موبایل هاي هوشمند این روزها بخش مهمی از زندگی همۀ افراد را تحت تاثیر قرار داده اند، مطمئنا این تکنولوژی روی شخصیت افراد نیز تاثیر دارد. موبایلهاي هوشمند همراه همیشگی زندگیِ ما شدهاند. تعداد زیادی از ما صبحها بلافاصله بعد از چشمبازکردن، سراغ آنها می رویم و شبها نیز صفحۀ تلفن همراههایمان آخرین چیزی هست که می بینیم.
باوجوداین، هنوز چیزهای بسیاری هست که دربارۀ تأثیرات ظریف این وسایل سحرآمیز بر زندگیمان نمیدانیم. تحقیقی اخیر تأثیر بهره گیری از موبایلهاي هوشمند را در لحظۀ تصمیمگیریهاي اخلاقی بررسی کرده هست.تصور کنید که ایمیلتان را باز میکنید و پیام دیوانهکنندهاي را میبینید: بحرانی جدی و اخلاقی، در منزل یا در محل کارتان،
به وجود آمده و شما باید خیلی سریع تصمیم بگیرید. چه واکنشی نشان می دهید؟ قانون سفت و سخت «درستوغلط» را به کار می برید یا تصمیمی سودانگارانه میگیرید و به «آن چه به درد بخورد» عمل میکنید؟شگفتآور هست که پاسخ شما احتمالاً بسته به این خواهد بود که با موبایل هوشمند کار می کنید یا با کامپیوتر شخصی.
جملۀ گذشتهْ نتیجۀ تحقیقی هست که بهتازگی منتشر شده هست و حاکی از این هست که «احکام اخلاقیِ افراد منوط هست به موقعیت دیجیتالی، که در آن با نوعی دوراهیِ اخلاقی مواجه میشوند».
بر زمینه این تحقیق، زمانی که با «دوراهیهاي اخلاقیِ پرتعارض» مواجه میشویم -مخصوصاً زمانی که در موقعیتی حساس هستیم و وقت برای تصمیمگیری کم هست-، اگر در حال کارکردن با تلفن همراه هوشمند باشیم، نه کامیپوتر، احتمال این که راهحلی سودانگارانه را گزینش کنیم اکثر هست.
در مجلۀ کامپیوترز این هیومن بیهیویر۱، تیم تحقیقی که آلبرت بارکدوران، روانشناس دانشگاه سیتی لندن، سرپرست آن بود سلسلهآزمایشهایي را طراحی کرد که شواهد این نظریۀ شگفتانگیز را فراهم می کند. با این همه ي، همانطور که این محققان دلیل نشان میکنند، «در کل، انتظار میرود که واکنشهاي پرعجلهتر و بهلحاظ زمانی فشردهتر با تصمیمهاي احساسی/شممحور۲ همراه شوند».
به بیان دیگر، هنگامی که عجله میکنیم، به واکنشهاي شهودیمان اعتماد خواهیم کرد، و -در مورد سؤالهاي اخلاقی- چنین معنا میدهد که به یک سری از قواعد ابتدایی بازگردیم که در دوران کودکی یاد گرفتهایم. اما عجیب این هست که بارکدوران و همکارانش یافتند مسئله آن زمانی نیست که اطلاعات پردردسر از طریق تلفن همراه به دست ما می رسد.
تحقیق آنها دوراهیِ سرشناس قطار۳ را مطرح می کند که، در آن، فرد میبایست این تصمیم بسیار فوری را بگیرد که آدم چاقی را جلوی قطار بیندازد یا خیر، کاری که یک نفر را به کشتن می دهد، اما جان پنج نفر دیگر را نجات خواهد داد، وگرنه قطارْ آنها را زیر خواهد گرفت.
در یک آزمایش به ۹۴۵ آمریکایی، که بهصورت آنلاین از آنها سؤال پرسیده میشد، این دوراهی ارائه شد. نیمی از آنها با کامپیوتر شخصیشان کار میکردند و در دست نیمی دیگر تلفن همراه هوشمند بود.محققان می گویند: «وقتی که آنها با تلفن همراه هوشمند کار می کردند، احتمال این که شرکتکنندگان آن فرد چاق را قربانی کنند، تا پنج مرد دیگر را نجات دهند، اکثر از زمانی بود که با کامپیوتر این بازی را انجام میدادند.»
به گزارش پارس ناز وقتی که این بازی را بهطور پیاپی بازسازی کردند، جز در یک دور که وقت شرکتکنندگان برای تصمیمگیری حدی نداشت، این آزمایشها همان نتیجه را تصحیح و تأیید کرد. آنهایي که وقت بیشتری برای تعمق داشتند بسیار مفید بین یک تصمیم سودانگارانه و قانون اخلاقیِ «هیچکس را تحت هیچ شرایطی نکُش» تمایز گذاشتند.
اما بارک دوران و همکارانش این نتیجه را گرفتند که، تحت فشار، بعضی از موقعیتهاي دیجیتال -مشخصاً تلفن همراههاي هوشمند- می توانند باعث تصمیمگیری سودانگارانه شوند.چرا باید چنین باشد؟ محققان میگویند بهره گیری از موبایلهاي هوشمند «تأثیر ظریفی» بر ما میگذارند که در آن «افراد تمرکزشان را به سمت کارویژۀ اصلی محدود میسازند و سرنخهاي مشخص را نادیده می گیرند یا کنار می گذراند».
با دقت به صفحۀ باریک تلفن و این واقعیت که احتمال دارد تلفنهمراه در محیطی عمومی و آکنده از مزاحمتهاي بصری بهره گیری شود، کاربران ملزم شدند که بر صفحۀ موبایل تمرکز کنند. اینکار در شیوۀ تفکری غیرشخصیتر و انتزاعیتر نتیجه می دهد و به تفکری عقلانیتر -و نه تفکری اخلاقاً سختگیر- منجر میشود.
دستکم، نظریه چنین از آب درآمده هست. این تحقیق، در گونۀ خودش، یکی از اولین مطالعات بود و تعداد تحقیق بیشتری ممکن هست انجام شود. مطمئناً با دقت به حضور فراگیر موبایلهاي هوشمند، ما به فهم بهتری از این احتیاج داریم که چگونه این تلفن همراهها بر نحوۀ تفکر ما و تصمیمهایمان تأثیر میگذراند.تا به حال، برای فهم دلیل این تأثیرگذاری، اَپلیکیشنی ساخته نشده هست!