تنفس کند وآرام، تکان خوردن گاه وبی گاه چشم ها، اما در کل تصویری تماما آرامش و سکون ؛ زمانی که افراد خواب هستند، اتفاقاتی دردرون آنها در حال رخ دادن است که ما با چشمان خود قادر به دیدن آنها نیستیم.

طبق تصور عمومی خواب زمانی برای استراحت جسم میباشد اما این تفکر تا اندازه ای صحیح است زیرا خواب هم میتواند یک فرآیند فعال باشد که در آن مغز به طور قابل ملاحظه ای فعال است حتی اگر بدن بی حرکت و بدون جنبش باشد.

چه اتفاقاتی در حین خواب رخ میدهد ؟ هنوز مطالب زیادی راجع به خواب هست که به صورت ناشناخته باقیمانده است اما به طورکلی متخصصان فرآیند خواب را به دو طبقه کلی تقسیم میکنند.

این تقسیم بندی طبق مشاهده ای که از افراد خواب صورت گرفته و ثبت فعالیت الکترونیکی مغز آنها در حین خواب میباشد :  » خواب بدون حرکت چشم » خواب همراه با حرکت سریع چشم ها

در طول این نوع خواب ، خواب دیدن رایج است ، ماهیچه ها غیر فعال هستند و فعالیت الکتریکی مغز مانند زمان بیداری است ، فشار خون ، قلب و سرعت تنفس ممکن است به صورت ناگهانی و برای مدتی از زمان افزایش یابد ، درست مانند زمان بیداری.

در طول 8 ساعت خواب نرمال فرد از حالت بیداری وارد مرحله یک و خواب بدون حرکت سریع چشم سپس مرحله 2،3،4 و نهایتا" در ساعات اولیه وارد مرحله خواب همراه حرکات سریع چشم میشود …

به مرور زمان یعنی همزمان با گذر عمر انسان ساعت هوشیاری فرد افزایش یافته و مراحل عمیق خواب بدون حرکت چشم کاهش میابد.

چرا میخوابیم ؟ عملکرد یا فرآیند خواب تقریبا به طور کامل شناخته شده اما محققان بر این باورند که خواب با حرکت سریع چشم برای حفظ حافظه و یا شاید عملکرد مغز در لحظات بحرانی مفید و در عین حال مهم است.

طی آزمایشات انجام شده روی جوندگان دسته ای که با فقدان شدید خواب مواجه شدند بعد از چند هفته مردند ؛ در عین حال خواب بدون حرکت سریع چشم فرآیندی مهم در ترمیم انرژی و توانایی تمرکز در طول روز است .

بعضی تئوری ها در مورد خواب سعی در توضیح این فرآیند به صورت زیر دارند : یک فرآیند تجدید قوا کننده برای بدن و مغز در ساعات بعد ، یک روش برای کاهش مصرف انرژی یا ذخیره انرژی برای فعالیت ها در طول روز است.

خواب

ناگفته هایی در مورد کیفیت و عملکرد خواب

هنوز تاگفته های زیادی در مورد کیفیت و عملکرد خواب وجود داردو یا اینکه اصلا چرا میخوابیم اما یک چیز واضح است و آن اینکه خواب فرایندی کاملا غیر فعال برای بدن نیست بلکه در مراحلی از خواب بدن همچون زمان بیداری فعال است.

بنابراین از این به بعد زمانیکه به یک فرد خواب نگاه میکنید این را درنظر داشته باشید که در پشت ظاهر آرام و راحت او اتفاقات زیادی در حال وقوع است.

بگذارید این راز سرگشوده را تکرار کنیم : خواب دیدن در واقع ارتباط چندانی به خوابیدن ندارد، بلکه به بیدار شدن مربوط است.

رویاها، چشمان ما را به روی چالش ها و فرصتهایی که در پیش داریم میگشایند و وسیله ای هستند که آنچه باید بدانیم را به ما میگویند و از کارهایی که باید انجام دهیم آگاهمان میسازند.

در طی تاریخ از جادوگران باستانی گرفته تا کتاب مقدس و فروید ، زنان و مردان مجذوب رویاهای خود شده و به معنای نهانی آنها اندیشیده اند.

مطالعات جدید نشان میدهند که خواب دیدن، کاربردی واقعی و سودمند دارد و همچنین میتواند تخیل ما را به اشکال غیر منتظره ای تقویت کند و بهتر از همه اینکه برای خواب دیدن، شخص نباید مهارت چندانی داشته باشد و توانایی رویا دیدن در دسترس همه هست.

مطالعات اخیر بر این نکته تاکید میکند که همه ما حتی کسانی که هرگز رویاهایشان را به یاد نمی آورند هر شب به مدت 90 دقیقه تا 3 ساعت خواب میبینیم که در 4 یا 5 دوره اتفاق می افتد.

تصاویر MRI و اسکنهایPET نشان میدهند که در هر بخش از خواب دیدن، نواحی خاصی از مغز شروع به کار میکند و تصاویر رویایی را برای ما به همراه میاورد.

تا همین چند وقت اخیر، بسیاری از دانشمندان با این نظر که رویاها دارای معنایی عمیق و غنی هستند، مخالف بودند و در عوض اعتقاد داشتند که رویاها توسط شلیک های اتفاقی ساقه مغز هنگام خواب REM (حرکات سریع چشم) به وجود می آیند اما شواهد متعدد نشان دادند که رویاها میتوانند در مراحل دیگر خواب که مراکز احساسی و بصری بالاتر مغز فعال میشوند نیز آغاز شوند.

این امر نشان میدهد که رویا، نتیجه غریب یک روند بیولوژک بی معنا نیست بلکه توسط آن قسمت از مغز که مرتبط با انگیزه، اهداف و امیال است، تولید میشود.

رویاها میتوانند با بقا و رهایی از مرگ مرتبط باشند ، بنا به فرضیه یک استاد روانشناسی فنلاندی به نام آنتی روونسو (Antti Revonsuo)، خواب دیدن در تکامل انسان نقشی مرکزی دارد.

کاربرد بیولوژیکی یک رویا ، شبیه سازی وقایع تهدید آمیز و ایجاد موقعیتی برای تمرین روبرو شدن با عامل تهدید کننده و اجتناب از آن است.

به این ترتیب، خواب های ما میتوانند هشداری درباره چالش های آینده بوده و امکان تمرین واکنشهای مفید از جمله کنار رفتن از مسیر خطر را در اختیار ما بگذارند.

او حکایت میکند که شبی خواب یک تصادف اتوموبیل را بر روی تپه ای در نیویورک دیدم و چند هفته بعد که در همان تپه رانندگی میکردم، ناگهان متوجه پیچی در جاده شدم که تا قبل از آن توسط کامیون جلوی من از دید پنهان مانده بود ، ناگهان خوابم را به یاد آوردم و به قدری سرعتم را کم کردم که با توقف کامل تفاوت چندانی نداشت، به این ترتیب از برخورد رو در رو با یک تریلی 18 چرخ نجات یافتم.

رویاها میتوانند به ما درباره خطرات درونی نیز هشدار دهند ، آنها میتوانند از درون بدنمان گزارش داده و به ما بگویند که برای سالم شدن چه کنیم.

مری اگنس تومی (Mary Agnes Twomey)، یک پرستار اهل بالتیمور، خواب دید که در درون بدن خود به گردش مشغول است و متوجه شد که درونش مانند دیگ بخاری است که هر لحظه در خطر انفجار قرار دارد ، او به محض بیدار شدن به پزشک مراجعه کرد و متوجه شد که زخم معده دارد و باید بلافاصله تحت درمان قرار بگیرد.

افراد دیگری هم هستند که میگویند در خواب از ابتلا به بیماریهایی از سرطان گرفته تا نارسایی قلب آگاه شده اند.

حقیقات ثابت کرده اند که شما خواه رویاها را به عنوان یک هشدار بپذیرید یا خیر، آنها در هر صورت نقشی بسیبار حیاتی در یادگیری و حافظه ما بر عهده دارند.

به گفته درکتر ریچارد ویلکرسون (Richard Wilkerson)، از انجمن تحقیقی رویا، میگوید: رویاها به ما امکان میدهند در شرایطی تازه به بازی و تجربه بپردازیم و راه حلهایی نو به دست آوریم ، آنها امکان کشف مکانهایی نامتعارف در زندگی و تمرین رفتارهای جدید را در اختیار ما قرار میدهند.

رویا یک منبع غنی خلاقیت، توانایی برقرار کردن ارتباطات تازه و غیرمنتظره است ، کاری که ما همیشه هنگام خواب دیدن انجام میدهیم.

به گفته دکتر ارنست هارتمن (Ernest Hartmann) استاد روانشناسی و نویسنده کتابهای متعدد در رابطه با خواب و رویا : "در رویا ارتباطات بسیار ساده تر، گسترده تر و آزادانه تر از هنگام بیداری انجام میشوند.

او می افزاید : این ارتباطات، اتفاقی نیستند بلکه توسط اولویت ها و دلواپسی های احساسی خواب بیننده هدایت میشوند و این امکان وجود دارد که در خواب به بینش هایی جدید درباره روابط خصوصی خود رسیده یا به ایده های هیجان انگیز و جدیدی دست یابیم.

هنرمندان متعددی چنین پدیده ای را تجربه کرده اند: پل مک کارتنی Paul McCartney هنگامی که بیدار شد، موسیقی ترانه بسیار مشهور Yesterday را در ذهن داشت.

دیوید کان (David Kahn) استاد دانشگاه پزشکی هاروارد در این باره میگوید: ذهن بیدار به طور محدود و در یک چهارچوب تعریف شده تفکر میکند اما ذهن در رویا، هیچ محدودیتی ندارد ، این گفته میتواند توضیحی بر این امر باشد که راه حل های مشکلات نگران کننده معمولا در خواب به ذهن ما میرسد.

بیش از هرچیز، رویاها میتوانند در روبرو شدن با موانع احساسی به یاری ما بیایند.

مارلین کانتور (Marlene Cantor) در انستیتوی می (May Institute) متوجه شد که در رویاهای زنان میانسال، موضوعاتی تکرار شونده وجود دارد.

یکی از این زنان هر شب خواب رفتن به خانه ای محتاج به تعمیر را میدید و این خانه به تدریج اطراف او فرو میریخت و یک شب، او شاهد فرو ریختن سقف بود ، او در یک شب دیگر خواب دید که دختر جوان و زیبایی از خانه مذکور بیرون دویده و به سمت مسیری پر از اتوموبیل هایی رفت که با سرعت حرکت میکردند ، او هنگامی که دختر در آغوشش مرد به شدت گریست.

این زن هنگام تعریف رویاهایش، چنین نتیجه گیری کرد که اولین منظره رویایی میتواند نمادی باشد که از وحشت او از بدن رو به پیری اش سرچشمه میگیرد و شاید هنگام گریستن بر مرگ دختر جوان، او عزادار خود جوانترش بوده است.

کانتور میگوید: اکثر این زنان قبلا هرگز با کسی ، نه خانواده و نه حتی روانکاو ، درباره احساسات خود به معنای واقعی صحبت نکرده بودند ، تعریف کردن رویاها، برای آنان احساس آرامش بسیاری به دنبال داشت که از خارج شدن از سکوت و انزوا نشأت میگرفت.

ما، چه رویاهایمان را تعریف کرده و یا آنها را در خلوت مورد بررسی قرار دهیم، همه میتوانیم به خوبی در میان قدرت آنها بیدار شویم.

رویاها، در میان تنش و درهم ریختگی زندگی روزمره، میتوانند به ما در کشف مهمترین اولویتها کمک کنند.