معرفی مشکلات گوارشی شایع و راه درمان آن ها 

مشکلات گوارشی از نفخ گرفته تا رفلاکس معده همگی میتوانند مشکل آفرین باشند، مشکلاتی که هر کدام راه درمان دارند. ریفلاکس و نفخ معده از جمله مشکلات شایع گوارشی میباشند که به گفته متخصصان علم تغذیه می‌توان با روشهای ساده اي مثل حفظ ساعت بیولوژیک بدن برای خوردن غذا، مفید جویدن و مصرف غذا با حجم کم در وعده هاي خوراکی از بروز آن ها جلوگیري کرد.

مریضی هاي گوارشی رابطه بسیار مستقیمی با نوع تغذیه افراد دارد؛ با ماشینی شدن جوامع از جمله کشور ما و ورود بعضی سبکهای خوراکی مثل مصرف غذا هاي آماده و بی نظمی در صرف غذا همچون بدخوری ها، پرخوری ها و سریع خوردن و کامل نجویدن غذاها، شیوع تعداد زیادی از مشکلات و به تبع آن مریضی هاي گوارشی نیز افزایش یافته هست.

به گفته متخصصان تغذیه این عوامل سبب بروز مشکلات گوارشی مثل ریفلاکس «بازگشت غذا از معده» یا به اصطلاح عام ترش کردن و نفخ شدید و تجمع گاز در معده پس از صرف هر وعده خوراکی میشود و در صورت عدم اصلاح سبک خوراکی میتواند به مریضی هاي معده مثل التهاب و زخم معده که با سوزش سر معده آغاز می‌شود، منتهی شود.

حتی به گفته پزشکان و متخصصان گوارش، علل تعداد زیادی از سرطان ها که شایعترین نوع آن در ایران سرطان معده هست، میتواند همین مشکلات گوارشی باشد که به ظاهر پیش پا افتاده میباشند.

پزشک مجید حاجی فرجی دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و عضو هیات مدیره انجمن تغذیه ایران در خصوص جلوگیری از بروز این عوارض و رعایت ساعت بیولوژیک بدن به خبرنگار علمی ایرنا گفت: در پزشکی نوین و همین طور در طب سنتی ایران پیشنهاد هاي بسیاری در اساس سبک صحیح رژیم خوراکی شده هست و مهم‌ترین نکته این هست که نظم خوراکی در طول روز برای مصرف مواد خوراکی رعایت شود.

وی افزود: نظم خوراکی به این معنا هست که نباید ساعت بیولوژیک بدن برای دریافت غذا در وعده هاي خوراکی را برهم زد؛ هر وقت که تمایل داشتیم غذا بخوریم و هر وقت که تمایل نداشتیم از مصرف غذا دوری کنیم یا زمان مصرف را به تاخیر بیندازیم.

ساعت بیولوژیک بدن

حاجی فرجی در خصوص ساعت بیولوژیک بدن توضیح داد: بدن هوشمند هست و بر این اساس تنظیم متابولیسم را به عهده دارد و اگر ما خللی در آن ایجاد کنیم، باید منتظر ایجاد عوارض آن نیز باشیم؛ بنابراین برای حفظ ساعت بیولوژیک بدن، باید خواب شبانه به موقع «از ساعت 22 یا 23 تا حداکثر 6 یا 7 صبح» داشته باشیم و صبحانه، ناهار و شام را در ساعات مناسب مصرف کنیم.

وی افزود: صبحانه باید در ساعات نخست صبح و پس از بیدار شدن از خواب مصرف شود و در فاصله صبحانه تا ناهار که حدود 6 ساعت هست، میان وعده اي سبک از گروه هاي خوراکی سبزی ها و میوه ها، مغزها یا لبنیات داشته باشیم.حاجی فرجی گفت: در فاصله بین وعده خوراکی ناهار تا شام نیز می‌توان از یک میان وعده شامل میوه، مغزها «در حد هشت بادام» و لبنیات به ویژه شیر بهره گیری و از مصرف تنقلات پرکالری پرهیز کرد.

وی ادامه داد: به این طریق ترشح آنزیم ها و هورمونهای گوارشی به موقع و به اندازه مناسب انجام میشود و در نهایت از گوارش تنظیم شده و دچار عوارض کمتری شده و از مریضی هایي مثل کبد چرب، قندخون بالا و مریضی هاي قلبی عروقی که حاصل گرفتگی عروق کرنر هست، پیشگیري می‌شود.

صبحانه

حاجی فرجی درخصوص موادغذایی مناسب برای وعده خوراکی صبحانه توضیح داد: در رسم خوراکی سنتی ما ایرانی ها غلات، لبنیات و سبزی ها جایگاه بسیار خوبی در وعده خوراکی دارند؛ بهتر هست از نان هاي سبوس دار، از انواع پنیر کم چرب و کم نمک و شیر کم چرب، از مغزها به ویژه گردو و انواع میوه و سبزی مثل گوجه و خیار مصرف کرد.

وی افزود: تخم مرغ یکی از پروتئین ها باارزش خوراکی بسیار بالا هست که به ویژه برای کودکان، نوجوانان و سالمندان بسیار مناسب هست؛ گرچه باید با روغن بسیار کم یا به صورت آب پز مصرف شود.

حاجی فرجی ادامه داد: موضوعی مطرح هست مبنی بر این که آیا مصرف چندان تخم مرغ می‌تواند سروتونین خون را بالا ببرد؛ در این اساس باید گفت که مصرف تخم مرغ ارتباطی با افزایش سروتونین خون ندارد و اگر افراد سالم هرروز تخم مرغ مصرف کنند، مشکلی برای آنان ایجاد نمی‌شود. حتی بیماران قلبی عروقی میتوانند سه تا چهار بار در هفته این ماده خوراکی را بدون هیچ مشکلی مصرف کنند.

ناهار

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد وعده ناهار نیز گفت: افرادی که یک وعده مفید و کامل صبحانه و یک میان وعده مناسب داشته اند، قطعا در وعده ناهار پرخوری نخواهند داشت؛ بنابراین در یک وعده خوراکی کم حجم ناهاری مصرف حجم مناسبی از گروه هاي خوراکی غلات، پروتئین ها و سبزی ها می‌تواند مناسب باشد.

حاجی فرجی ادامه داد: در فاصله بین ناهار تا شام نیز میتوان از میان وعده اي شامل میوه یا لبنیات مثل ماست یا شیر بهره گیری کرد.

شام

عضو هیات مدیره انجمن تغذیه ایران پیشنهاد کرد که شام باید سبک تر از ناهار باشد؛ بنابراین سبزی ها و پروتئین هاي کم چرب یا بدون چربی میتواند جایگزین مناسبی برای غلاتی مثل برنج یا نان باشد.

حاجی فرجی با یادآوری لزوم جویدن کافی موادغذایی گفت: ما ایرانی ها معمولا عادت داریم به علت بعضی عادات نامناسب خوراکی که در اثر زندگی ماشینی به تدریج وارد سبک زندگی ما شده هست، غذا را خیلی سریع بخوریم این درحالی هست که یکی از مراحل هضم غذا در اثر ترکیب با بزاق دهان و آنزیم ها، در دهان صورت می‌گیرد و اگر غذا سریع خورده شود، این مرحله از هضم غذا را از دست می‌دهیم.

وی تاکید کرد: افرادی که پس از صرف غذا دچار نفخ معده و تجمع چندان گاز در معده میشوند، نباید در بین غذا از مایعات مثل آب یا هر نوع مایعات دیگری بهره گیری کنند زیرا این مساله می‌تواند سبب بروز ریفلاکس شده و گاز معده را تشدید کند.

حاجی فرجی ادامه داد: این افراد همین طور نباید از غذا هاي تحریک کننده مثل ادویه ها و فلفل ها بهره گیری کنند، از مصرف غذا هاي سرخ کرده باید پرهیز کنند و در بین غذا خوردن نباید صحبت کنند. همین طور افرادی که در اثر مصرف میوه و سبزی خام دچار این عارضه میشوند، میتوانند میوه ها را به صورت کمپوت و بدون شکر مصرف کنند.

جمع بندی

 به گزارش پارس ناز حاجی فرجی گفت: به طورکلی حجم وعده هاي خوراکی باید نظارت شده باشد و پرخوری در هیچ کدام از وعده هاي خوراکی نباید صورت گیرد؛ زیرا حجم بالای غذا میتواند فرد را دچار مشکلات گوارشی ازجمله نفخ و ریفلاکس معده کند.وی افزود: تاخیر انداختن وعده هاي خوراکی میتواند با تلفیق عوامل دیگر ایجادکننده التهاب معده باشد، بنابراین نباید مصرف موادغذایی در وعده هاي گوناگون را به تاخیر انداخت.

حاجی فرجی ادامه داد: غذا هاي پرچرب و سرخ کرده، غذا هاي آماده، کم جویدن و سریع خوردن غذا و غذاخوردن در فضای پراسترس می‌تواند سبب ریفلاکس معده شود؛ بنابراین با رعایت این موارد می‌توان از بروز ریفلاکس و نفخ معده جلوگیري کرد

ورزش هرروز

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درخصوص تاثیرات ورزش در کم کردن میزان نفخ و ریفلاکس معده نیز گفت: در کنار رعایت این موارد، انجام فعالیت هاي بدنی نیز پیشنهاد میشود؛ این فعالیت بدنی جدای از فعالیت هرروز ناشی از شغل هست و بهتر هست به صورت نیم ساعت پیاده روی ساده در روز باشد.

حاجی فرجی ادامه داد: به افرادی که به صورت هرروز نمی‌توانند فعالیت ورزشی داشته باشند، پیشنهاد ورزش هفتگی می‌شود به این صورت که افراد سالم و افرادی که چاق نیستند حداقل 150 تا 180 دقیقه در هفته پیاده روی کنند.