علل ناباروری زنان و مردان

فرزنددار شدن آرزوی هر زن و مردی هست که زندگی مشترک خود را شروع می‌کنند اما در برخی مواقع ناباروری مشکلی هست که سد راه فرزنددار شدن می‌شود. 

ناباروری چیست؟
ناباروری به حالتی گفته می‌شود که شما به مدت شش ماه تا یک سال «بسته به سن شما» به صورت محافظت نشده ارتباط جنسی داشته باشید ولی حامله نشوید.در واقع علامت اصلی ناباروری همان حامله نشدن هست و ممکن هست شما اضافه بر این علامت هیچ گونه علامت یا علائم دیگری را دیدن نکنید.

علائم ناباروری به علل ناباروری بستگی دارد. شمار زیادی از شرایط پزشکی و سلامتی می‌توانند حامله شدن را مشکل کنند. گرچه در برخی موارد هیچگونه خاطر مشخصی برای ناباروری فرد تشخیص داده نمیشود.

علل ناباروري در زنان
1» اضطراب در تخمك گذاري
اضطراب در تخمك گذاري، خاطر زیاد ناباروري در زنان هست. به طوري كه 39% علل ناباروري زنان مربوط به اين مسئله هست. بدون عمل تخمك گذاري لقاح انجام نمي شود و بنابراين زن حامله نمي شود. بعضي از زن ها ممكن هست تخمك گذاري نكنند و يا به طور نامنظم و كم تخمك گذاري كنند و بنابراين ممكن هست

يا عادت ماهيانه نداشته باشند و يا عادت ماهيانه آنها كم و نامنظم باشد و حتي بعضي بانو ها با آنكه داراي عادت ماهيانه منظم میباشند، داراي اضطراب در تخمك گذاري میباشند.

2» اضطراب در لوله های رحمي
در بعضي زنان، لوله های رحمي به طور كامل و يا ناقص بسته هست. در نتيجه اسپرم به تخمك نمي رسد. بسته بودن لوله های رحمي مي تواند به دليل عفونت، آندومتريوز و يا چسبندگي هايي پس ازعمل جراحي باشد. همچنين ممكن هست اين لوله ها پس از يك حاملگي خارج رحمي بسته شوند.

در كشورهاي در حال گسترش نسبت به كشورهاي توسه يافته به خاطر شيوع بيماري های عفوني دستگاه توليدمثلي، ميزان اضطراب در لوله های رحمي بيشتر هست. به طور كلي 30% علل ناباروري زن ها مربوط به اضطراب در لوله های رحمي هست .

3» آندومتريوز
آندومتريوز، حالتي هست كه در آن سنگفرش رحم «آندومتر»‌ رشد می کند و از رحم هم فراتر مي رود و لوله های رحمي را نيز مي پوشاند و حتي آنها را مي بندد و در عمل تخمك گذاري اضطراب به وجودمي آورد. آندومتريوز خاطر 13% موارد ناباروري هست و حدود 70% زنان داراي آندومتريوز، نابارور میباشند.

4»‌اضطراب درگردن رحم يا رحم
ناهنجاري های گردن رحم مي تواند سبب ناباروري شود كه از آن جمله مي توان به مشكلات مربوط به ساختمان بدن، عفونت های گردن و رحم و يا كيفيت نامناسب ترشحات رحم اشاره كرد. از طرفي تومورهاي بدخيم رحم و يا بعضي جاي زخم های موجود در ديواره رحم مسبب ناباروري هست.

5»‌ مشكلات دستگاه ايمني بدن
مشكلات مربوط به دستگاه ايمني بدن و عوامل ايمونولوژيك نقش مهمي در ايجاد ناباروري دارند. تشخيص و درمان اينگونه بيماران مشكل هست. در بعضي بانو ها،‌ عليه اسپرم مرد ماده ای بنام آنتي بادي ترشح مي شود كه اسپرم ها را از بين مي برد و يا آنها را غيرفعال مي كند و يا حتي سبب سقط خود به خود در بعضي از آبستني ها مي شود.

بعضي عوامل نظير بسته بودن لوله های خروج اسپرم «دفران، اپيديديم»‌ سبب ناباروري در مردان مي شود

1» اختلالات مربوط به اسپرم
به طور طبيعي، در بيضه مرد اسپرم توليد مي شود و به هنگام انزال از وي خارج مي شود. اگر در موارد زير اختلالي باشد، شانس لقاح كم شده و مرد نابارور محسوب مي شود

• ‌شمار كم اسپرم
• عدم بلوغ اسپرم
• شكل غيرطبيعي اسپرم
• عدم توانايي حركت مناسب اسپرم

عواملي كه بر شمار، شكل،‌ بلوغ و حركت اسپرم تأثير منفي دارند عبارتند از:بيماري های عفوني: بيماري های عفوني با شرايط التهابي نظير بيماري اوريون سبب عفونت مجاري تناسلي يا التهاب و از بين رفتن بيضه ها در مرد مي شوند. حدود 25% مرداني كه بعد از بلوغ دچار اوريون مي شوند نابارور مي شوند.

‌اختلالات هورموني : اختلالات هورموني سبب حدود 5-2% مشكلات ناباروري در مردان مي شود. توليد نامناسب هورمون های FSH و LH بر توليد هورمون مردانگي يا تستوسترون و توليد اسپرم تأثير دارند.

مشكلات مربوط به دستگاه ايمني بدن : در بدن بعضي مردان عليه اسپرم خودشان ماده ای به اسم آنتي بادي توليد مي شود كه سبب كاهش حركت اسپرم يا به هم چسبيدن آنها مي شود.

2»‌ ناهنجاري های مربوط به ساختمان بدن
بعضي عوامل نظير بسته بودن لوله های خروج اسپرم «دفران، اپيديديم»‌ سبب ناباروري در مردان مي شود . بسته شدن لوله های خروج اسپرم مي تواند به علل مادرزادي، نقص ژنتيكي، عفونت ها يا التهاب های دستگاه ادراري – تناسلي باشد. گرچه جاي جراحي های قبلي نيز مي تواند اين لوله ها را ببندند.

از جمله عوامل ديگر ناباروري در مردان واريكوسل هست. در اين حالت رگهاي درون كيسه بيضه متسع مي شود و كيفيت اسپرم كاهش مي يابد.

3»‌ عوامل ديگر
عوامل ديگري نظير ناتواني جنسي و يا انزال زودرس نيز مي تواند عامل ناباروري در مردان باشد.

‌علل ناباروری ژنتیکی
علل ناباروری اعم از دشواری های هورمونی و چاقی تا غیر طبیعی بودن سلول های جنسی «تخمک و اسپرم» همگی می تواند به نوعی تحت تاثیر عوامل ژنتیکی باشد. برای نمونه استعداد چاقی، ابتلا به عفونت و حتی لزوم انجام یک جراحی که به ناباروری می انجامد همگی هر چند کوچک می‌توانند به عوامل ژنتیکی مربوط باشند. امروزه مطالعات بر روی ژنهای خاص در انسان و مدلهای آزمایشگاهی تا اندازه ای تاثیر عوامل ژنتیکی بر ناباروری را پدیدار ساخته اند.

برخی از عوامل ژنتیکی بر ناباروری مردان تاثیر می گذارند، در حالی‌که برخی عوامل دیگر بر روی هر دو جنس و یا فقط بر روی زنان تاثیر گذارند. برای نمونه جابجایی های کروموزومی می تواند بر روی مردان و زنان تاثیر بگذارد اما سندروم کلاین فلتر که در آن ترکیب کروموزوم های جنسی به صورت XXY در می‌آید تنها مختص مردان هست و سندروم ترنر که در آن مریض فقط دارای کروموزوم جنسی X هست تنها مختص زنان هست.

عوامل ديگري نظير ناتواني جنسي و يا انزال زودرس نيز مي تواند عامل ناباروري در مردان باشد

دکتر برای بهبود باروری شما پس از شناسایی خاطر ناباروری با یکی از روش هایي که در زیر بیان میکنیم، اقدام میکند، این روشها شامل:

♦ جراحی، برای نمونه در مواقعی که واریکوسل خاطر مریضی هست.
♦ درمان کردن عفونت.
♦ درمان کردن دشواری های فرد در ارتباط جنسی.
♦ درمان هورمونی و دارویی.
♦ بهره گیری از فن آوری کمک باروری.

برخی اوقات با همۀ تلاش ها درمان ممکن نبوده، در این شرایط دکتر با مریض و همسرش برای راه های جایگزین همچون دریافت اسپرم از دیگران و یا به فرزندی پذیرفتن یک طفل مشورت می‌نماید.

درمان های خانگی برای ناباروری
چندین روش که میتواند شانس فرزنددار شدن شما را افزایش دهد شامل:

– افزایش شمار ارتباط جنسی در دوران تخمک گذاری همسرتان.

– اجتناب از مصرف لوسیون ها در هنگام ارتباط جنسی چرا که ممکن هست سرعت حرکت اسپرم را کم کنند.

– طب جایگزین برای درمان ناباروری

تحقیقات در این اساس محدود هست ولی برخی از مکمل ها که ممکن هست باروری را افزایش دهند شامل: ویتامین C، روی، سلنیوم، ویتامین E، ویتامین b12، فولیک اسید، L-کارنیتین،بتا کاروتن .

دقت داشته باشید که گذشته از بهره گیری از هر یک از این مکمل ها می بایست با دکتر مشورت نمایید.

پیش گیری از ناباروری
خیلی از انواع ناباروری مردان قابل پیش گیری نمی‌باشند. با این حال با رعایت موارد زیر خطر ناباروری را میتوان کاهش داد. این عوامل شامل:

ο سیگار نکشیدن و یا ترک سیگار
ο ترک مصرف الکل
ο اجتناب از مصرف داروهای غیرقانونی و یا مواد مخدر
ο کاهش وزن
ο اجتناب از وازکتومی
ο کاهش استرس
ο اجتناب از آلوده شدن به مواد سمی و فلزات سنگین

عوارض درمان های ناباروری:
حاملگی چند قلویی:
بیشترین و معمول ترین عارضه در درمان با ART ، حاملگی چند قلویی هست. شمار جنین های نگه داشته شده و بالغ شدن انها و نهایتاً تولدشان، تصمیمی هست که توسط زوج ها گرفته میشود. چنان چه چندین جنین در طی لقاح به وجود آمده باشند، برداشت یک یا چند تا از آنها امکان‌پذیر هست «کاهش بارداری چندقلویی». بدین ترتیب احتمال بقا برای جنین های باقی باقیمانده افزایش مییابد.

سندرم تحریک بیش از اندازه تخمدان «OHSS»:
در صورت تحریک بیش از اندازه، تخمدان ها بزرگ میشوند و منجر به درد و نفخ می‌گردند. معمولاً علائم خفیف و متوسط این سندرم نیاز به درمان ندارند و از بین می‌روند، اگر چه بارداری می تواند بهبودی این علائم را به تاخیر بیندازد. ندرتاً گردهمایی آب در سوراخ شکمی و قفسه سینه باعث تورم شکم و تنگی نفس می‌شود. این گردهمایی آب می تواند حجم خونی را کاهش داده و فشار خون کاهش یابد.

موارد شدید این سندرم نیاز به درمان فوری دارند. زنان جوان و افرادی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک میباشند، نسبت به بقیه در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سندرم تحریک بیش از اندازه تخمدان می باشند.

خونریزی یا عفونت:
مثل هر فرایند تهاجمی دیگری، در درمان های ناباروری و تکنولوژی های مربوط به آن نیز خطر خونریزی و عفونت وجود دارد.

وزن کم هنگام تولد:
بالاترین درصد خطر وزن کم هنگام تولد، مربوط به حاملگی های چند قلویی هست. در حاملگی تک نوزادی نیز بالاترین خطر وزن کم هنگام تولد، مربوط به درمان از طریق ART هست.

نارسایی های مادرزادی:
ممکن هست درمان ART با نارسایی های مادرزادی همراه باشد. ولی این موضوع نیاز به تحقیقات بیشتری برای تایید دارد. اگر می‌خواهید از این طریق درمانی بهره گیری کنید، بهتر هست بدانید که تا کنون، ART پیروز ترین روش برای درمان ناباروری بوده هست.