگ، آفریننده روزىبخش، زندگىبخش میراننده، آغازکننده پدیدآورنده، بزرگى توراست، برتری توراست، سپاس ازآن توست، نعمت و جود، کرم و فرمان، بزرگواری و شکر تنها توراست، یگانهاى، شریکى براى تـو نیست، اى یگانه، اى یکتا، اى مقصود خلق، اى آن کـه نزاده و زاده نشده و برایش همتایى نبوه، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.
مرا بیامرز و بـه مـن رحمت آر، و نیازهاى مهمّ مرا کفایت فرما، بدهکارىام را ادا کن، روزىام را وسعت ده، بـه درستى کـه تـو دراین شب هر کار استوارى را مقدّر مىکنى، و هرکه از خلق خودرا بخواهى روزى میدهى، پس مرا روزى ده کـه تـو بهترین روزى دهندگانى، تـو بهترین سخنگویى: «از فضل خدا بخواهید» بنابر این از فضلت می خواهم، و تـو را قصد کردم و بـه تـو امید بستم، بر مـن رحم کن، اى مهربانترین مهربانان.
دعایى را بخواند کـه حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله دراین شب میخواندند:
اللَّهُمَّ اقْسِمْ لَنَا مِنْ خَشْیَتِكَ مَا یَحُولُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ مَعْصِیَتِكَ وَ مِنْ طَاعَتِكَ مَا تُبَلِّغُنَا بِهِ رِضْوَانَكَ وَ مِنَ الْیَقِينِ مَا یَهُونُ عَلَیْنَا بِهِ مُصِيبَاتُ الدُّنْیَا اللَّهُمَّ أَمْتِعْنَا بِأَسْمَاعِنَا وَ أَبْصَارِنَا وَ قُوَّتِنَا مَا أَحْیَیْتَنَا وَ اجْعَلْهُ الْوَارِثَ مِنَّا وَ اجْعَلْ ثَارَنَا عَلَى مَنْ ظَلَمَنَا وَ انْصُرْنَا عَلَى مَنْ عَادَانَا وَ لا تَجْعَلْ مُصِيبَتَنَا فِی دِينِنَا وَ لا تَجْعَلِ الدُّنْیَا أَكْبَرَ هَمِّنَا وَ لا مَبْلَغَ عِلْمِنَا وَ لا تُسَلِّطْ عَلَیْنَا مَنْ لا یَرْحَمُنَا بِرَحْمَتِكَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
خدایا از خشیتت چنان نصیب مـا کن، کـه بین مـا و نافرمانى تـو حایل شود، و از طاعتت انچه کـه مـا رابه خشنودىات برساند، و از یقین بـه قدرى کـه گرفتاریهاى دنیا را بر مـا راحت سازد، خدایا مـا رابه گوشهایمان و دیدگانمان و نیروهایمان تا گاهى کـه مـا را زنده میدارى بهرهمند گردان، و آنرا وارث مـا قرار بده، و انتقام مـا را برعهده کسى قرار ده کـه بر مـا ظلم روا داشته، و مـا را بر کسى کـه با مـا دشمنى ورزیده یارى ده.
مصیبت مـا را در دین مـا قرار نده، و دنیا را بزرگترین اندیشه و نهایت دانش مـا قرار مده، و آن راکه بـه مـا رحم نمیکند بر مـا چیره مکن، بـه مهربانىات اى مهربانترین مهربانان. این دعا دعاى جامع و کاملى اسـت کـه خواندن آن در اوقات دیگر هم، مغتنم اسـت، و از کتاب «غوالى اللئالى» چنین روایت شده کـه حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله همواره این دعا را مىخواندند.
شیخ طوسى در کتاب «مصباح» از ابویحیى درضمن خبرى در فضیلت شب نیمه شعبان روایت کرده اسـت کـه گفت: بـه مولاى خود امام صادق علیه السّلام گفتم: بهترین دعاها دراین شب کدام اسـت؟ فرمود: هرگاه نماز عشا را بجا آوردى، دو رکعت نماز بـه این ترتیب بخوان در رکعت اول سوره «حمد» و سوره «کافرون» ودر رکعت دوم سوره «حمد» و سوره «توحید» و چون درود دادى، بگو:
«سبحان اللّه» سى و سه مرتبه
و «الحمد للّه» سى و سه مرتبه
و «اللّه اکبر» سى و چهار مرتبه، سپس بگو:
یَا مَنْ إِلَیْهِ مَلْجَأُ الْعِبَادِ [یَلْجَأُ الْعِبَادُ] فِی الْمُهِمَّاتِ وَ إِلَیْهِ یَفْزَعُ الْخَلْقُ فِی الْمُلِمَّاتِ یَا عَالِمَ الْجَهْرِ وَ الْخَفِیَّاتِ [وَ] یَا مَنْ لا تَخْفَى عَلَیْهِ خَوَاطِرُ الْأَوْهَامِ وَ تَصَرُّفُ الْخَطَرَاتِ یَا رَبَّ الْخَلائِقِ وَ الْبَرِیَّاتِ یَا مَنْ بِیَدِهِ مَلَكُوتُ الْأَرَضِينَ وَ السَّمَاوَاتِ أَنْتَ اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ أَمُتُّ إِلَیْكَ بِلا إِلَهَ إِلّا أَنْتَ فَیَا لا إِلَهَ إِلّا أَنْتَ اجْعَلْنِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ مِمَّنْ نَظَرْتَ إِلَیْهِ فَرَحِمْتَهُ وَ سَمِعْتَ دُعَاءَهُ فَأَجَبْتَهُ وَ عَلِمْتَ اسْتِقَالَتَهُ فَأَقَلْتَهُ وَ تَجَاوَزْتَ عَنْ سَالِفِ خَطِيئَتِهِ وَ عَظِيمِ جَرِيرَتِهِ فَقَدِ اسْتَجَرْتُ بِكَ مِنْ ذُنُوبِی وَ لَجَأْتُ إِلَیْكَ فِی سَتْرِ عُیُوبِی اللَّهُمَّ فَجُدْ عَلَیَّ بِكَرَمِكَ وَ احْطُطْ خَطَایَایَ بِحِلْمِكَ وَ عَفْوِكَ وَ تَغَمَّدْنِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ بِسَابِغِ كَرَامَتِكَ وَ اجْعَلْنِی فِيهَا مِنْ أَوْلِیَائِكَ الَّذِينَ اجْتَبَیْتَهُمْ لِطَاعَتِكَ وَ اخْتَرْتَهُمْ لِعِبَادَتِكَ وَ جَعَلْتَهُمْ خَالِصَتَكَ وَ صَفْوَتَكَ .
اى آن کـه پناه بندگان در سختیها بـه سوى اوست، و بندگان در رخدادهاى وخیم بـه سوى او پناه میبرند، اى داناى آشکار و نهان، اى آن کـه خیالات وهم و فکر، و انچه را اوهام درنظر مىآورد بر او پنهان نمىماند، اى پروردگار خلایق و آفریدهها، اى آنکـه ملکوت زمینها و آسمانها بـه دست اوست، تویى خدا، معبودى جز تـو نیست، بـه اینکـه معبودى جز تـو نیست توسّل مىجویم.
پس اى آن کـه معبودى جز تـو نیست، مرا دراین شب از کسانى قرار ده کـه بـه ایشان نظر کردى و بـه آنان رحم نمودى، و دعایشان را شنیدى پس اجابت کردى و تقاضای گذشت از گناهشان را دانستى، پس ایشان را آمرزیدى، و از خطاى گذشته و گناه بزرگشان درگذشتى، بـه تحقیق از گناهانم بـه تـو پناه آوردم.
مـن براى پردهپوشى عیبهایم بـه تـو پناهنده شدم، خدایا! با کرم و فضلت بر مـن ببخش، و بـه بردبارى و گذشت خطاهایم را بریز، و مرا دراین شب با کرامت کاملت فرو پوشان، و از اولیایت کـه براى طاعتت برگزیدى، و براى عبادتت اختیار کردی و خالص و برگزیده درگاهت نمودى قرار ده.
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِمَّنْ سَعَدَ جَدُّهُ وَ تَوَفَّرَ مِنَ الْخَیْرَاتِ حَظُّهُ وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ سَلِمَ فَنَعِمَ وَ فَازَ فَغَنِمَ وَ اكْفِنِی شَرَّ مَا أَسْلَفْتُ وَ اعْصِمْنِی مِنَ الازْدِیَادِ فِی مَعْصِیَتِكَ وَ حَبِّبْ إِلَیَّ طَاعَتَكَ وَ مَا یُقَرِّبُنِی مِنْكَ وَ یُزْلِفُنِی عِنْدَكَ سَیِّدِی إِلَیْكَ یَلْجَأُ الْهَارِبُ وَ مِنْكَ یَلْتَمِسُ الطَّالِبُ وَ عَلَى كَرَمِكَ یُعَوِّلُ الْمُسْتَقِيلُ التَّائِبُ أَدَّبْتَ عِبَادَكَ بِالتَّكَرُّمِ وَ أَنْتَ أَكْرَمُ الْأَكْرَمِينَ وَ أَمَرْتَ بِالْعَفْوِ عِبَادَكَ وَ أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ اللَّهُمَّ فَلا تَحْرِمْنِی مَا رَجَوْتُ مِنْ كَرَمِكَ وَ لا تُؤْیِسْنِی مِنْ سَابِغِ نِعَمِكَ وَ لا تُخَیِّبْنِی مِنْ جَزِيلِ قِسَمِكَ فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ لِأَهْلِ طَاعَتِكَ وَ اجْعَلْنِی فِی جُنَّةٍ مِنْ شِرَارِ بَرِیَّتِكَ رَبِّ إِنْ لَمْ أَكُنْ مِنْ أَهْلِ ذَلِكَ فَأَنْتَ أَهْلُ الْكَرَمِ وَ الْعَفْوِ وَ الْمَغْفِرَةِ،
خدایا! مرا از کسانى کـه کوشش ایشان قرین سعادت شد، و بهرهشان از خیرات کامل گشت قرار ده، و نیز مرا از کسانى قرار ده کـه سلامت یافتند و نعمتپذیر و رستگار گشته پس بهره بردند، و مرا از گزند انچه پشت سر گذاردم کفایت فرما، و از زیادهروی در معصیتت نگاه دار.
هر انچه مرا بـه تـو نزدیک میسازد و مقرّب درگاهت مىنماید محبوب مـن قرار ده، سرورم هر فرارى بـه تـو پناه میآورد. هر جوینده بـه تـو التماس مىکند، و هر عذرخواه توبهکار بر کرم تـو تکیه مىزند، بندگانت رابا احترام گذاردن بـه آنان ادب کردى و تـو کریمترین کریمانى، و بندگانت را دستور بـه گذشت دادی و تویى آمرزنده مهربان.
خدایا! مرا نسبت بـه انچه از کرمت امیدوارم بىبهره مکن، و از نعمتهاى کاملت ناامید مساز، و از بهره فراوانت کـه دراین شب براى اهل طاعتت مقرّر نمودهاى بىنصیب مکن، و مرا از شرار مخلوقاتت در سپر استوارى قرار ده، پرودگارا هرچند سزاوار آن همه ی عنایت نباشم، ولى تـو اهل کرم و گذشت آمرزشى،
وَ جُدْ عَلَیَّ بِمَا أَنْتَ أَهْلُهُ لا بِمَا أَسْتَحِقُّهُ فَقَدْ حَسُنَ ظَنِّی بِكَ وَ تَحَقَّقَ رَجَائِی لَكَ وَ عَلِقَتْ نَفْسِی بِكَرَمِكَ فَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ وَ أَكْرَمُ الْأَكْرَمِينَ اللَّهُمَّ وَ اخْصُصْنِی مِنْ كَرَمِكَ بِجَزِيلِ قِسَمِكَ وَ أَعُوذُ بِعَفْوِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ وَ اغْفِرْ لِیَ الذَّنْبَ الَّذِی یَحْبِسُ عَلَیَّ [عَنِّی ] الْخُلُقَ وَ یُضَیِّقُ عَلَیَّ الرِّزْقَ حَتَّى أَقُومَ بِصَالِحِ رِضَاكَ وَ أَنْعَمَ بِجَزِيلِ عَطَائِكَ وَ أَسْعَدَ بِسَابِغِ نَعْمَائِكَ فَقَدْ لُذْتُ بِحَرَمِكَ وَ تَعَرَّضْتُ لِكَرَمِكَ وَ اسْتَعَذْتُ بِعَفْوِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ وَ بِحِلْمِكَ مِنْ غَضَبِكَ فَجُدْ بِمَا سَأَلْتُكَ وَ أَنِلْ مَا الْتَمَسْتُ مِنْكَ أَسْأَلُكَ بِكَ لا بِشَیْ ءٍ هُوَ أَعْظَمُ مِنْكَ .
بر مـن چنان کـه شایسته آنى مرحمت فرما، نه چنان کـه سزاوار آنم، زیرا گمانم بـه تـو نیکو اسـت، و امیدم بـه تـو برجا، و بـه کرمت آویختهام، پس تـو مهربانترین مهربانانى، و کریمترین کریمانى، خدایا! خاص گردان مرا از روى کرمت بـه فراوانى روزى، و پناه میآورم بـه عفوت از عقابت، و بیامرز بر مـن گناهى راکه زشتخویى آورد، و روزى را بر مـن تنگ مىکند، تا بـه خشنودى درخورت بـه پا خیزم.
بـه فراوانی عطایت متنعم شوم، و بـه نعمتهاى کاملت خوشبخت گردم، هرآینه بـه آستانت پناه آوردم، و متعرّض کرمت شدم، و بـه عفوت از مجازاتت، و بـه بردبارىات از خشمت پناه بردم، پس ببخش مرا انچه کـه از تـو تقاضای نمودم، و بـه مـن برسان آنچه را از تـو خواهش کردم، از تـو مىخواهم بـه حق خودت نه بـه چیزى کـه بزرگ تر از تـو باشد کـه چیزى بزرگتر از تـو نیست.
آنگاه بـه سجده مىروى و مىگویى:
بیست مرتبه «یا ربّ» پرودگارا
هفت مرتبه «یا اللّه» خدایا
هفت مرتبه «لا حول و لا قوه الا بالله»
ده مرتبه «مـا شآءَ اللّهُ» خواست خواست خدا اسـت
ده مرتبه «لا قُوّةَ اِلاّ بِاللّهِ» نیرویى جز بـه خدا نیست، پس صلوات مىفرستى بر پیامبر و آل او علیهم السّلام. و از خدا حاجت خودرا میخواهى، پس قسم بـه خدا کـه اگر در پى این عمل، بـه شماره قطرات باران حاجت بخواهى هرآینه خداوند عزّوجل بـه کرم فراگیر و فضل بزرگش، آن حاجت رابه تـو مىرساند.
شیخ طوسى و کفعمى فرمودهاند کـه دراین شب این دعا را بخواند:
إِلَهِی تَعَرَّضَ لَكَ فِی هَذَا اللَّیْلِ الْمُتَعَرِّضُونَ وَ قَصَدَكَ الْقَاصِدُونَ وَ أَمَّلَ فَضْلَكَ وَ مَعْرُوفَكَ الطَّالِبُونَ وَ لَكَ فِی هَذَا اللَّیْلِ نَفَحَاتٌ وَ جَوَائِزُ وَ عَطَایَا وَ مَوَاهِبُ تَمُنُّ بِهَا عَلَى مَنْ تَشَاءُ مِنْ عِبَادِكَ وَ تَمْنَعُهَا مَنْ لَمْ تَسْبِقْ لَهُ الْعِنَایَةُ مِنْكَ وَ هَا أَنَا ذَا عُبَیْدُكَ الْفَقِيرُ إِلَیْكَ الْمُؤَمِّلُ فَضْلَكَ وَ مَعْرُوفَكَ فَإِنْ كُنْتَ یَا مَوْلايَ تَفَضَّلْتَ فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ عَلَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ وَ عُدْتَ عَلَیْهِ بِعَائِدَةٍ مِنْ عَطْفِكَ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الطَّیِّبِينَ الطَّاهِرِينَ الْخَیِّرِينَ الْفَاضِلِينَ وَ جُدْ عَلَیَّ بِطَوْلِكَ وَ مَعْرُوفِكَ یَا رَبَّ الْعَالَمِينَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِیِّينَ وَ آلِهِ الطَّاهِرِينَ وَ سَلَّمَ تَسْلِيماً إِنَّ اللَّهَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ اللَّهُمَّ إِنِّی أَدْعُوكَ كَمَا أَمَرْتَ فَاسْتَجِبْ لِی كَمَا وَعَدْتَ إِنَّكَ لا تُخْلِفُ الْمِيعَادَ.
الهى دراین شب روى آوردند بـه سوى تـو روى آورندگان، و قصد تـو نمودند قصدکنندگان، و فضل و احسانت را آرزو کردند جویندگان، از جانب تـو دراین شب نسیمهاى رحمت و هدایا و عطاها و مواهبى اسـت کـه بـه هرکس از بندگانت بخواهى تفضّل میکنى، و از هرکس کـه پیشینه عنایتت شامل حال او نگشته باز مىدارى.
هم اینک مـن این بنده کوچک تـو، نیازمند بـه تـو، احسان و نیکىات را آرزومندم، چنانچه اى مولاى مـن در جایگاهى کـه دراین شب بر یکى از بندگانت احسان نمودى، و بر او جایزه اى عطا کردى، پس بر محمّد و خاندان محمّد کـه پاکان و پاکیزگان و نیکوکاران و برترینند درود فرست، و از نعمت و نیکىات بر مـن ببخش اى پروردگار جهانیان.
و درود خدا و درود بسیار بر محمّد خاتم پیامبران و خاندان پاکش باد، بـه درستى کـه خدا ستوده و بزرگوار اسـت. خدایا! تـو را مىخوانم آن چنان کـه فرمان دادى، پس دعایم رابه اجابت برسان همانطورکه وعده فرمودى، کـه تـو هرگز از وعده خویش تخلّف نکنى.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: شب نیمه شعبانى فرا رسید، رسول خدا در آن شب در منزل عایشه بود، چون شب بـه نیمه رسید از بستر خود براى پرستش برخاست، هنگامیکه عایشه بیدار شد، دریافت کـه پیامبر از خوابگاه خویش بیرون رفته اسـت. او نیز برخاسته رسول خدا را جستوجو مىکرد، دراین میان کـه در جستجوی آن حضرت بود، ناگهان نگاهش بـه رسول خدا افتاد کـه در حال سجده اسـت، شنید در سجدهاش چنین مىگوید:
سَجَدَ لَكَ سَوَادِی وَ خَیَالِی وَ آمَنَ بِكَ فُؤَادِی هَذِهِ یَدَایَ وَ مَا جَنَیْتُهُ عَلَى نَفْسِی یَا عَظِيمُ [عَظِيما] تُرْجَى [یُرْجَی] لِكُلِّ عَظِيمٍ اغْفِرْ لِیَ الْعَظِيمَ فَإِنَّهُ لا یَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظِيمَ إِلّا الرَّبُّ الْعَظِيمُ.
همه ی هستى و اندیشهام برایت سجده کرد، و دلم بـه تـو ایمان آورد، این اسـت دستانم و انچه بر خود جنایت کردم اى بزرگى کـه براى هر کار بزرگى بـه او امید اسـت، از مـن گناه بزرگ را بیامرز، زیرا گناه بزرگ را جز پروردگار بزرگ نمیآمرزد. سپس سر مبارک خویش را از سجده برداشت، و دوباره بـه سجده برگشت، عایشه شنید کـه آن حضرت مىگوید:
أَعُوذُ بِنُورِ وَجْهِكَ الَّذِی أَضَاءَتْ لَهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرَضُونَ وَ انْكَشَفَتْ لَهُ الظُّلُمَاتُ وَ صَلَحَ عَلَیْهِ أَمْرُ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ مِنْ فُجْأَةِ نَقِمَتِكَ وَ مِنْ تَحْوِيلِ عَافِیَتِكَ وَ مِنْ زَوَالِ نِعْمَتِكَ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی قَلْباً تَقِیّاً نَقِیّاً وَ مِنَ الشِّرْكِ بَرِيئا لا كَافِراً وَ لا شَقِیّاً
پناه میآورم بـه نور جلوهات کـه آسمانها و زمینها بر آن روشن شد، و تاریکیها با آن برطرف گشت، و با آن کار گذشتگان و آیندگان اصلاح شد، از فرارسیدن عذاب نابهنگامت و از دگرگونى عافیتت، و از زایل شدن نعمتت. خدایا! دل با تقوا و صفا یافته، و بیزار از شرک، نه کافر و بدبخت روزى مـن گردان. سپس دو طرف روى خودرا بر خاک نهاد و گفت:
عَفَّرْتُ وَجْهِی فِی التُّرَابِ وَ حُقَّ لِی أَنْ أَسْجُدَ لَكَ.
روى خویش رابه خاک ساییدم، و مرا سزاست کـه تـو را سجده کنم.
منبع: کلیات مفاتیح الجنان ترجمه شیخ حسین انصاریان
شب نیمه شعبان از چنان اهمیتی برخوردار اسـت کـه همردیف و همپای شبهاي قدر قرار دارد و از این موقعیت میتوان چون شبهاي قدر ماه مبارک رمضان برای کسب خیرات و برکات معنوی بهره برد و نهایت تلاش را برای کسب فیض داشت. از جمله بركات شب نیمه شعبان، ولادت با سعادت امام زمان «عج» اسـت كه در سحر چنین شبى درسال 255 هجرى قمرى در سامراى واقع شد.
در بحار الانوار در مورد اهمیت شب نیمه شعبان از زبان پیامبر اکرم «ص» اینگونه روایت شده اسـت: مـن شب نیمه شعبان خوابیده بودم کـه جبرائیل بـه نزدم آمد و گفت: ای محمد! آیا دراین شب می خوابي؟ گفتم: ای جبرائیل! مگر این شب چـه شبی اسـت؟ جبرائیل گفت: این شب، شب نیمه شعبان اسـت. ای محمد برخیز! پس مرا از بستر خواب بلند نمود و آن گاه مرا بـه بقیع برد و گفت: سرت را بلند کن و بـه آسمان بنگر.
شب نیمه شعبان شبی اسـت کـه درهای آسمان در آن باز می شود: درهای رحمت. در «رضوان»، در «مغفرت»، در «فضل»، در «توبه»، در «نعمت»، در «جود» ودر «احسان»؛ و خداوند بـه شماره موها و پشمهای گاو و گوسفند مردم را از آتش جهنم آزاد میکند، زمان مرگ را در آن ثبت کرده و بـه مدت یکسال روزی ها را تقسیم میکند؛ و هرچه راکه در تمام سال اتفاق میافتد فرو میفرستد. محمد!
کسیکه این شب رابا گفتن «الله اکبر»، «سبحان الله» و «لا اله الا الله» و دعا و نماز و قرآن خواندن و انجام اعمال مستحب و استغفار کردن زنده نگه دارد بهشت منزل و استراحتگاه او خواهد بودو گناهان گذشته و آیندهاش بخشیده می شود. در حالی نزدت آمدم کـه تمام فرشتهها در آسمان پاهایشان را جفت کردهاند عدهای تسبیح میکنند، عدهای در رکوع، عدهای در سجود و گروهی ذکر میگویند.
شبی اسـت کـه کسی دعا نمی کند مگر اینکـه مستجاب میشود، کسی چیزی نمیخواهد مگر اینکـه بـه او داده می شود، کسی تقاضای مغفرت و بخشش نمی کند، مگر اینکـه بخشیده میشود، کسی توبه نمیکند مگر اینکـه توبهاش پذیرفته می شود. کسیکه از خیر این شب محروم شود، از خیر بزرگی محروم شده اسـت.
امیرالمؤمنین «ع» میفرمود: در شگفتم از کسیکه چهار شب از سال رابه بیتفاوتی میگذارند. آن چهار شب عبارتند از: شب عید فطر، شب عید قربان، شب نیمه شعبان و نخستین شب از ماه رجب. امام صادق «ع» فرمود: وقتی نیمه شعبان می شود هاتفی از افق اعلی ندا میدهد کـه ای زائران قبر حسین، شـما در حالی بـه شهر و دیار خود برمیگردید کـه مورد بخشش الهی قرار گرفته اید.
ثواب و اجر این زیارت شـما را خداوند متعال و پیامبرش بـهعهده گرفتند. اگر کسی در یکی از این سه شب، قبر حسینبن علی «ع» را زیارت کند خداوند متعال گناهان گذشته و آینده وی را می آمرزد. راوی عرض می کند: فدایتان شوم این سه شب، کدام شبها هستند؟ امام «ع» فرمودند: شب عید فطر، شب عید قربان و شب نیمه شعبان.
اگر کسی دریک سال حسین بن علی «ع» را در شب نیمه شعبان و شب عید فطر و شب عرفه زیارت کند خداوند متعال برای او هزار حج و هزار عمره مقبول ثبت می کند و نیز هزار نیاز دنیایی و آخرتی او نیز برآورده خواهد شد. محمدبن ابینصر بزنطی میگوید از امام رضا «ع» پرسیدم: در کدام ماه قبر شریف اباعبدالله الحسین «ع» را زیارت کنیم؟ حضرت فرمودند: در نیمه رجب و نیمه شعبان.
از امام صادق «ع» روایت شده كه از امام باقر «ع» از فضیلت شب نیمه شعبان سؤال شد، ایشان فرمود: «این شب پس از شب قدر برترین شب هاست. دراین شب خدا فضل خودرا بر بندگان سرازیر می كند و آنان رابه بخشش و كرم خویش می آمرزد. پس در تقرب جستن بـه سوى خداى تعالى در آن بكوشید، كه آن شبى اسـت كه خدا بـه ذات مقدس خود قسم یاد كرده، كه:
سائلى را از درگاه خویش با دست خالى بازنگرداند مادام كه انجام معصیتى را تقاضای نكند، و شب نیمه شعبان شبى اسـت كه حق تعالى آنرا براى مـا قرار داد ودر عوض شب قدر كه آنرا مخصوص پیامبر «ص» فرمود، پس در دعاى و ثنا بر خداى تعالى كوشش كنید. تا خدا حوایج دنیا و آخرت وی را برآورده سازد، حتی اگر کسی تقاضا نکرده باشد، ولی خداوند نیاز وی را بدان امر بداند، بازهم خداوند نیاز وی را برطرف سازد.»
امام صادق «ع» فرمود: هر کس دوست دارد پیامبران الهی را از نزدیک ملاقات کند پس بر او لازم اسـت تا در نیمه شعبان قبر حسین بن علی «ع» را زیارت کند؛ چرا کـه در چنین روزی ارواح پیامبران «ع» از خداوند متعال اجازه میگیرند تا بـه زیارت حسین «ع» مشرف شوند کـه خداوند متعال هم بـه آن ها اجازه میدهد.
امام صادق «ع» فرمود: پدرم امام باقر «ع» می فرمود: مـن دوست دارم هر عمل صالحی راکه انجام میدهم آنقدر در آن مداومت داشته باشم تا روحم بـه آن عادت کند. از این رو اگر بـه دلایلی عمل مستحبی را انجام ندادم در نخستین فرصت آن رابهجا می آورم تا نفسم بـه آن عادت کند. برترین عمل نزد خداوند متعال عملی اسـت کـه بر آن مداومت شود.
سپس فرمود: تمام اعمال «یک هفته» در هر پنجشنبه و «تمام اعمال یک ماه» در اول ماه «بعد» و اعمال یکسال در نیمه شعبان «بـه خدمت ولی عصر آن زمان» عرضه می شود. پس اگر میخواهی عملی رابه نفست عادت دهی آنرا یکسال ادامه بده.