لیدوکائین به اشکال گوناگونی باعث ایجاد بی حسی موضعی در افراد می شود که نوع اسپری آن پرکاربردترین است. برای درد دندان اولین گزینه تسکین دهنده لیدوکائین است. لیدوکائین (lidocaine) و موارد مصرف آن برای بیحس کننده موضعی/اشکال دارویی: ویال، آمپول،
لیدوکائین
موارد و مقدار مصرف Lidocaine
پماد: بزرگسالان: برای ایجاد بیحسی در غشای مخاطی.
در دندانپزشكی: به طور سطحی از پماد پنج درصد به مخاط دهانی كه از قبل خشك شده باشد ، مالیده میشود.
در حلق دهانی: به طور سطحی از پماد پنج درصد به ناحیه مورد نظر ، و یا به دستگاه مورد استفاده قبل از كاربرد آن، مالیده میشود.
موارد مصرف لیدوکائین
لیدوکائین به عنوان بی حس کننده موضعی در جراحیهای کوچک و دندانپزشکی استفاده میشود. این دارو به همراه کوکایین پرمصرفترین داروهایی هستند که در دندانپزشکی به عنوان بی حس کننده به کار میرود. پماد لیدوکائین در درمان دردهای موضعی مانند سوختگی، گزش حشرات و هموروئید به کار میرود (گاه در ترکیب با هیدروکورتیزون). لیدوکائین برای بی حسی نخاعی در اطراف سخت شامه و یا زیر تخاع نیز تزریق میشود.
کاربرد در آریتمی
لیدوکائین به صورت وریدی در آریتمیهای قلبی به خصوص آریتمیهای بطنی کاربرد دارد. از داروهای ضد آریتمی کلاس1 -b است و بر فاز صفر پتانسیل عمل سلولهای قلبی مؤثر است. سرعت هدایت الکتریکی را در سراسر سیستم هدایتی میوکارد کند میسازد.
مقدار مصرف لیدوکائین
کودکان: مقدار مصرف این شكل دارو در كودكان تعیین نشده است.
افشانه (Spray)
بزرگسالان و نوجوانان: به طور سطحی مقدار 20 میلیگرم در ربع لثه و مخاط دهانی استعمال میشود. حداكثر مقدار مصرف 30 میلیگرم در هر ربع لثه و مخاط دهانی طی نیم ساعت است.
کودکان: مقدار مصرف این شكل دارو در كودكان تعیین نشده است.
ژل:
بزرگسالان و نوجوانان: برای ایجاد بیحسی در غشای مخاطی.
مری، حنجره، نای: پیش از كاربرد دستگاه مورد نظر ، از ژل دو درصد بر روی آن مالیده میشود.
مجاری ادراری: زنان ، مقدار 5-3 میلیلیتر از ژل دو درصد، چند دقیقه قبل از معاینه، در داخل مجرای ادراری استعمال میشود.مردان: قبل از گذاشتن كاتتر، مقدار 200-100 میلیگرم (10-5 میلی لیتر ) از ژل دو درصد در پیشابراه استعمال میشود.
قبل از سوند گذاری یا سیستوسكوپی: مقدار 600 میلیگرم (30 میلی لیتر ) معمولاً در دو مقدار منقسم مصرف میشود.
حداكثر مقدار مصرف 600 میلی گرم (30 میلیگرم ) در طی 12 ساعت است.
كودكان: در زنان میتوان ژل را به وسیله سواب در پیشابراه به كار برد.
محلول ویسكوز: بزرگسالان و نوجوانان.
اختلالات حفره دهان: 300 میلیگرم (15 میلیلیتر) از محلول را باید در دهان چرخاند و سپس بیرون ریخت در صورت لزوم، هر سه ساعت این كار تكرار میشود.
درد حلقی: 300 میلیگرم (15 میلیلیتر ) در دهان غرغره میشود. در صورت لزوم میتوان آن را بلعید. حداكثر مقدار مصرف به صورت مقدار واحد mg/Kg 5 و 4 یا 300 میلیگرم (15 میلیلیتر) میباشد.حداكثر مقدار مصرف در موارد مصرف متعدد، تا هشت مقدار (4 و 2 گرم یا 12 میلیلیتر) در 24 ساعت است.
كودكان: مقدار مصرف این شكل دارو برای هر كودك به طور جداگانه تعیین میشود
توجه: برای نوزادان و كودكان تا سن 3 سال توصیه میشود كه مقدار مصرف به طور دقیق اندازهگیری شود و به وسیله یك اپلیكاتور نخی در ناحیه یا ضایعه اختصاصی مصرف شود. اگر مقدار مصرف به خوبی كنترل نشده، و یا بیمار مقادیر زیادی از دارو را ببلعد، خطر مسمومیت سیستمیك، بخصوص تشنجات، افزایش مییابد.
بزرگسالان و نوجوانان: برای ایجاد بیحسی در غشای مخاطی:
برای فرونشانی رفلكس حلقی به منظور معاینات دندانی ، اعمال جراحی دهان، آندوسكوپی یا لوله گذاری در نای mg/Kg 3-6/0 یا 200-40 میلیگرم به صورت موضعی مصرف میشود.
توجه: این شكل دارو را میتوان به صورت افشانه، توسط اپلیكاتورهای نخی مصرف كرد و یا به صورت مستقیم در داخل حفره چكاند.
مجاری ادراری برای قرار دادن دستگاه در پیشابراه یا معاینه آن، یا درمان التهاب دردناك پیشابراه:
زنان : مقدار 20 میلیگرم به وسیله یك سواب نخی به مدت 5-2 دقیقه در محل قرار داده میشود،
مردان: مقدار 300-100 میلیگرم به مدت 5-2 دقیقه در موضع قرار داده میشود.
مکانیسم اثر لیدوکائین
لیدوکائین با رقابت با کلسیم در نشستن بر روی گیرندههای غشائی عصبی باعث کنترل عبور سدیم از وراء غشای سلولی میشود و مرحله دپولاریزاسیون پتاسیل عمل را کاهش میدهد. این اثرات با تثبیت برگشت پذیر غشای سلولهای عصبی در نتیجه کاهش نفوذپذیری این غشا به یون سدیم، شروع و هدایت امواج عصبی را متوقف میکند. درصورت جذب مقادیر زیاد لیدوکائین ابتدا میتواند اثر تحریکی و سپس اثر تضعیفی بر روی سیستم عصبی مرکزی داشته باشد.
تداخل دارویی لیدوکائین
واكنشهای آلرژیك (با شیوع كمتر): آنژیوادم (تورم پوست، دهان با گلو) سوزش، گزش، تورم، یا حساسیت پوست به لمس كه قبل از درمان با این دارو وجود نداشته است، درماتیت تماسی و آلرژیك (بثورات پوستی، قرمزی، خارش، كهیر).
ادراری – تناسلی (نادر ): التهاب پیشابراه (وجود خون در ادرار – افزایش دفعات دفع ادرار ، درد یا سوزش طی ادرار كردن) این عوارض در صورت مصرف دارو در پیشابراه ممكن است بروز كنند
مسمومیت و درمان
تظاهرات بالینی: تضعیف دستگاه قلبی – عروقی (افزایش تعریق ، كاهش فشار خون، رنگ پریدگی پوست، ضربان نامنظم یا آهسته قلب) كه ممكن است به ایست قلبی منجر شود، تضعیف (CNS) (خواب آلودگی)، تحریك CNS (تاری دید یا دوبینی ، تشنج، سرگیجه، زنگ زدن یا همهمه در گوش، لرزش یا لرزش، اضطراب، هیجان، عصبانیت یا بی قراری غیر معمول).
توجه: معمولاً ابتدا تحریك CNS ممكن است گذرا بوده یا بروز نكند ، و به این ترتیب، خواب آلودگی ممكن است اولین علامت مسمومیت در بعضی از بیماران باشد. ضعف CNS ممكن است به بیهوشی و ایست تنفسی منجر شود .
درمان: برای درمان واكنشهای سیستماتیك، از باز بودن راه تنفسی باید اطمینان حاصل كرد، اكسیژن 100 درصد تجویز، و در صورت لزوم تنفس مصنوعی به بیمار داده شود. در بعضی از بیماران قرار دادن لوله داخل نای ممكن است ضروری باشد.برای درمان ضعف دستگاه گردش خون، باید یك داروی تنگ كننده عروق و مایعات از طریق ورید تجویز شود.
اگر تشنجات به حمایت تنفسی پاسخ ندهند، تزریق وریدی بنزودیازپینها، مانند دیازپام (كه هر بار 5/2 میلیگرم به مقدار آن افزوده میشود) و یا یك باربیتورات بسیار كوتاه اثر، مانند تیوپنتال (كه هر بار 100-50 میلیگرم به مقدار اولیه افزوده میشود) هر 3-2 دقیقه توصیه میشود.
تضعیف دستگاه گردش خون به وسیله این داروها، بخصوص باربیتوراتها، باید در نظر گرفته شود. در صورت لزوم میتوان یك داروی مسدود كننده عصبی – عضلانی استفاده كرد تا تظاهرات عضلانی تشنجات مقاوم را كاهش دهد. در صورت لزوم مصرف چنین دارویی ، تنفس مصنوعی ضروری است.
شرایط نگهداری: در دمای معمولی نگهداری شود.
نکته: این دارو با اپی نفرین, پریلوکائین مخلوط هم می شوند.