اعتیاد نوجوانان در جامعه کنونی روز به روز در حال افزایش هست و سن مصرف مواد نیز در حال کاهش پیدا کردن هست. اعتیاد از هر نوعش که باشد سخت و خانمان سوز هست. درد خماری و نئشگی که به جان میافتد، زن و مرد، کوچک و بزرگ نمیشناسد. استخوان را خرد میکند و پیش می رود.
اما وقتی گفتگو از اعتیاد کودکان و نوجوانان به میان می آید، استخوان که هیچ، روح و روان کودکان هم له شده و همراه تمام آرزوهای کودکیشان دود میشود. دیگر مهم نیست کدامشان رویای خلبان شدن داشت و کدام یک می خواست بانو معلم شود.
پدران و مادران معتاد، محیط زندگی ناسالم، مدارسی که توجهی به دانشآموزان در معرض خطر ندارند و شمار زیادی از عوامل دیگر کودکان و نوجوانان صدمه پذیر را به کام اعتیاد می کشد؛ معضلی که اولینبار ٦ سال قبل، در سال 1390و پس از انتشار نتایج پایش ملی اعتیاد و شناسایی کودکان دچار وابستگی به مواد مخدر،
قد علم کرد اما آن زمان دولت وقت به جای حل مساله، صورت مساله را پاک کرد و همه يچیز از اساس تکذیب شد. همین فرمایش هم سبب شد تا غول اعتیاد ریشه بدواند و از کودکان و نوجوانان قربانی بگیرد. حالا با گذشت 6 سال از اعلام آغاز مساله اعتیاد کودکان و نوجوانان، هنوز هم کمک به این قشر از گردن یک سازمان به سازمان دیگر انداخته می شود.
این میان سازمانهاي مردمنهاد هم که گامی در راه کمک به این کودکان بر میدارند اغلب با در بسته بیمارستانها و تماسهاي بیجواب با بهزیستی رو به رو می شوند.سال قبل بود که جمعیت دانشجویی امام علی، دو طفل مبتلا به اعتیاد که ترک تحصیل هم کرده بودند را شناسایی کرده و برای ترک اعتیاد
به یکی از بیمارستانهاي پایتخت برد اما آنطور که طراوت مظفریان، مسوول طرح مادرانه جمعیت امام علی «ع» می گوید، بعد از یکسال از این رخداد یکی از این دو طفل به علت مشارکت نکردن سازمان بهزیستی در اساس نگه داری از منزل فرار کرده و هیچ اطلاعی از او در دست نیست. مظفریان درمورد جزییات ماجرا به ایسنا،
می گوید: « با دقت به وجود آییننامه وزارت بهداشت برای بستری کودکان معتاد در بیمارستانها برای زهرزدایی و انجام روند درمان روانی آن ها، حامد را به بیمارستانهاي بسیاری برای بستری شدن بردیم اما انها از پذیرش وی خودداری میکردند. یکی از پیششرطهاي پذیرش بیمارستانها اختلالات روحی روانی کودکان معتاد عنوان می شود این در حالی هست که حتی بیمارستان روزبه نیز حامد را پذیرش نکرد.»
مسوول طرح مادرانه جمعیت امام علی «ع» با پافشاری بر این که آثار خودزنیهاي متعدد به روی دستان و بدن حامد به وفور دیده میشود، از پذیرش وی توسط بیمارستان امام حسین «ع» خبر داد و گفت: « شرط این بیمارستان نیز برای پذیرش این طفل وجود علائم روانپزشکی در حالت اورژانسی بود که با دقت به خودزنی و دعواهایی که انجام داده بود، سرانجام توانستیم او را بستری کنیم.
هرچند طول مدت زهرزدایی 10 روز هست اما به علت خودزنیهاي شدید، بیش از 30 روز این طفل در بیمارستان بستری شد. »وی با پافشاری بر این که به علت آنکه حامد بعد از ترخیص از بیمارستان به شرایط محیطی آن منطقه برنگشته و مجدد دچار اعتیاد به شیشه نشود، گزارشی به دادگستری استان استان تهران ارائه کردیم که سریعا نامهيي به دادستانی شهریار دادند تا از طریق بهزسیتی این طفل جذب و ساماندهی شود.
مسوول طرح مادرانه جمعیت امام علی «ع» افزود: با وجود پیگیریهاي بسیار بهزیستی با بهانههاي بسیاری او را جذب نکرد به همین علت حامد پس از ترخیص و بازگشت به محیط، مصرف مواد را از سر گرفت که باز به علت خودزنیها و اعتیاد شدید او را به بیمارستان بردیم؛ اینبار 1.5 ماه بستری و بعد ترخیص شد.
همین روند از بهزیستی پیگیری اما باز هم از پذیرش وی خودداری شد و این طفل باز مصرف را از سر گرفت تا این که 10 روز پیش باز به بهزیستی گزارش کردیم این طفل اضافه بر خودزنی، چاقوکشی نیز کرده هست.
وی به تماسهاي مکرر با سامانه 123 نیز اشاره کرد و گفت: هربار با این سامانه تماس میگرفتیم ما را ارجاع میدادند به سامانه بهزیستی شهریار اما آن ها نیز تلفن را یا قطع می کردند یا این که میگفتند ما طفل را از بیمارستان تحویل نمیگیریم و باید اعلام میکردید تا او را از بیابان ساماندهی می کردیم نه بیمارستان!.
ابلاغیهاي که بیمارستانها رعایت نمیکنند
اتفاقی که برای حامد رخ داده هست تنها یکی از صدها موردی هست که کسی از آن با خبر نمیشود. بیمارستانها هر زمان به بهانههاي گوناگون از پذیرش کودکان معتاد خودداری کرده و سازمانهاي مردمنهاد را در کمک به این کودکان تنها میگذارند، این در حالی هست که به قول حبیبالله مسعودی فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، بیمارستانها ملزم میباشند پرونده کودکان معتاد را برای بهزیستی ارسال کنند.
او میگوید: «اخیرا طی ابلاغیهيي رسمی، بهزیستی تمامی استانهاي کشور مکلف به انعقاد تفاهمنامه با دانشگاه علوم پزشکی استانهاي مربوط شدند و در تمامی این تفاهمنامهها مساله ارجاع پرونده کودکان و نوزادان معتاد یا مشکوک به اعتیاد یا حتی آن دسته از کودکان و نوزادانی که دارای والدین معتاد میباشند از جانب بیمارستانها به اورژانس اجتماعی، مورد پافشاری قرار خواهد گرفت.
مسعودی فرید گفت: نیروهای اورژانس اجتماعی مکلفند هرچه زودتر با حضور در بیمارستان پروسه مددکاری فرد را آغاز کنند تا در صورت نیاز اقدامات بعدی نیز صورت گیرد برهمین اساس به محض ورود نوزادان و کودکان معتاد یا مشکوک به اعتیاد به بیمارستانها سریعا پروسه درمان و مداخلات اورژانس اجتماعی آغاز می شود.
از سوی دیگر اخیرا وزارت بهداشت ابلاغیهيي را برای مشارکت هرچه اکثر بیمارستانهاي سراسر کشور با اورژانس اجتماعی صادر خواهد کرد.»
سرنوشت مراکز ترک اعتیاد کودکان
سال 1390، برای اولینبار گفتگو از اعتیاد در کودکان و نوجوانان به میان آمد، سه سال بعد از آن در سال 1393، دو مرکز درمان اعتیاد برای این قشر صدمه پذیر برای اولینبار در زاهدان راه اندازی شد و حال بعد از گذشت سه سال از تجربه فعالیت این دو مرکز در زاهدان، آنطور که مجید رضازاده، رییس وقت مرکز گسترش
جلوگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در خرداد سال جاری اعلام کرد قرار هست مرکزی در استان البرز افتتاح و پس از آن یک مرکز در خراسان جنوبی و یک مرکز در استان تهران راهاندازی شود. از سوی دیگر آنطور که معاون دفتر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت می گوید،
در شش بیمارستان تخصصی کودکان، مراکز درمان اعتیاد این گروه سنی به صورت آزمایشی راهاندازی شده که خدمات آن از طریق گروههاي تخصصی روانپزشکی، متخصصان طفل و نوجوان و روانشناسان ارائه می شود.این در حالی هست که محمدرضا آذرنیا، دبیر شوررای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان استان تهران، سال قبل از ایجاد یک بیمارستان مخصوصی برای درمان دانشآموزان معتاد خبر داده بود که هنوز خبری از افتتاحش نیست.
کاهش خرج بیمارستان به قیمت اعتیاد مجدد
ممانعت بیمارستانها از پذیرش کودکان معتاد و کمبود مراکز ترک اعتیاد این قشر از معتادان یکی از مشکلاتی هست که در اساس کمک به بهبود نوجوانان معتاد وجود دارد، در شمار زیادی از موارد برگردانده شدن این کودکان به شرایط نا مناسب زندگیشان اساس را برای بازگشت مجدد آن ها به اعتیاد، سبب میشود
تا تمامی تلاشهاي انجام شده از بین برود، طراوت مظفریان، مسوول طرح مادرانه جمعیت امام علی، می گوید در شمار زیادی از موارد بیمارستانها به علت کاهش خرج هتلینگ بیمارستانی، این کودکان را به خانواده تحویل می دهد، حال آنکه به قول مجید رضازاده، رییس وقت مرکز گسترش جلوگیري و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور،
در شرایطی که سرپرست فاقد صلاحیت باشد، مددکاران بهزیستی، فردی از اطرافیان طفل مثل خواهر یا برادر بزرگتر، خاله، عمه، دایی و عمو را پیدا میکنند تا طفل را به انها بسپارند. گرچه این افراد نیز باید آماده باشند سرپرستی طفل را قبول کنند.در نهایت کودکانی که سرپرستی از بین اقوام پیدا نکردند، به مراکز نگه داری کودکان بیسرپرست و بدسرپرست سازمان ارجاع شدند تا در آنجا مثل سایر کودکانی که از قبل دچار اعتیاد نبودند، زندگی کنند.