چاقی کودک در چه سنی می تواند خطرناک باشد؟ 

چاقی کودکان مسئله اي هست که به علت سبک زندگی امروزی رو به افزایش هست و در این پست به زیان آور بودن چاقی در سنین گوناگون می پردازیم. چاقی در کودکان می توانید اثرات بسیار نامطلوبی در بزرگسالی بر جای بگذارد. در این مطلب دوره‌هاي سنی که کودکان اکثر مستعد چاقی و اضافه وزن میباشند مورد بررسی قرار گرفته هست

کودکان در سه مرحله سنی اکثر مستعد چاقی می باشند:

1- دوره جنینی و اوایل نوزادی

2- دوره جهش چربی در سنین 4 تا 6 سالگی

3- دوره نوجوانی در سنین بین 12 تا 17 سالگی.

الف) دوره جنینی و اوایل نوزادی و بحران چاقی در کودک

دریافت كم مواد خوراکی در دوران بارداری مادر، می‌ تواند میزان بروز چاقی را در كودكان انها افزایش دهد.زیرا واكنش‌هاي تطابقی برای حفظ بقا و پایداری در سوخت‌وساز دوران جنینی این قبیل نوزادان را همواره در معرض ابتلا به چاقی و مریضی‌هاي قلبی عروقی و اختلالات چربی و فشار خون قرار خواهند داد البته با وزن كم و قد كوتاهی متولد میشوند.

از طرفی دریافت انرژی، بیش از مقدار نیاز در دوران كودكی، سبب افزایش سلول‌هاي چربی میشود كه این سلول‌ها با دریافت انرژی چندان در سنین بالاتر، افزایش حجم می‌یابند و در نتیجه آمادگی فرد برای ابتلا به چاقی اکثر میشود.لازم به یادآوری هست كه چاقی كودك در سنین بعدی عمر، صرفا مرتبط با چاقی مادر نبوده بلكه چاقی پدر به تنهایی، و یا چاقی هر دو والدین نیز شانس ابتلا به چاقی را در كودك بسیار افزایش میدهد.

اضافه بر چاقی والدین و دیابت مادر در بارداری و همینطور وزن چندان هنگام تولد، نقش عوامل دیگری نیز در ایجاد چاقی دوران كودكی مشخص شده‌اند.از جمله عواملی كه در دوره جنینی و اوایل نوزادی بر كودك اثر كرده و در نتیجه در سنین بعدی عمر موجب چاقی میشوند می‌توان به «رساندن رشد» و «تغذیه با شیر مادر» در ماه‌هاي نخست عمر اشاره كرد.

منظور از رساندن رشد این هست كه كودكانی كه در سنین نوزادی و شیرخوارگی كم‌وزن‌تر از همسالان خود میباشند، فقط در عرض چند سال وزن‌شان به نسبت زیادی افزایش می‌یابد، البته از نظر وزنی خود را به دیگر كودكان رسانده‌اند ولی این سرعت افزایش وزن در انها همچنان باقی مانده و انها به افزایش غیرعادی وزن ادامه میدهند و در نتیجه در سنین بعدی احتمال بیشتری برای ابتلا به چاقی خواهند داشت.

در مورد تغذیه با شیر مادر واضح هست، كودكانی كه كمتر شیر مادر خورده‌اند و یا اصلا نخورده‌اند اکثر در معرض چاقی دوران بزرگسالی میباشند.

ب) دوره جهش چربی (سن 4 تا 6 سالگی) و بحران چاقی کودکان

تقریبا تعداد بسیار زیادی از كودكان در این سن دچار چاقی میشوند.تعدادی از آن ها دچار اختلالات غدد درون ریز می‌باشند و تا وقتی‌كه علایم بالینی اختصاصی هر یك از اختلالات غدد درون‌ریز بروز نكرده نه والدین و نه پزشك خانواده این قبیل مبتلایان دقت‌شان به این موضوع جلب نشده و مشكل موجود را جدی نمی‌ گیرند.

دكتر رولاند كاسترا و همكارانش در سال 1984 به این نكته رسیدند كه سرعت افزایش وزن نوزادان تا 1 سالگی بیش از سرعت افزایش قدشان هست ولی از آن به بعد این حالت كاهش می‌یابد.در سنین بین 4 تا 6 سالگی مجددا افزایش وزن نسبت به قد سریع‌تر ظاهر میشود. آنان این سن شروع به افزایش مجدد در 4 تا 6 سالگی را «دوره جهش چربی» نامیده‌اند.

پروژه‌ها و آمارهای جمع‌آوری شده نشان داده كودكانی كه دارای سن جهش چربی پایین‌تری میباشند، در معرض خطر بیشتری برای چاقی در سنین بعدی زندگی قرار دارند.در مطالعه‌اي كه در سال‌هاي گذشته بر روی كودكان انگلیسی انجام شده، نقش عوامل گوناگون بر پایین آوردن سن جهش چربی بررسی شده هست.

عواملی از قبیل سواد والدین، اوضاع اقتصادی خانوار، دریافت مازاد انرژی، پروتئین و چربی در سنین خردسالی، تأثیری بر سن جهش چربی نشان نداده و فقط نقش چاقی والدین بر سن جهش چربی مشخص شده هست.بنابراین نقش ژنتیك در كاهش سن «دوره جهش چربی» اکثر تاثیرگذار می‌باشد تا سایر عوامل مورد اشاره.

تولید سلول‌هاي چربی در چند سال نخست زندگی بسیار سریع هست و هر چه سرعت ذخیره‌سازی چربی اکثر باشد، مقدار سلول‌هاي چربی هم اکثر می‌ شود.تعداد سلول‌هاي چربی در كودكان چاق گاه تا 3 برابر تعداد انها در كودكان طبیعی هست. اما تعداد سلول‌هاي چربی پس از بلوغ در سرتاسر عمر تقریبا اثبات می‌ ماند.

لذا این نظریه مطرح شده كه تغذیه بیش از حد در دوران كودكی به‌ویژه در شیرخوارگی و به میزان كمتر در سال‌هاي بعدی كودكی می توانید به چاقی مادام‌العمر منجر شود.در واقع در شخصی كه سلول‌هاي چربی اضافی دارد، مكانیسم خودتنظیمی فیدبك عصبی، (مربوط به كنترل بافت‌هاي چربی) ذخیره چربی را در سطح بالاتری تنظیم می‌كند.

ج) دوره نوجوانی (سن 12 تا 17 سالگی) و بحران چاقی کودکان

تركیب بدن انسان در دوره‌هاي گوناگون عمر تغییر می‌كند. بعنوان مثال، مقدار كل چربی بدن دختران در سنین نوجوانی از حدود 17 درصد به حدود 24 درصد افزایش می‌یابد و چربی شكمی 3 برابر می‌ شود.با وجود اینكه مقدار كل چربی پسران در سنین نوجوانی كاهش می‌یابد، ولی چربی مركزی (شكمی) در آن ها به طور طبیعی 5 برابر میشود.

 به گزارش پارس ناز چاق بودن در سنین نوجوانی احتمال چاقی فرد در بزرگسالی را به نحو چشمگیری افزایش میدهد.در سنین نوجوانی، فرد مایل به داشتن استقلال بیشتری میشود و كنترل خانواده بر وی كاهش می‌یابد.در این دوران، دوستان نزدیك نقش بیشتری در گزینش‌هاي فرد ایفا می‌كنند و شخص نوجوان از نظر خوراکی عموما به غذا هاي پرانرژی (از قبیل غذا هاي پر روغن و غذا هاي شیرین شده) روی می‌آورد.

مصرف كم میوه‌ها و سبزیجات و همین طور مصرف ناكافی شیر و فرآورده‌هاي آن ممكن هست عوارض متعددی را برای فرد نوجوان به همراه داشته باشد.همین طور كاهش فعالیت فیزیكی بعضی نوجوانان به علت اشتغال شدید به مطالعه و یا بازی‌هاي كامپیوتری از جمله مهمترین عواملی هست كه می توانید راه را برای چاق شدن شخص نوجوان و در نتیجه، چاق ماندن او در آینده فراهم سازد.