در این دو لیست از تغذیه دوران بارداری را مرور میکنیم. لیست اول مربوط بـه غذا هاي مقوی و مفید در دوران بارداری و لیست دوم مربوط بـه خوراکی ها و غذا هاي ممنوع در زمان حاملگی می باشد. در دوران بارداری تغذیه سالم و مناسب نخستین نکته مهم برای نگه داری و زایمان یک فرزند سالم میباشد، در ادامه این مطلب با انواع غذا هاي مفید و هم چنین مضر در نه ماه بارداری آشنا میشویم.
همه زنان در دوران بارداری بـه ۱۰ گرم پروتئین اضافهتر نیاز دارند «در کل حداقل ۶۰ گرم پروتئین در هرروز». عدس و لوبیا منبعی عالی از پروتئین هستند.
در هر فنجان از این حبوبات ۱۵ گرم پروتئین وجوددارد. لوبیا و عدس سرشار از فیبر هستند. فیبر از یبوست جلوگیري میکند. نصف فنجان عدس پخته نیمی از نیاز روزانهي شـما بـه فولات را تامین میکند. سخنگوی انجمن تغذیهي کشور آمریکا می گوید: «لوبیا و عدس رابه برنج و سالاد اضافه کنید.»
کلم بروکلی نهتنها سرشار از مواد مغذی لازم برای حاملگی سالم اسـت «مثل کلسیم و فولات»، بلکه مقادیر زیادی آنتیاکسیدان ضدبیماری هم دارد؛ و از آنجا کـه ویتامین سی زیادی هم دارد، اگر آنرا همراه با غذاهاي پرآهن، مثل پاستای غلات کامل یا برنج قهوهاي، بخورید، بدن می تواند آهن مورد نیازش رابهاسانی تامین کند.
در دوران حاملگی، بدن دو برابر بیشتر از قبل از غذاها کلسیم دریافت می کند، بنابر این نیاز بدن بـه مواد کلسیمدار مثل قبل از بارداری اسـت.
اما مـا طبق معمولً در حالت عادی بـهاندازهي کافی غذاهاي کلسیمدار مصرف نمیکنیم. برای همین خوب اسـت کـه شیر بیچربی را در برنامهي غذایی خود بگنجانید. هر لیوان ۸اونسی شیر «یا ۲۲۵ گرم» ۳۰درصد از میزان مجاز مصرف مواد لبنی را تامین میکند، کـه این میزان برابر اسـت با ۱۰۰۰ میلیگرم.
موز سرشار از پتاسیم اسـت و خوردن آن باعث میشود فوراً خستگی ناشی از حاملگی رفع شود. سخنگوی انجمن تغذیهي ایالات امریکا میگوید: «اگر دچار تهوع باشید، با خوردن موز می توانید شکمتان را آرام کنید.» می توانید قطعات موز را درکنار صبحانه بخورید یا همراه با ماست و توت و یخ و کمی آبپرتقال مخلوط کنید و یک اسموتی خوشمزه بسازید.
نیاز بدن بـه آهن در دوران بارداری دوبرابر میشود. برای همین حتما باید غذاهاي پرآهن را در رژیمتان بگنجانید. یک متخصص تغذیه میگوید: «اگر بـهاندازهي کافی آهن مصرف نکنید، احتمال بیشتری دارد کـه همیشه احساس خستگی کنید.» گوشت نوعی آهن دارد کـه بدن بـهاسانی میتواند آنرا جذب کند.
پنیرهاي نرم ممنوع اسـت، اما بعضی از انواع پنیر، مثل پنیر چدار و موزارلا، بـه تامین کلسیم بدن کمک میکنند. هر اونس [۲۸ گرم] از این پنیرها حاوی ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیگرم کلسیم اسـت. پنیر پروتئین زیادی هم دارد.
خیلی از زنها موقع حاملگی از گوشت بیزار می شوند. تخممرغ جای گزین بسیار مناسبی برای تامین پروتئین بدن اسـت، چون همهي آمینواسیدهاي مورد نیاز بدن را دارد.
اگر میخواهید فوری یک شام ساده درست کنید، هیچ چیزی مثل املت با سبزیجات خردشده و اندکی پنیر نمیشود. اگر بوی پختوپز حالتان را بد می کند، می توانید یک شانه تخممرغ را آبپز کنید ودر یخچال نگه دارید. هر وقت گرسنه بودید با آنها یک ساندویچ فوری درست کنید. میتوانید هم در سالاد خرد کنید.
می توانید روز استراحت خودرا با یک مادۀ انرژی زا آغاز کنید. کافی اسـت بـهجای کیک و کلوچه، برای صبحانه یک کاسه بلغور جو دوسر بخورید.
کربوهیدرات هاي پیچیده، از جمله بلغور جو دوسر، مدت طولانیتری شـما را سیر نگه میدارند و سبوس جو هم بـه پایینآمدن کلسترول کمک می کند. از بلغورهاي آماده و طعمدار کـه پر از شکر هستند نخرید. بـهجای آن از نوع سادهي آن بخرید و یک یا دو قاشق ازآن رابه شربت یا ژلهي افرا بیفزایید.
اسفناج پخته میزان بالایی فولات و آهن دارد. کلم و برگ چغندر هم منبع کلسیم هستند. اگر بـهجای کاهو پیچ از کاهوهاي تیرهرنگتر استفاده کنید، ارزش غذایی سالادتان افزایش پیدا می کند «رنگهاي تیرهتر نشان دهندهي ویتامین بیشتر هستند». هم چنین می توانید در ساندویچ هم از سبزیجات استفاده کنید؛ همینطور در سوپ و پاستا.
میتوانید بـهجای نان سفید همیشگی از نانهاي پختهشده از غلات کامل استفاده کنید. اگر اینکار را بکنید، مصرف مقدار توصیهشدهي ۲۰ تا ۳۵ گرم فیبر در هرروز را تضمین کرده اید. «روی نانهاي بسته بندیشده باید نوشته باشد کـه در هر تکه نان حداقل ۲ گرم فیبر وجوددارد.» غلات کامل نیاز بدن بـه آهن و روی را هم تامین میکند.
پرتقال پر از ویتامین سی، فولات، و فیبر اسـت، و از آنجا کـه ۹۰درصد آن آب اسـت، نیاز بدن بـه مایعات را هم تامین میکند «اگر آب بـه مقدار مورد نیاز بـه بدن نرسد، احساس خستگی بر شـما غلبه خواهد کرد.»
چربی برای رشد مغز کودک بسیار لازم اسـت و هم چنین باعث می شود بـه مدت طولانیتری احساس سیری کنید. متخصصان توصیه می کنند چربیهاي اشباع «مثل چربی گوشت و کره» رابا چربیهاي غیراشباع و دوستدار قلبی کـه در آجیلها یافت می شود جای گزین کنید.
اما از آنجا کـه این آجیلها میزان زیادی چربی و کالری دارند، مصرف آنها رابه یک اونس «۲۸ گرم» آجیل و دو قاشق غذاخوری کره محدود کنید. البته باید یک هشداری هم بدهیم.
متخصصان توصیه میکنند کـه اگر آلرژی دارید، از مصرف خوراکیهاي آلرژیزا در دوران حاملگی خودداری کنید، بـهخصوص بادامزمینی. دادهها نشان میدهد کودک داخل رحم ممکن اسـت نسبت بـه بعضی خوراکیها حساس شود و بعدا در دوران کودکی بـه آنها آلرژی پیدا کند.
شـما می توانید در دوران بارداری بدون هیچ مشکلی از رژیم گیاهخواری پیروی کنید؛ البته تا زمانی کـه نیازهاي غذایی بدنتان را تامین کنید، ازجمله نیاز بـه پروتئین را «دکتر یا متخصص تغذیه می تواند در اینباره بشما کمک کند.» پس حتما غذاهایي مثل پنیر سویا را در برنامهتان بگنجانید، چون در هر نیم فنجان از پنیر سویا ۱۰ گرم پروتئین وجوددارد.
میوهي خشک هم خوشمزه اسـت و هم نگهداری ازآن آسان، و بـهخصوص مواقعی کـه دل تان برای یک چیز شیرین غنج می زند خیلی بکار می آید. سراغ میوههایي مثل زردآلود، گیلاس، و قرهقاط بروید «این میوهها جلوی عفونتهاي مجاری ادراری را هم میگیرند».
مسمومیت هاي غذایی در دوران بارداری می تواند عواقب جدی داشته باشد بنابر این بهتر اسـت خانم هاي باردار دور این چند ماده غذایی را خط بکشند.
شاید کباب و استیک آبدار را بیشتر دوست داشته باشید اما در دوران بارداری باید همه کباب ها و استیک ها را برشته و کاملا پخته نوش جان کنید. گوشت خام و نیم پز ممکن اسـت حاوی توکسوپلاسما و انواع دیگر باکتریها باشد.
وقتی خارج از خانه شام میخورید، مطمئن شوید گوشت خوب حرارت دیده و کاملا پخته شده اسـت. در خانه از دماسنج مخصوص آشپزی استفاده کنید و توجه داشته باشید کـه دمای گوشت هنگام پخت باید بـه ۷۵ درجه سانتی گراد برسد.
آبمیوه هاي تازه اي کـه در آبمیوه فروشی ها آماده میشود، پاستوریزه نیستند و ممکن اسـت حاوی باکتری هاي مضر مانند «سالمونلا» و «اي کولای» باشند. گاهی این آبمیوه ها در بطری هاي در بسته بـه فروش میرسند. خانم هاي باردار باید آبمیوه هاي پاستوریزه را انتخاب و هنگام خرید بـه بسته بندی بهداشتی، اطلاعات روی برچسب و پاستوریزه بودن محصول توجه کنند.
هنگام تهیه کیک و کلوچه ممکن اسـت مقدار کمی از خمیر را برای چشیدن بـه دهان ببرید. اگر خمیر حاوی تخم مرغ خام باشد، اینکار می تواند خطرناک باشد. مرکز نظارت و پیشگیری بیماری ها تخمین می زند در هر ۲۰ هزار تخم مرغ، یکی آلوده بـه باکتری «سالمونلا»ست. برای ایمنی بیشتر، غذا هاي حاوی تخم مرغ را پیش از پخت کامل، نچشید.
در تهیه تعداد زیادی از سس هاي خانگی مانند سس مایونز و سس سالاد سزار از تخم مرغ خام استفاده می شود. خانم هاي باردار باید از سس هایي با بسته بندی بهداشتی کـه با تخم مرغ پاستوریزه تهیه شده اند استفاده کنند.
خوردن دسرهای خانگی در دوران بارداری ممنوع
در تهیه تعداد زیادی از دسرهای خانگی از تخم مرغ خام استفاده می شود. اگر هوس این دسرها را کردید، خودتان در خانه با استفاده از تخم مرغ پاستوریزه آن ها را تهیه کنید. سفیده تخم مرغ و شکر زده شده راکه برای تزیین کیک و شیرینی استفاده می شود، فقط در صورتی کـه مطمئن هستید تخم مرغ آن پاستوریزه اسـت، بخورید.
گوشت برخی انواع ماهی مانند شاه ماهی و کوسه مقدار زیادی جیوه دارد کـه برای رشد جنین مضر اسـت. زنان باردار باید ماهی هایي مانند «سالمون» و «کنسرو ماهی تن» راکه جیوه کمی دارند، انتخاب کنند و پیش از استفاده از مکمل هاي روغن ماهی، با دکتر مشورت کنند.
«لیستریا»، برخلاف تعداد زیادی از میکروب هاي غذایی می تواند در دمای درون یخچال هم رشد کند. بهمین دلیل خانم هاي باردار باید از مصرف گوشت هاي سرد آماده خوردن مانند کالباس خودداری کنند مگر این کـه آنرا خوب حرارت دهند و بلافاصله پس از پخت، مصرف کنند.
خانم هاي باردار نباید جوانه خام بخورند چون احتمال دارد دانه پیش از جوانه زدن بـه باکتری آلوده شده باشد. این میکروب ها با شستن از بین نمیروند. اگر خارج از خانه غذا میخورید، دقت کنید کـه در غذا و ساندویچ جوانه نباشد ودر خانه برای از بین بردن باکتریها جوانه را خوب بپزید.
مرغ هاي بریان درسته انتخاب مناسبی برای خانم هاي باردار نیستند. برای تهیه این مرغ ها معمولاچند ردیف مرغ دریک فر قرار می گیرند و ممکن اسـت آب گوشت خام یک مرغ روی مرغ هاي پخته بریزد و آن ها را آلوده بـه باکتری کند.
گاهی مرغ خوب نمی پزد. مبارزه با عفونت هاي گوارشی در بارداری مشکل اسـت. در این دوران بهتر اسـت گوشت منجمد بخرید و آنرا در همان حالت منجمد بپزید. گوشت هاي ضخیم باید تا ۸۲ درجه سانتی گراد حرارت ببیند.
در دوران بارداری بهتر اسـت ماهی دودی نخورید. ماهی دودی حتی اگر در یخچال هم نگه داری شود، ممکن اسـت آلوده بـه لیستریا باشد. در صورت تمایل بـه مصرف ماهی دودی آنرا بپزید و کامل حرارت دهید.
حتی اگر میدانید آب رودخانه، رود و دریاچه اي کـه ازآن ماهی میگیرید آلوده نیست، بازهم ماهی اي کـه خودتان گرفته اید، نخورید. برخی رودخانه ها و دریاچه ها بـه موادشیمیایی صنعتی آلوده هستند و ممکن اسـت این مواد بر ماهی ها تاثیر گذاشته باشد.
اگر از طرفداران این غذای لذیذ هستید، باید ۹ ماه خوردنش را فراموش کنید. هرچند غذا هاي دریایی منبع بسیار خوب پروتئین هستند اما غذا هاي دریایی خام میتوانند منبع انگل و باکتری باشند. سازمان غذا و داروی ایالات امریکا پیشنهاد می کند زنان باردار فقط گوشت ماهی یا سایر غذا هاي دریایی کـه بطور کامل پخته شده اسـت، بخورند.
گاهی لازم اسـت دست دیگران رابا نخوردن غذایی کـه بشما تعارف می کنند، رد کنید. شـما باید در خوردن قانون ۲ ساعت را رعایت کنید و غذاهایی کـه بیشتر از ۲ ساعت بیرون یخچال مانده اند، نخورید. در هوای گرم و دمای بالای ۳۲ درجه سانتی گراد این زمان بـه یک ساعت کاهش پیدا می کند. برای کند شدن رشد باکتریها دمای یخچال را زیر ۴ درجه سانتی گراد تنظیم کنید.
اگر بـه فکر رفتن بـه یک روستا و خوردن شیر تازه گاو هستید، این برنامه رابه تعویق بیندازید. شیر تازه غیرپاستوریزه ممکن اسـت بـه لیستریا آلوده باشد. فقط شیرهای پاستوریزه با بسته بندی بهداشتی را خریداری و مصرف کنید.
شواهد علمی نشان می دهد مصرف مقدار متعادل کافئین در دوران بارداری مشکلی ایجاد نمیکند اما مصرف زیاد آن ممکن اسـت احتمال سقط را افزایش دهد. خانم هاي باردار و خانم هایي کـه قصد بارداری دارند باید مصرف کافئین رابه 200 میلی گرم در روز کاهش دهند کـه تقریباً معادل یک فنجان بزرگ «340 گرمی» قهوه اسـت.