درباره شکاف جنسیتی بوجود آمده در کشور ایران 

شکاف جنسیتی در کشور جمهوری اسلامی ایران نسبت به سال هاي قبل وضعیت بهتری دارد اما باز هم باید برای بهبود وضع زنان در جامعه تلاش نمود. گزارش جهانی شکاف جنسیتی نخستین بار در سال 2006 توسط مجمع جهانی اقتصادی بعنوان چارچوبی برای ارزیابی معضلات مبتنی بر جنسیت و دستاوردهای حاصله انتشار یافت.

این برنامه پیشرفت کشورها یا چالش هاي مطرح در ارتباط با شکاف هاي جنسیتی را در سطوح ملی، منطقه اي و جهانی مورد ارزیابی قرار می‌دهد.گزارش جهانی سالانه شکاف جنسیتی نیز به منزله چارچوبی برای تمرکز و اعلام نابرابری هاي جنسیتی در سطح جهانی مطرح هست که در حوزه هاي اقتصاد، آموزش، سلامت و سیاست وضعیت شکاف جنسیتی را بررسی می‌کند.

گفتنی هست شاخص شکاف جنسیتی عددی بین صفر و یک می باشد. هر چه این رقم بالاتر باشد به برابری نزدیک تر هست و هرچه پایین تر باشد، دلالت بر شکاف اکثر جنسیتی دارد. به عبارت دیگر عدد 0.5 بیان کننده شکاف عمیق بین زن و مرد هست و عدد 0.85 رقم قابل قبولی هست زیرا نشان دهنده نزدیک شدن جایگاه زنان و مردان در ابعاد مورد بررسی هست.

در طی سال هاي 2014 تا 2016 هشتمین، نهمین و دهمین گزارش مجمع جهانی اقصتاد منتشر شده هست. این گزارش ها با ارائه تحلیل هایي در ارتباط با تغییر الگوهای برابری جنسیتی در سراسر دنیا، امکان مقایسه میان کشورهای گوناگون را فراهم می آورد.

گزارش جهانی شکاف جنسیتی در چهار اساس اقتصاد، سیاست، آموزش و سلامت، شکاف هاي جنسیتی را در سطح ملی مورد دقت قرار داده و ترتیب بندی دولت ها و منطقه اي را در هر یک از موارد مذکور ارائه کرده هست که این امر مقایسه منطقه اي و ملی را موجب خواهدشد. مشارکت و فرصت اقتصادی زنان یکی از شکاف هاي زیاد جنسیتی را در این گزارش تشکیل میدهد.

مشارکت و فرصت اقتصادی

این معیار متضمن سه مفهوم شکاف مشارکت، شکاف درآمد و شکاف پیشرفت هست. شکاف مشارکت، ناظر بر تفاوت میان زنان و مردان در میزان نیروی کار هست. شکاف درآمد، تفاوت درآمد زنان و مردان را مورد دقت دارد و از جمله متضمن درآمد یکسان در مقابل کار برابر هست. شکاف پیشرفت زنان و مردان، آمار حضور زنان در بین قانون گذاران، مناصب مدیریتی و مشاغل حرفه اي و فنی را در مقایسه با مردان نشان میدهد.

شکاف جنسیتی در اساس فرصت و مشارکت اقتصادی، بعنوان بیشترین شکاف جنسیتی در منطقه خاورمیانه مطرح هست.میزان مشارکت اقتصادی زنان در دو کشور قطر و کویت بالاتر از حد میانگین در این منطقه اعلام شده هست.نگرش متفاوت به زنان و مردان در حوزه هایي مثل فرصت هاي شغلی، مشارکت در بازار کار و میزان دستمزد همواره وجود داشته هست.

گرچه در طول سال هاي جدید پیشرفت هایي صورت گرفته هست ولی همچنان زنان کمتر از مردان حقوق می‌گیرند و کمتر احتمال دارد، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، از مزایا و فرصت هاي شغلی برابر بهره مند شوند.ایجاد برابری جنسیتی در حوزه اقتصاد جدا از اینکه بخشی از حقوق فرد به شمار میرود، برای توسعه و ارتقا بهره وری اقتصاد کشورها نیز دارای اهمیت هست. مجمع جهانی اقتصاد نیز با تاکید بر این امر شاخص ها را گزینه کرده هست.

شاخص مشارکت و فرصت هاي اقتصادی خود دارای زیرشاخه هاي زیر هست:

1. مشارکت نیروی کار زن در مقایسه با نیروی کار مرد.
2. برابری حقوق میان زنان و مردان برای کار برابر.
3. میزان درآمد دریافتی زنان در مقایسه با مردان.

4. تعداد قانون گذاران، صاحبان مناصب فوق العاده رتبه و مدیران زن در مقایسه با مردان.
5. تعداد کارگران زن حرفه اي و فنی در مقایسه با مردان. «جدول 1 و 2

بنابر تازه ترین گزارش مجمع جهانی اقتصاد، از شکاف جنسیتی و تحقق برابر حقوقی زنان و مردان در سال 2016 در عرصه اقتصادی کاسته شده و تحقق این اهداف و رفع این شکاف ها شاید 170 سال زمان ببرد. تهیه کنندگان گزارش شکاف جنسیتی 2016 مجمع جهانی اقتصادی معتقدند تا آنجا که به برابری عمومی زن و مرد مربوط می‌شود،

یعنی با در نظر داشتن کل چهار شاخص، ایسلند برترین موقعیت را در بین سایر کشورهای دنیا دارد و در هشت سال قبل مقام اول در اختیار این کشور بوده هست. اختلاف میان زن و مرد در ایلسند در حال حاضر به 13 درصد کاهش یافته هست.فنلاند، نروژ و سوئد در سکوهای بعدی ایستاده اند.

کشور آفریقایی رواندا مقام پنجم را دارد. فیلیپین در سکوی هفتم ایستاده و نیکاراگوئه دهم هست. کشور آلمان با اختلاف 24 درصدی در شاخص هاي چهارگانه، مقام سیزدهم جدول را دارد.ایران در بین 144 کشور در آلبوم 4 شاخص در سکوی 139 قرار دارد. در شاخص مربوط به فرصت هاي شغلی و اقتصادی ایران مقام 140 را دارد.

در مشارکت سیاسی رتبه 136 را از آن خود کرده و در شاخص هاي مربوط به سلامتی و آموزشی به ترتیب در مقام هاي 94 و 98 قرار گرفته هست. درواقع ایران به لحاظ رتبه در ته جدول شکاف جنسیتی قرار دارد.براساس گزارش «مجمع جهانی اقتصاد»، شکاف جنسیتی میان مردان و زنان طی سال هاي جدید در تعداد زیادی از کشورهای کمتر شده هست اما این وضعیت در ایران، تغییر چندانی را نشان نمی‌دهد.

دز گزارش جدید این نهاد، ایران تنها بالاتر از پنج کشور قرار دارد که این جایگاه در شأن زنان ایرانی نیست. بیشترین نابرابری در ابعاد اقتصادی و سیاسی دیده می‌شود که جایگاه ایران را نسبت به ترکیه و عربستان به مراتب پایین تر نشان میدهد. به نظر می‌رسد میزان مشارکت زنان در این عرصه ها به دلایل ساختاری و گاه فرهنگی به مراتب کمتر از مردان هست؛ در حالی‌که شکاف در زیربخش هاي بهداشتی و آموزشی بسیار کمتر هست.

در هر حال باید دقت داشت زنان نیمی از سرمایه انسانی هر کشور و فعالیت هر سازمان تجاری را تشکیل می‌دهند و هر جامعه اي از بهره گیری نکردن از توانمندی هاي زنان، زیان خواهددید.نرخ مشارکت اقتصادی زنان در ایران در شرایطی کمتر از کشورهای خاورمیانه هست که زنان ایران از نظر میزان سواد و تحصیلات با سطح کشورهای پیشرفته قابل مقایسه اند.

با اقبال گروه سنی زیر 25 سال به آموزش و تحصیلات و همین طور با دقت به این نکته که در سال هاي جدید بیش از 60 درصد کل ثبت نام کنندگان دانشگاهی را زنان به خود اختصاص داده اند، به نظر میرسد در سال هاي آتی شاهد ورود چشمگیر زنان «و همین طور مردان» تحصیل کرده به جمعیت فعال اقتصادی باشیم که در صورت نبود تدابیر لازم برای ایجاد اشتغال برای این گروه سنی شاهد افزایش نرخ بیکاری خواهیم بود.

بررسی ها نشان می‌دهد تفاوت مشارکت اقتصادی زنان در کشورهای گوناگون بیش از آنکه ناشی از عوامل اقتصادی باشد، از عوامل مربوط به نظام هاي ارزشی و سنتی و نهادهای فرهنگی و اجتماعی آن کشور ناشی میشود. نهادهای چارچوبی میباشند که روابط متقابل انسان ها با یکدیگر را شکل میدهند.

وضعیت بازار کار زنان در خاورمیانه نشان می‌دهد یکی از علل اصلی پایین بودن نرخ مشارکت زنان، نهادها و سنت هاي حاکمی در این کشورها هست؛ به این ترتیب که نقش هاي سنتی متعارف در فرهنگ، مسئولیت منزل داری را برای زنان عکس می‌کند که این تقسیم جنسیتی خود سبب شکاف جنسیتی نیروی کار می‌شود.

جایگاه ایران در گزارش شکاف جنسیتی مشارکت و فرصت هاي اقتصادی 2016- 2014